Ảnh hưởng của thuốc lá đến chức năng phổi

Thuốc lá là căn nguyên chính gây ung thư phổi

Ths. Vũ Văn Thành - Bệnh viện Phổi Trung ương khẳng định, thuốc lá là căn nguyên chính gây ung thư phổi. Ung thư phổi chiếm tỷ lệ cao nhất trong các nguyên nhân ung thư do hút thuốc lá gây nên. Người hút thuốc lá trong vòng 6 tháng có nguy cơ bị ung thư phổi cao gấp 6,5 lần so với người không hút. Đặc biệt, người hút thuốc lá có thể chết sớm hơn 20 năm so với người không hút. Người hút thuốc lá càng sớm, càng nhiều thì nguy cơ mắc phải căn bệnh ung thư phổi càng cao, càng nghiêm trọng.

Tỷ lệ bệnh nhân mắc ung thư phổi tăng nhanh so với các ung thư khác. Mức độ nguy cơ sẽ tăng lên cùng với số năm hút thuốc lá, số lượng thuốc lá tiêu thụ hằng ngày. Lứa tuổi bắt đầu hút thuốc càng sớm thì càng có nguy cơ cao bị ung thư phổi, thời gian hút thuốc càng dài thì tác hại càng lớn. Mức độ rủi ro tuỳ theo loại tế bào ung thư. Nguy cơ bị ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư biểu mô tế bào lớn ở người hút thuộc tăng từ 5 lần đến 20 lần, nguy cơ bị ung thư biểu mô tuyến và ung thư biểu mô tế bào lớn tăng 2-5 lần so với những người không hút thuốc.

Tác hại của thuốc lá không chỉ đối với những người trực tiếp hút mà còn đối với những người sống trong môi trường có khói thuốc. Các nhà khoa học nhận thấy, những người không hút thuốc mà kết hôn với người hút thuốc, tỷ lệ chết vì ung thư phổi cao hơn 20% so với người kết hôn với người không hút thuốc lá.

Tỷ lệ chết vì ung thư phổi cũng tăng lên cùng với số lượng thuốc được hút bởi người vợ hoặc người chồng. Trong các bệnh nhân ung thư phổi, tỷ lệ sống sót sau 5 năm dưới 15%. Tỷ lệ chết do ung thư phổi ở nam giới có hút thuốc cao gấp 22 lần so với nam giới không hút thuốc, còn ở nữ giới cao gấp 12 lần.

Ngoài ra, thuốc lá còn ảnh hưởng đến hen phế quản và nhiễm trùng hô hấp. Cũng theo Ths. Vũ Văn Thành, hen phế quản là bệnh viêm mạn tính đường thở, được đặc trưng bởi tính phản ứng quá mức của đường thở với các tác nhân dị ứng gây co thắt, phù nề phế quản và tăng tiết đờm, dẫn đến các cơn hen, bệnh nhân thở khò khè, ho và hoặc khó thở.

Hút thuốc không phải là nguyên nhân gây ra cơn hen nhưng nó làm cho tình trạng bệnh hen nặng lên. Những người bị hen hút thuốc sẽ có tăng tiết đờm, giảm cử động của lông chuyển phế quản, tăng nhạy cảm với nhiễm trùng, tăng giải phóng các chất dị ứng tác dụng nhanh và phá hủy các đường dẫn khí nhỏ. Tỉ lệ tử vong ở người bị hen đang hoặc đã từng hút thuốc tăng gấp trên 2 lần so với những người không hút thuốc.

Những người hút thuốc hay bị nhiễm trùng đường hô hấp hơn những người không hút thuốc và thường bị nặng hơn. Trẻ em có bố mẹ hút thuốc lá bị bệnh đường hô hấp nhiều hơn trẻ em có bố mẹ không hút thuốc. Những phụ nữ có thai bị viêm phổi mà hút hơn 10 điếu thuốc ngày có tiên lượng xấu hơn những người không hút (chết mẹ, con…).

Ths. Vũ Văn Thành cũng cho hay, những người hút thuốc cũng hay bị cúm. Vắc-xin phòng cúm ít hiệu quả đối với người hút thuốc, và tỉ lệ tử vong do cúm ở những người hút thuốc cao hơn nhiều so với nhóm người không hút thuốc.

Thuốc lá kẻ thù của lá phổi

Bác sĩ cho biết, hút thuốc là sự thiêu đốt không hoàn toàn các sợi thuốc lá trải qua 2 giai đoạn. Giai đoạn hút thuốc lá chủ động, xảy ra khi người nghiện hít khói thuốc lá vào cơ thể mình. Giai đoạn hút thuốc lá thụ động là những người có mặt xung quanh sẽ hít phải lượng khói thừa mà người hút thải ra.

"Khi chúng ta hít vào không khí sẽ đi qua khí mũi miệng, khí quản, hệ thống phế quản để vào phổi (các phế nang). Ở phế nang quá trình trao đổi khí sẽ xảy ra. Máu sẽ đổi CO2 lấy O2 đến các tổ chức của cơ thể", bác sĩ chia sẻ.

Hệ thống hô hấp có một số hàng rào bảo vệ để chống lại các tác nhân gây bệnh. Quá trình lọc ở đường hô hấp trên giúp ngăn chặn vi khuẩn, virút và các chất gây kích thích từ ngoài vào trong phổi. Khí quản, phế quản và tổ chức phổi sản xuất ra chất nhầy giúp cho việc lấy và mang các chất bẩn ra ngoài. Hỗn hợp chất nhầy và chất tạp nhiễm sẽ được đưa ra ngoài nhờ các lông chuyển, những lông này lay động rất nhanh về phía trên.

Những người hút thuốc thường bài tiết nhiều đờm hơn những người không hút thuốc mà khả năng đưa đờm ra khỏi đường hô hấp lại kém hơn. Điều này là do hệ thống lông chuyển ở người hút thuốc bị liệt thậm chí bị phá hủy.

Khói thuốc cũng làm thay đổi cấu trúc các tuyến tiết nhầy và do vậy thành phần của chất nhầy cũng bị thay đổi. Đôi khi các tuyến tiết nhầy bị tắc lại làm giảm khả năng bài tiết đờm. Hậu quả là chất nhầy ở những người hút thuốc bị giữ lại nhiều trong tổ chức phổi, cản trở sự lưu thông trao đổi khí.

Phổi của những người hút thuốc bị giảm diện tích bề mặt và giảm mao mạch, dòng máu lưu thông qua phổi bị giảm. Dẫn đến làm giảm cung cấp chất dinh dưỡng và ôxy cần thiết cho cả nhu môi phổi và các tổ chức khác trong cơ thể để duy trì sự khỏe mạnh và chức năng bình thường của chúng.

Hút thuốc cũng gây ra hiện tượng tăng tính đáp ứng đường thở với các chất độc hại trong khói thuốc gây co thắt phế quản. Hiện tượng này làm cho luồng khí hít vào và thở ra bị cản trở, do đó có thể biểu hiện khó thở ở người hút thuốc lá.