"Bắt cóc online" - Khi những cú click chuột trở thành chiếc bẫy sinh tử

Khi tội phạm "ngồi một chỗ" vẫn trói chân được nạn nhân

Chỉ trong tháng 7/2025, Công an TPHCM đã giải cứu 28 nạn nhân của những vụ "bắt cóc online", phần lớn là nữ sinh viên. Không có tiếng súng, không tiếng la hét, không cảnh rượt đuổi nhưng hậu quả chẳng khác gì một vụ bắt cóc ngoài đời. Điểm khác biệt duy nhất: tất cả bắt đầu từ vài tin nhắn trên mạng xã hội.

Các đường dây này không cần bạo lực trực tiếp. Chúng giả danh nhà tuyển dụng, hứa hẹn việc nhẹ lương cao, đóng vai "người yêu online" hay đối tác làm ăn. Kịch bản có thể kéo dài nhiều tuần, thậm chí vài tháng, cho đến khi nạn nhân tự nguyện rơi vào vòng kiểm soát và bị đưa sang những nơi như Campuchia - nơi họ trở thành nạn nhân của bóc lột và cưỡng bức.

Một dạng khác của bắt cóc online là tội phạm cô lập nạn nhân, thao túng điều khiển họ tự cách ly mình, tự chụp ảnh và gửi thông tin giả cho gia đình. Mục đích cuối cùng là gia đình phải "gửi tiền chuộc" vào tải khoản của tội phạm. 

Điểm chung của nhiều nạn nhân là sự thiếu kỹ năng nhận diện rủi ro trên mạng. Phần lớn là sinh viên xa nhà, vừa khao khát cơ hội vừa mong muốn một mối quan hệ thân thiết. Trong "chợ" mạng xã hội, những lời mời mọc hay câu chuyện đầy đồng cảm dễ dàng vượt qua hàng rào cảnh giác vốn đã mong manh. Chỉ cần vài click chuột, họ bước vào một hành trình không có vé khứ hồi.

Sự xói mòn của những kết nối thực

Tại sao những cái bẫy này lại dễ dàng sập xuống như vậy? Câu trả lời đến từ 3 phía. Gia đình bận rộn, ít trò chuyện sâu với con cái. Nhà trường dạy an toàn mạng nhưng vẫn nặng lý thuyết, thiếu tình huống thực hành. Môi trường mạng thì thả nổi, để cho tài khoản ảo và quảng cáo lừa đảo tồn tại công khai.

Điều đáng lo hơn là sự suy giảm chất lượng các mối quan hệ đời thực. Chúng ta kết nối nhiều hơn bao giờ hết - hàng trăm "bạn" trên Facebook, hàng nghìn "follower" trên TikTok - nhưng lại thiếu những kết nối đủ sâu để nương tựa khi gặp nguy hiểm. Một tin nhắn an ủi từ người lạ trên mạng đôi khi trở thành "phao cứu sinh" giả tạo, đủ để khiến người trẻ đánh mất cảnh giác.

Có một thực tế đáng buồn, càng kết nối nhiều trên mạng, con người càng đánh mất những mối quan hệ đời thực và càng cô đơn. Ngay cả những mối quan hệ ruột thịt thân thiết như cha mẹ - con cái, anh chị em ruột trong đời sống cũng không tránh khỏi đôi lúc có những "sóng gió". Tuy nhiên nếu đôi bên cùng ngồi lại, nhìn nhận điều chỉnh, giãi bày những mối quan hệ đó sẽ càng trở nên sâu sắc, bền chặt hơn.

Với mạng xã hội, giới trẻ đang có những lựa chọn khác, dễ dàng hơn, thoải mái hơn nhưng cũng phù phiếm hơn. Thay vì suy nghĩ nghiêm túc về mối quan hệ của mình với những người ruột thịt, giới trẻ có thể tìm kiếm sự chia sẻ, đồng tình từ những người bạn trên mạng xã hội.

Những nút "like", nút "thả tim" bày tỏ sự đồng tình khiến bất cứ ai nhanh chóng có được liều dopamine tức thời. Nhưng về lâu dài, họ sẽ chìm đắm vào thế giới ảo mà bỏ quên cuộc sống thực của chính mình.

Để thao túng nạn nhân và điều khiển họ, những đối tượng tội phạm thường tìm cách phong tỏa và nạn nhân cắt đứt mọi mối liên hệ, vốn dĩ đã không mấy mật thiết, với gia đình, người thân và cả bè bạn.

Điều cần làm ngay

"Bắt cóc online" là tấm gương phản chiếu khoảng trống trong mối quan hệ gia đình, kỹ năng sống của giới trẻ và trách nhiệm của các nền tảng số. Muốn lấp khoảng trống này, không thể chỉ dựa vào công an. Cha mẹ cần chủ động trò chuyện, nhà trường phải dạy kỹ năng sinh tồn số song song với kỹ năng sống, và các nền tảng mạng phải chịu trách nhiệm về nội dung lưu hành.

Tháng 7/2025, PC02 Công an TPHCM lập tổ công tác chuyên trách, giải cứu thành công 28 nạn nhân. Đó là một chiến công nhưng cũng là lời nhắc rằng công tác phòng ngừa vẫn chưa hiệu quả. Nếu trước khi rời nhà, các cô gái ấy có một cuộc gọi để chia sẻ; nếu cha mẹ nhận ra những dấu hiệu bất thường; nếu nội dung lừa đảo bị xóa bỏ ngay từ đầu - những chuyến xe định mệnh ấy đã không xuất phát.

Thời đại số mở ra cả một thế giới cơ hội nhưng cũng tiềm ẩn những chiếc bẫy mới - nơi sợi dây trói buộc không bằng lực, mà bằng cảm xúc và sự thiếu kết nối thực. Một cú click có thể mở ra tương lai, hoặc đóng sập cánh cửa an toàn của một đời người. Vấn đề là: chúng ta đã dạy người trẻ phân biệt đâu là cánh cửa nên mở, đâu là cái bẫy nên tránh hay chưa?