“Bàng ơi…!” kể chuyện lịch sử ở Nhà tù Hỏa Lò

Ngày 8/10/2024, Ban quản lý Di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò, Hà Nội đã khai mạc trưng bày Bàng ơi…! nhân kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2024).

Bàng ơi…! giới thiệu với công chúng câu chuyện về những cây bàng trong Nhà tù Hỏa Lò, bàng ở nơi đảo xa và bàng trong thơ ca, hội họa… Qua đó, giúp nhân dân Thủ đô và du khách thăm quan hiểu hơn về ý nghĩa về loại cây bình dị mà vô cùng đặc biệt này.

Ban quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò cho biết, bàng không chỉ là một loài cây mà còn là "chứng nhân lịch sử", chứng kiến bao cảnh sống gian khổ và những cuộc đấu tranh hào hùng của tù chính trị Hỏa Lò trong những năm tháng kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Từ gốc đến ngọn, lá, cành, quả bàng đều được người tù chính trị trân quý, tận dụng trong cuộc sống sinh hoạt. Bàng không chỉ che mát, mà còn gắn bó, nuôi sống, tiếp thêm niềm tin, sức mạnh cho hàng ngàn chiến sĩ, góp phần không nhỏ lập bao chiến công trong cuộc đấu tranh sinh tử với kẻ thù.

Nội dung trưng bày được chia làm 2 phần: Những cây bàng trong Nhà tù Hỏa Lò và Bàng ơi!

Hợp phần "Những cây bàng trong nhà tù Hỏa Lò" giới thiệu về giá trị của cây bàng với 7 chủ đề nhỏ:

"Cây bàng hiệp sĩ" - người bạn đồng hành, gắn bó mật thiết với đời sống tù chính trị. - nơi đặt hòm thư mật của tù nhân.

"Gốc bàng" - nơi đặt hòm thư mật của tù nhân. Gốc cây bàng ở sân trại nữ còn là "sân bay" của những "chuyến hàng" tiếp từ bên ngoài đáp vào. Tận dụng khoảng thời gian ngắn ngủi được ra sân, ngồi trao đổi, trò chuyện quanh gốc bàng, tù chính trị đã bàn bạc việc thành lập Chi bộ, hình thành các tổ chức quần chúng, đề ra các phương án, kế hoạch đấu tranh trong Nhà tù Hỏa Lò.

"Cành bàng" - khi rụng xuống, qua những qua những bàn tay khéo léo đẽo, gọt đã trở thành tẩu thuốc, quản bút, đũa ăn cơm, nhạc cụ. Tù chính trị còn dùng vỏ bàng để sắc nước uống, chữa bệnh đường ruột rất hiệu quả .

"Lá bàng" -  là nguồn dược liệu quý. Mỗi khi được ra sân, tù chính trị thường tìm cách hái vội những búp bàng non hay lá bàng bánh tẻ, lén giấu trong người, ngậm trong miệng để đem về phòng giam, chia cho bạn tù. Lá bàng non được dùng để chữa kiết lỵ, tiêu chảy. Lá bàng bánh tẻ được hơ nóng, rồi chườm lên vết thương cho bớt đau nhức, mưng mủ.

"Quả bàng" - là "thần dược", "nguồn vitamin", là "thuốc bổ hồi sinh"… Quả bàng chín được anh em nhặt về, gửi cho Ban sinh hoạt, rồi chia cho những đồng chí đau ốm, cần sớm phục hồi sức khỏe. Mỗi ngày được ăn từ 4 đến 5 quả bàng chín cả vỏ lẫn nhân, cùng với giá đỗ tự làm, nhiều tù chính trị đau yếu lâu ngày đã dần hồi phục.

"Cây bàng trong sân trại nữ" do nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu trồng đầu xuân năm 2001 nay trở thành điểm nhấn, nguồn cảm hứng sáng tạo cho nhiều trưng bày chuyên đề tại Nhà tù.

"Sản phẩm đặc trưng từ bàng" giới thiệu những thức quà đặc sắc như: trà bàng lá nếp, bánh lá bàng, thạch bàng, chè bất khuất, trà sữa thạch bàng, khung ảnh lá bàng in hình cổng chính Nhà tù Hỏa Lò, những lá bàng in thơ do các chiến sĩ cách mạng sáng tác…

Hợp phần "Bàng ơi!" giới thiệu những nét nổi bật của cây bàng trên đất nước Việt Nam, trong thơ ca, nhạc họa… Nổi bật nơi hải đảo xa xôi, bàng trở thành biểu tượng cho ý chí kiên cường, tinh thần bất khuất của tù chính trị Nhà tù Côn Đảo. Cùng với những cây bàng Côn Đảo, cây bàng vuông cũng góp phần tạo nên vẻ đẹp, giá trị riêng có của bàng nơi biển xa, minh chứng cho sức sống của bàng nơi biển đảo: Cồn Cỏ, Lý Sơn, Phú Quốc, Thổ Chu, trên hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa…

Ngoài ra, trưng bày còn giới thiệu những điều thú vị về bàng, như: mầm bàng xoắn ốc, công dụng chữa bệnh của bàng, cây bàng có tuổi thọ lớn nhất tại Việt Nam (năm 2020)… Tất cả, tạo nên một không gian trải nghiệm về sự sống động của bàng.

Trưng bày là lời tri ân, tưởng nhớ công lao, sự hy sinh anh dũng của các chiến sĩ yêu nước, cách mạng bị thực dân Pháp bắt, giam tại Nhà tù Hỏa Lò. Sau khi thoát khỏi chốn "địa ngục trần gian", nhiều chiến sĩ đã tham gia vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc, cống hiến cho công cuộc giải phóng Thủ đô.

Trưng bày lãm kéo dài tới hết ngày 31/12/2024.

Một số hình ảnh không gian trưng bày:

Hình ảnh tại trưng bày "Bàng ơi....!"