Biến lá chè già thành sản phẩm thân thiện với môi trường

Biến phụ phẩm thành sản phẩm hữu ích

Ý tưởng "Orgash - Xanh và bền vững" của nhóm 5 học sinh này không xuất phát từ phòng thí nghiệm mà từ thực địa. Những chuyến khảo sát tại các vùng chè Đình Lập, Lộc Bình, Bình Gia (Lạng Sơn) của nhóm cho thấy một vấn đề: Mỗi vụ thu hoạch, người dân phải cắt bỏ lượng lớn lá chè già, lá bánh tẻ.

Trong khi đó, phân tích cơ bản cho thấy lá chè già chứa tinh dầu tự nhiên, hoạt chất sinh học và polyphenol rất cao. Đây là nguồn nguyên liệu quý để tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng. Từ nhận thức ấy, Trưởng nhóm Phan Hoàng Mai Anh và nhóm bạn đã nhận thấy cơ hội để biến phụ phẩm bị bỏ đi thành sản phẩm hữu ích như ống hút, cốc, đĩa...

"Ngay cả những thứ tưởng như vô giá trị, nếu được xử lý đúng cách và sáng tạo thì có thể trở thành sản phẩm xanh", Mai Anh chia sẻ.

Để tạo được ống hút, cốc, đĩa từ lá chè, nhóm phải giải bài toán kỹ thuật đầy thách thức. Bã chè sau khi chiết tinh dầu có độ xơ cao, dễ nứt gãy nếu ép trực tiếp. Nhóm đã thử đi thử lại  nhiều lần công thức phối trộn chất kết dính tự nhiên, thử nhiều mức nhiệt độ ép khác nhau để tạo ra vật liệu vừa bền, vừa phân hủy được hoàn toàn.

Quy trình khép kín của Orgash hiện nay gồm 3 giai đoạn chính: Chiết xuất tinh dầu bằng hai phương pháp: chưng cất hơi nước và ép lạnh, giúp giữ nguyên hoạt tính sinh học. Xử lý bã chè bằng các bước sấy, nghiền, phối trộn, khử vi sinh. Ép định hình sản phẩm thành ống hút, thìa, cốc, bát, đĩa, hộp dùng một lần. Nhờ đó, các sản phẩm không cần hóa chất bảo quản, không có nhựa, không thải vi nhựa ra môi trường. Sau khi sử dụng xong, chúng có thể phân hủy trong môi trường tự nhiên sau vài tháng, quay về đất dưới dạng mùn hữu cơ.

Theo Trưởng nhóm Mai Anh, các sản phẩm của Orgash đã vượt qua kiểm nghiệm độc lập về an toàn thực phẩm và sức khỏe với các tiêu chí: không chứa kim loại nặng, không chứa hóa chất độc hại, không gây kích ứng, không để lại dư lượng trong thức ăn, nước uống. Điều này giúp sản phẩm trở thành lựa chọn thay thế nhựa phù hợp trong lĩnh vực dịch vụ nhà hàng, du lịch. Hiện sản phẩm được bán tại các ngày hội khởi nghiệp của tỉnh Lạng Sơn và qua kênh bán hàng online.

Thay vì coi lá chè già là rác thải, nhóm đã biến chúng thành sản phẩm, tạo thu nhập cho người trồng chè. "Dự án đã bắt đầu thu mua phụ phẩm chè tại một số điểm, giúp bà con nông dân tăng thu nhập, giảm rác thải nông nghiệp, tạo việc làm trong khâu thu gom, sơ chế, đóng gói; nâng tầm thương hiệu chè Lạng Sơn. Từ chỗ chỉ bán chè khô hoặc chè tươi nguyên liệu, giờ đây người dân có thêm nguồn lợi từ phần mà trước đây họ từng bỏ đi", Mai Anh cho biết.

Tiến tới chứng nhận OCOP và du lịch xanh

Orgash không chỉ làm sản phẩm từ bã chè. Phần tinh dầu chiết xuất từ chè xanh được sử dụng để sản xuất nước hoa mùi chè xanh, xịt dưỡng kích thích mọc tóc. Sản phẩm mang mùi hương đặc trưng của chè Lạng Sơn thanh mát, không gắt mùi tinh dầu tổng hợp.

Triển vọng của Orgash không dừng ở quy mô dự án khởi nghiệp. Nhóm đang hoàn thiện hồ sơ để đăng ký sản phẩm OCOP - sản phẩm đặc trưng địa phương. Bên cạnh đó, mô hình trải nghiệm chè, tham quan đồi chè và thực hành làm ống hút từ bã chè đã được đưa ra như một hướng phát triển du lịch xanh. Du khách có thể vừa tham quan đồi chè, vừa tự làm sản phẩm từ lá chè mình thu hoạch.

Ống hút làm từ lá chè xanh có mùi thanh nhẹ, tạo cảm giác dễ chịu 

Mục tiêu mà Mai Anh và các thành viên của nhóm hướng tới không chỉ là bán sản phẩm mà còn góp phần thay đổi thói quen tiêu dùng, từ dùng nhựa một lần sang sản phẩm xanh. "Nhóm muốn tạo thói quen tiêu dùng có trách nhiệm. Mua một chiếc ống hút xanh không chỉ là mua sản phẩm mà là chọn một cách sống", Mai Anh nói.

Dự án "Orgash - Xanh và bền vững" cho thấy, giải pháp môi trường không nhất thiết phải bắt đầu từ công nghệ cao, nguồn vốn lớn hay những chiến dịch truyền thông hoành tráng.

Đôi khi, nó bắt đầu từ việc nhìn thấy giá trị trong những điều nhỏ bé như một chiếc lá chè già. Với sự sáng tạo của mình, những người trẻ đang góp phần thay đổi cách sống, sản xuất và tiêu dùng.