Theo hồ sơ, năm 1967, cha của bà Hồng Thị Lợi đã mua một căn nhà tại phường 2 (thị xã Trà Vinh), sau đó sửa chữa lại để kinh doanh phòng nghỉ. Năm 1978, chính quyền địa phương lấy căn nhà này giao cho Công ty Khách sạn ăn uống thị xã Trà Vinh quản lý, còn cha của bà Lợi được thu nhận làm nhân viên phục vụ.
Năm 1984, UBND thị xã Trà Vinh tiếp tục giao nhà cho Công ty XNK thị xã Trà Vinh quản lý và sử dụng phía trước, phía sau thì để cho gia đình bà Lợi ở. Năm 1990, công ty này giải thể, cả căn nhà được gia đình bà Lợi quản lý và sử dụng. Năm 1992, cha của bà Lợi làm đơn xin lại nhà, nhưng ông mất vào năm 1994, bà Lợi tiếp tục làm đơn xin hợp thức hóa nhà đất.
 |
| Bà Hồng Thị Lợi đã thay cha theo đuổi việc đòi lại nhà suốt từ năm 1994 đến nay |
Bộ Xây dựng có công văn yêu cầu UBND tỉnh Trà Vinh bán lại nhà cho bà Lợi theo quy định tại Nghị định 61/1994 của Chính phủ (về mua bán và kinh doanh nhà ở). Tuy nhiên, UBND tỉnh Trà Vinh không đồng ý và có công văn thông báo chỉ bán theo giá thị trường.
Năm 2011, Bộ Xây dựng tiếp tục có công văn, tái khẳng định quan điểm là tỉnh Trà Vinh phải bán nhà cho bà Lợi theo Nghị định 61/1994 và UBND tỉnh Trà Vinh đã đồng thuận. Tháng 7/2012, chủ tịch UBND tỉnh ra Quyết định 1350 bác yêu cầu của bà Lợi xin hợp thức hóa căn nhà, cho bà Lợi được mua lại nhà theo quy định tại Nghị định 61/1994
Bà Lợi không đồng ý, khởi kiện Quyết định nói trên thì cho rằng căn nhà vốn là của gia đình mình. Sau khi TAND tỉnh ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án với lý do “không thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án”, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TPHCM đã hủy quyết định nói trên, yêu cầu TAND tỉnh giải quyết lại. Đầu 2015, TAND tỉnh Trà Vinh xử sơ thẩm bác yêu cầu của bà Lợi.
Bà kháng cáo lên tòa phúc thẩm và tại phiên xử hồi tháng 11/2016, TAND cấp cao tại TPHCM tuyên hủy toàn bộ Quyết định 1350 và yêu cầu chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh ban hành quyết định khác theo đúng quy định của pháp luật. Tòa cũng nhận định nguồn gốc căn nhà là của cha mẹ bà Lợi. Theo Điều 5 Nghị quyết 755/2005 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đối với nhà, đất đã được Nhà nước quản lý theo chính sách cải tạo xã hội chủ nghĩa trước ngày 1/7/1991 nhưng thực tế Nhà nước chưa quản lý, chưa bố trí sử dụng thì Nhà nước không tiếp tục quản lý. Người trực tiếp sử dụng được thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật. Có nghĩa, bà Lợi được quyền xác lập quyền và nghĩa vụ theo quy định pháp luật về nhà ở.
 |
| Bà Lợi mừng rỡ khi nhận phán quyết của Tòa phúc thẩm |
Trên cơ sở phán quyết của phiên xử phúc thẩm nói trên, TAND tỉnh Trà Vinh ra Quyết định buộc thi hành án hành chính đối với chủ tịch UBND tỉnh này.
Quyết định cũng đồng thời được gửi đến Thủ tướng chính phủ, người có trách nhiệm kiểm tra, đôn đốc và xử lý trách nhiệm của chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh trong việc chấp hành bản án theo quy định pháp luật.