Bằng chứng cho thấy con người cổ đại đã đi thuyền đến quần đảo Aegean 450.000 năm trước

Điều này xảy ra rất lâu trước khi con người hiện đại tiến hóa và di cư đến châu Âu từ châu Phi. Những "thủy thủ" cổ đại này thuộc về một loài hominin khác (rất có thể là Homo erectus), một trong những tổ tiên trực tiếp hơn của Homo sapiens.

Nghiên cứu dẫn đến kết luận hấp dẫn này được thực hiện bởi một nhóm các nhà khoa học Hy Lạp từ Phòng thí nghiệm Oceanus tại Đại học Patras. Mối quan tâm của họ đối với câu hỏi này bắt nguồn từ việc phát hiện ra các công cụ cổ đại tại quần đảo Aegean, trải dài trên Địa Trung Hải (biển Aegean là một nhánh của Địa Trung Hải) ngăn cách châu Âu (Hy Lạp) với châu Á (Thổ Nhĩ Kỳ).

Những công cụ này được cho là tạo ra bởi người Acheulean - hậu duệ của người Homo erectus khoảng 1,7 triệu năm trước. Giả sử những công cụ này do người anh em họ đã tuyệt chủng từ lâu của người hiện đại để lại, thì có vẻ như Homo erectus đã định cư trên quần đảo Aegean hàng trăm nghìn năm trước đợt di cư của tổ tiên người hiện đại.

Nhưng những vùng đất này là những hòn đảo, có nghĩa là chúng chỉ có thể tiếp cận được bằng thuyền hoặc bè. Và điều đó có nghĩa là Homo erectus - loài tiền thân của loài người hiện đại đã biến mất khỏi Trái Đất hơn 100.000 năm trước - hẳn đã khám phá ra cách chế tạo công cụ vượt biển từ rất lâu trước khi con người nghĩ ra ý tưởng này.

Đáng chú ý, các công cụ của người Acheulean liên quan đến các địa điểm tìm thấy người Homo erectus ở Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ, có niên đại 1,2 triệu năm trước. Tất nhiên, điều này có thể xảy ra nếu các nhóm Homo erectus bản địa trong khu vực quyết định vượt biển để đến những hòn đảo này.

"Loài người thích khám phá những địa điểm mới và chúng tôi biết rằng họ cũng có khả năng quan sát tốt. Họ có thể thấy rằng có một nơi tốt hơn để tìm các nguồn tài nguyên mà họ cần: thức ăn, nước và đá", Maria Gkioni, nhà khảo cổ học hàng đầu của nhóm nghiên cứu cho biết.

Nói cách khác, sự hiện diện của các hòn đảo sẽ mang lại cho những người định cư cổ xưa một động lực mạnh mẽ để phát triển các phương tiện nổi có thể được sử dụng để đi xuyên đại dương và đổ bộ lên những bờ biển nguyên sơ đó.

Đáp lại việc phát hiện ra các công cụ của người Acheulean trên nhiều địa điểm của quần đảo Aegean, một số nhà khoa học đã đưa ra một lời giải thích khác về cách những người chế tạo công cụ cổ đại đã đến đó.

Họ cho rằng con người có thể đã đi bộ đến những điểm đến này trong Kỷ Băng hà trước đây, khi mực nước biển thấp hơn nhiều và những cây cầu trên bộ nối các hòn đảo với đất liền Hy Lạp hoặc Thổ Nhĩ Kỳ có thể đã nổi lên từ đáy đại dương hiện chưa được khám phá.

Với mục đích của nghiên cứu này, các nhà khoa học Hy Lạp từ Phòng thí nghiệm Oceanus đã quyết định kiểm tra tính khả thi của lý thuyết trên.

Họ đã sử dụng dữ liệu địa chất lấy từ các châu thổ sông cổ đại trong khu vực để theo dõi sự thay đổi của mực nước biển trong 450.000 năm qua. Họ cũng phân tích tốc độ sụt lún trong thời gian dài của quần đảo Aegean, sử dụng các lý thuyết từ khoa học kiến tạo mảng để ước tính các hòn đảo này sẽ cao hơn hay thấp hơn bao nhiêu trong quá khứ.

Dựa vào phương pháp này, các nhà khoa học đã có thể phát hiện dấu hiệu địa chất của 5 kỷ Băng hà cổ đại xen kẽ với 5 thời kỳ ấm hơn. Trong thời kỳ khắc nghiệt nhất của thời kỳ băng giá này, mực nước biển trong khu vực đã giảm tới 225 mét.

Nhưng bất chấp sự thay đổi cực đoan này, trong suốt 450.000 năm qua, quần đảo Aegean vẫn biệt lập với bờ biển Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ. Những người quan sát đứng trên bãi biển của những địa điểm đó có thể nhìn thấy các hòn đảo trên vùng biển, nhưng họ sẽ không có cách nào để đi bộ đến đó, trừ khi họ có thể di chuyển trên một số loại bè hoặc thuyền.

Kết luận không thể chối cãi của nghiên cứu mới này là Homo erectus đã đến quần đảo Aegean bằng thuyền, bè ít nhất 450.000 năm trước, và có thể trước đó rất lâu.

"Tất cả điều này có nghĩa là loài vượn nhân hình này đã có khả năng nhận thức tiên tiến", Gkioni nói. "Để vượt qua biển và xâm chiếm một hòn đảo, bạn cần phải có sự hợp tác, một ngôn ngữ chung và giao tiếp phức tạp".

Điều đáng chú ý là các đồ tạo tác đã được tìm thấy trên khắp quần đảo Aegean, chứ không chỉ ở những địa điểm gần lục địa Á-Âu nhất.

Ví dụ, trên hòn đảo nhỏ bên ngoài Gavdos, cách đảo Crete 22 dặm (36 km) về phía nam và bị ngăn cách với hòn đảo lớn bởi vùng nước sâu tới 1,5 dặm (2,5 km), người ta đã khai quật được rất nhiều công cụ của người Acheulean.

Thậm chí còn có những công cụ được tìm thấy từ các nền văn hóa sau này liên quan đến người hiện đại và người Neanderthal, điều này cho thấy rằng các loài hominin đã thường xuyên di chuyển đến quần đảo Aegean trong khoảng thời gian hàng trăm nghìn năm.