Bệnh polyp đại trực tràng là gì? Những điều cần biết về polyp đại trực tràng

Polyp đại tràng là một căn bệnh khá nghiêm trọng vì có thể trở thành ác tính hay ung thư. Dựa trên kích thước, số lượng và giải phẫu bệnh (mô học) của polyp đại tràng mà bác sĩ có thể dự đoán khả năng phát triển thêm polyp và ung thư đại tràng.

1. Bệnh polyp đại trực tràng là gì?

Đại tràng là nơi phân hủy thức ăn nên rất dễ sinh ra các vi khuẩn gây bệnh và xuất hiện các polyp. Polyp đại trực tràng là một dạng tổn thương niêm mạc đại tràng và tổ chức dưới niêm mạc tăng sinh hình thành lên các cục giống như một khối u, có cuống hoặc không có cuống. 

Các polyps này có thể lành tính hoặc ác tính và có nhiều kích thước khác nhau. Polyp càng lớn thì nguy cơ ung thư hoặc tiền ung thư càng cao.

Polyp đại trực tràng có thể xuất hiện ở bất kỳ ai. Chúng thường không gây ra triệu chứng, chính vì vậy, điều quan trọng là phải kiểm tra sàng lọc thường xuyên, chẳng hạn như nội soi để phát hiện sớm bệnh. Bởi vì polyp đại tràng được tìm thấy trong giai đoạn đầu thường có thể được loại bỏ một cách hoàn toàn và an toàn.

2. Phân loại polyp đại trực tràng

Polyp trong đại tràng có thể khác nhau về kích thước và số lượng. Có ba loại polyp đại  trực tràng, tuy nhiên các loại polyp phổ biến nhất là polyp tăng sản và polyp tuyến. Các loại khác cũng có thể được tìm thấy trong đại tràng nhưng ít gặp hơn.

- Polyp tăng sản thường nhỏ, nằm ở phần cuối của đại tràng (trực tràng và đại tràng sigma), không có khả năng trở thành ác tính và không đáng lo ngại. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng có thể phân biệt polyp tăng sản với polyp tuyến qua nội soi, thường phải dựa vào kết quả mô bệnh học sau khi cắt bỏ polyp

- Polyp tuyến là phổ biến nhất. Hai phần ba polyp đại tràng là polyp tuyến. Mặc dù hầu hết sẽ không bao giờ phát triển thành ung thư, nhưng chúng có khả năng trở thành ung thư ruột kết. Chúng được phân loại theo kích thước, hình dạng chung và các đặc điểm cụ thể khi nhìn dưới kính hiển vi.

Nhìn chung kích thước của polyp tuyến càng lớn thì khả năng trở thành ung thư càng cao. Do đó, các polyp lớn (lớn hơn 5 mm) nên được loại bỏ hoàn toàn để ngăn ngừa phát triển thành ung thư và nên được kiểm tra dưới kính hiển vi xác định chắc chắn

- Polyp ác tính là loại polyp được ghi nhận khi kiểm tra bằng kính hiển vi và có các tế bào ung thư trong đó.

3. Nguyên nhân gây bệnh

Hiện nay, các bác sĩ vẫn chưa biết nguyên nhân chính xác của polyp đại tràng, nhưng polyp là kết quả của sự phát triển mô bất thường. 

Cơ thể của con người định kỳ phát triển các tế bào khỏe mạnh mới để thay thế các tế bào cũ bị hư hỏng hoặc không còn cần thiết. Sự tăng trưởng và phân chia của các tế bào mới thường được quy định từ trước. Tuy nhiên trong một số trường hợp, các tế bào mới phát triển và phân chia trước khi cần thiết, sự tăng trưởng vượt mức này khiến polyp hình thành. Các polyp có thể phát triển ở bất kỳ khu vực nào của đại tràng.

Yếu tố nguy cơ gây bệnh polyp đại trực tràng là gì?

Bất cứ ai cũng có thể bị polyp đại trực tràng, nhưng có một số yếu tố là nguy cơ khiến bạn có nhiều khả năng mắc bệnh hơn bao gồm:

- Người đang thừa cân hoặc béo phì.

- Hút thuốc lá hoặc nghiện rượu.

- Polyp phổ biến hơn ở những người trên 50 tuổi.

- Những người đã bị polyp đại tràng hoặc ung thư ruột kết trước đó.

- Người đang mắc bệnh viêm ruột , như viêm loét đại tràng hoặc Crohn's.

- Bị tiểu đường type 2 không được kiểm soát tốt.

Ngoài ra còn có một số điều kiện di truyền làm tăng cơ hội mắc bệnh polyp và ung thư ruột kết, bao gồm:

- Hội chứng Lynch, còn được gọi là ung thư đại trực tràng không do di truyền. Những người mắc hội chứng Lynch có xu hướng phát triển tương đối ít polyp đại tràng, nhưng những polyp đó có thể nhanh chóng trở thành ác tính. Hội chứng Lynch là dạng ung thư đại tràng di truyền phổ biến nhất và cũng liên quan đến các khối u ở vú, dạ dày, ruột non, đường tiết niệu và buồng trứng. 

- Polyp tuyến thượng thận gia đình (FAP), một rối loạn hiếm gặp khiến hàng trăm hoặc thậm chí hàng ngàn polyp phát triển trong niêm mạc đại tràng của bệnh nhân bắt đầu trong những năm thiếu niên. Nếu polyp không được điều trị, nguy cơ phát triển ung thư ruột kết là gần 100%, thường là trước 40 tuổi. Xét nghiệm di truyền có thể giúp xác định nguy cơ mắc bệnh này. 

- Hội chứng Gardner, một biến thể của FAP khiến polyp phát triển khắp đại tràng và ruột non của bạn. Bạn cũng có thể phát triển các khối u không ung thư ở các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm da, xương và bụng. 

- Hội chứng Peutz-Jeghers, một tình trạng thường bắt đầu bằng tàn nhang phát triển trên khắp cơ thể, bao gồm cả môi, nướu và bàn chân. Sau đó polyp không ung thư phát triển khắp ruột. Những polyp này có thể trở thành ác tính, vì vậy những người mắc bệnh này có nguy cơ mắc ung thư ruột kết. 

- Hội chứng polyp răng cưa, một tình trạng dẫn đến nhiều polyp tuyến răng cưa ở phần trên của đại tràng. Những polyp này có thể trở thành ác tính.  

Nếu bạn có một trong vấn đề trên, bác sĩ sẽ đề nghị kiểm tra sàng lọc thường xuyên để tìm kiếm sớm dấu hiệu của polyp đại trực tràng .

4. Triệu chứng

Polyp đại tràng thường không gây ra triệu chứng. Bệnh nhân có thể không biết họ có polyp cho đến khi bác sĩ tìm thấy nó trong khi kiểm tra ruột. Vậy liệu những dấu hiệu để nhận biết bệnh polyp đại trực tràng là gì? 

Thông thường, các triệu chứng sau đây sẽ xuất hiện khi bệnh nhân mắc bệnh polyp đại trực tràng:

- Chảy máu trực tràng. Đây có thể là dấu hiệu của polyp đại tràng hoặc ung thư hoặc các tình trạng khác, chẳng hạn như bệnh trĩ hay nứt hậu môn. 

- Thay đổi màu phân. Máu có thể xuất hiện dưới dạng các vệt đỏ trong phân của bạn hoặc làm cho phân có màu đen. Một sự thay đổi về màu sắc cũng có thể gây ra bởi các loại thực phẩm, thuốc hoặc các thực phẩm chức năng.

- Thay đổi thói quen đại tiện. Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài hơn một tuần có thể cho thấy sự hiện diện của polyp đại tràng lớn. Nhưng một số vấn đề khác cũng có thể gây ra những thay đổi trong thói quen đại tiện.

- Đau, buồn nôn hoặc nôn nhưng hiếm khi xảy ra. Một polyp đại tràng lớn có thể gây cản trở đường ruột của bạn, dẫn đến quặn đau bụng, buồn nôn và ói mửa (tắc ruột).

-  Thiếu máu thiếu sắt. Chảy máu từ polyp có thể xảy ra từ từ theo thời gian mà không thể nhìn thấy máu trong phân của bệnh nhân. Chảy máu mạn tính gây thiếu sắt để sản xuất các chất cho phép hồng cầu mang oxy đến cơ thể (hemoglobin). 

5. Biến chứng 

Một số polyp đại tràng có thể trở thành ung thư. Các polyp được cắt bỏ càng sớm càng ít có khả năng trở thành ác tính.

6. Điều trị polyp đại trực tràng

Khi một polyp đại tràng được phát hiện, bác sĩ sẽ cắt bỏ nó và kiểm tra xem có ung thư hay không. Các phương pháp điều trị polyp đại trực tràng sẽ bao gồm:

- Cắt bỏ trong quá trình tầm soát. Hầu hết các polyp có thể được loại bỏ bằng cách sinh thiết hoặc bằng một vòng thắt cắt polyp.

- Phẫu thuật xâm lấn tối thiểu. Polyp quá lớn hoặc không thể cắt an toàn trong khi tầm soát thường được cắt bỏ bằng phẫu thuật xâm lấn tối thiểu.

- Cắt đại trực tràng. Nếu bệnh nhân có một hội chứng di truyền hiếm gặp, như FAP, họ có thể cần phải phẫu thuật để loại bỏ đại trực tràng (cắt toàn bộ đại trực tràng).

7. Phòng ngừa

Tuy đây là một căn bệnh khá nguy hiểm và có thể xảy đến ở bất kỳ ai, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ các phòng ngừa bệnh polyp đại trực tràng là gì?

Mọi người có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh polyp đại trực tràng và ung thư đại trực tràng bằng cách kiểm tra sức khỏe thường xuyên. Một số thay đổi trong lối sống cũng có thể ngăn ngừa mắc bệnh như:

- Áp dụng chế độ dinh dưỡng lành mạnh. Bao gồm nhiều trái cây, rau và ngũ cốc trong chế độ ăn uống hàng ngày và giảm lượng chất béo. 

- Hạn chế uống rượu và bỏ thuốc lá. 

- Duy trì hoạt động thể chất và duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh. 

- Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh polyp đại tràng, hãy cân nhắc việc xét nghiệm yếu tố di truyền. 

- Nếu được chẩn đoán mắc chứng rối loạn di truyền gây ra polyp đại tràng, bạn sẽ cần phải nội soi thường xuyên, bắt đầu khi đến tuổi trưởng thành.

8. Nguyên tắc ăn uống cho người bị polyp đại trực tràng

Chế độ ăn uống cũng góp phần làm cho các polyp có khả năng phát triển lớn hơn về kích thước, gây ra những cản trở nhất định trong ruột. Để hạn chế sự tiến triển của bệnh, cần thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt.

Một số thực phẩm tốt cho người bệnh bị polyp đại tràng:

- Thực phẩm giàu chất xơ: Ngũ cốc nguyên chất, bánh mì đen, bánh mì nâu, các loại trái cây (chuối, nho, cam, táo...).

- Các loại thức ăn giàu đạm (protein): Trứng gà, thịt gà, đậu nành, thịt bò, ngũ cốc...

- Thức ăn chứa chất béo: Có nguồn gốc từ thực vật như dầu mè, dầu đậu nành, dầu dừa...

- Thực phẩm tốt cho đường ruột như sữa chua, dấm táo và nên uống nhiều nước lọc, nước ép trái cây.

9. Những câu hỏi thường gặp về polyp đại trực tràng

Polyp đại tràng có nguy hiểm không?

Có hai loại polyp đại trực tràng phổ biến nhất là polyp tăng sản và polyp u tuyến. Các polyp tăng sản sẽ không có nguy cơ biến chứng thành ung thư. Nhưng các polyp u tuyến lại là tiền thân của hầu hết bệnh ung thư đại tràng. Đặc biệt, các khối polyp có kích thước lớn có nhiều khả năng trở thành ung thư và một số những polyp với kích thước rất lớn (hơn 2cm) có thể có những vùng nhỏ bị ung thư hóa.

Dấu hiệu cần đi khám bệnh polyp đại trực tràng là gì?

Polyp đại trực tràng thường vô hại và không có triệu chứng gì rõ rệt. Tuy nhiên, nếu bạn thấy có máu trong phân, đột ngột bị tiêu chảy hoặc táo bón và kéo dài trong nhiều ngày bạn nên đi khám hoặc nhập viện càng sớm càng tốt vì có khả năng polyp đã chuyển sang ung thư.

Làm thế nào để phát hiện sớm polyp đại tràng?

Bệnh lý ở giai đoạn đầu thường không có những triệu chứng rõ rệt. Hầu hết polyp đại tràng được phát hiện khi người bệnh đi khám sức khỏe định kỳ và thực hiện các xét nghiệm tầm soát ung thư.

Hiện nay, nội soi đại tràng là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để phát hiện chính xác polyp đại tràng. Nội soi đại tràng cũng cho phép bác sĩ thực hiện sinh thiết tìm tế bào ung thư nếu nghi ngờ người bệnh bị ung thư đại trực tràng.

Trước khi cắt polyp đại trực tràng bệnh nhân cần chuẩn bị gì?

Để thực hiện nội soi, ruột già phải trống rỗng hoàn toàn để bác sĩ có thể dễ dàng quan sát hết được bên trong, không bỏ sót bất kì polyp hay tổn thương nào. Vì lý do này, bệnh nhân sẽ được yêu cầu làm sạch đại tràng bằng cách sử dụng thuốc nhuận tràng, uống thuốc xổ và thực hiện chế độ ăn theo đúng hướng dẫn của bác sĩ trước khi cắt polyp đại trực tràng.

10. Những hình ảnh về bệnh polyp đại trực tràng

Polyp đại trực tràng và trực tràng không bị bệnh

Hình ảnh polyp đại trực tràng sigma

Polyp đại trực tràng có cuống và không cuống

Cắt polyp đại trực tràng bằng nội soi