Bước chuyển quan trọng trong tổ chức và phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội và các hội quần chúng

Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Ủy ban MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ đã chủ động triển khai thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị được giao. Từ tháng 1 năm 2025, nhằm tạo lập cơ chế lãnh đạo toàn diện, tập trung, thống nhất đối với MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ, Bộ Chính trị ban hành quyết định thành lập Đảng bộ MTTQ, các đoàn thể Trung ương. Đây là chủ trương có ý nghĩa chiến lược quan trọng, là quyết sách mang tính đột phá nhằm đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, nâng cao năng lực tổ chức thực hiện, tăng cường hiệu lực, hiệu quả trong triển khai nhiệm vụ chính trị, công tác xây dựng Đảng, công tác cán bộ và công tác quần chúng trong tình hình mới.

Phát huy vai trò hạt nhân chính trị, chủ động triển khai các hoạt động chuyên môn, phong trào thi đua, cuộc vận động lớn

Nhìn lại nhiệm kỳ 2020 - 2025, toàn Đảng bộ đã phát huy tinh thần đoàn kết, chủ động, đổi mới, tập trung lãnh đạo toàn diện việc thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng, việc đổi mới mô hình tổ chức đảng từ Đảng đoàn sang Đảng ủy lãnh đạo toàn diện thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng đã phát huy vai trò hạt nhân chính trị, đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Theo đó, công tác lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị được các cấp ủy, tổ chức đảng chỉ đạo sát sao, quyết liệt, đạt nhiều kết quả quan trọng. Các cấp ủy đảng luôn bám sát Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Trung ương; chủ động cụ thể hóa thành các chương trình hành động, kế hoạch công tác phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng tổ chức. Việc triển khai được thực hiện đồng bộ, nhất quán từ Trung ương đến cơ sở, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao.

Các cấp ủy đảng đã phát huy vai trò hạt nhân chính trị, kịp thời lãnh đạo MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ chủ động triển khai các hoạt động chuyên môn, phong trào thi đua, cuộc vận động lớn. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức góp phần phát huy sức mạnh tổng hợp, tạo hiệu ứng lan tỏa sâu rộng trong xã hội. Nội dung, phương thức thực hiện nhiệm vụ chính trị được đổi mới mạnh mẽ, gắn chặt với thực tiễn cơ sở và nhu cầu của Nhân dân. Các chương trình hành động có trọng tâm, trọng điểm, phát huy được thế mạnh từng tổ chức, hướng tới giải quyết các vấn đề thiết thực của cuộc sống, nâng cao uy tín và vai trò của hệ thống chính trị trong lòng Nhân dân.

Theo đó, các cấp ủy, tổ chức đảng đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai nhiều phong trào, hoạt động trọng tâm, nổi bật như: Đẩy mạnh công tác an sinh xã hội và xóa nhà dột nát thông qua việc vận động xây dựng, sửa chữa hơn 180.000 căn nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo. Riêng Chương trình làm nhà cho hộ nghèo tỉnh Điện Biên đã huy động nguồn lực xây dựng trên 5.000 căn nhà, được Bộ Chính trị ghi nhận là điểm sáng về tổ chức thực hiện, hiệu quả và tạo sức lan tỏa. Đặc biệt, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị đã về đích sớm phong trào thi đua “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025” với trên 300.000 căn nhà đại đoàn kết bàn giao tới người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn trên cả nước, thiết thực chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2-9.

Cùng với đó, trước những thiệt hại nặng nề của cơn bão số 3 (năm 2024), hưởng ứng lời kêu gọi của Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, các doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức, tập thể, cá nhân, các tầng lớp nhân dân, người Việt Nam ở nước ngoài, bạn bè quốc tế đã ủng hộ được trên 2.600 tỷ đồng để hỗ trợ 26 tỉnh, thành phía Bắc khắc phục hậu quả do cơn bão gây ra; đồng thời kịp thời phân bổ kinh phí hỗ trợ Nhân dân vùng bị thiệt hại, thể hiện tinh thần trách nhiệm, công khai, minh bạch, nhận được đồng thuận cao của xã hội.

Trong công tác phòng, chống dịch Covid-19, toàn hệ thống Mặt trận đã vận động ủng hộ hơn 23.000 tỷ đồng qua Quỹ vắcxin, thiết bị y tế, nhu yếu phẩm; phát huy vai trò các tổ Covid cộng đồng, tình nguyện viên; các tổ chức tôn giáo, hội quần chúng, giới văn nghệ sĩ... đồng hành tích cực, lan tỏa tinh thần đoàn kết, trách nhiệm xã hội.

Nhân dịp kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước Việt Nam - Cuba, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đã tổ chức Lễ phát động Chương trình vận động ủng hộ nhân dân Cuba với tên gọi “65 năm nghĩa tình Việt Nam - Cuba”. Sau hơn 1 tháng phát động, số tiền ủng hộ đã lên tới trên 400 tỷ đồng.

Công tác phản biện xã hội tiếp tục được các cấp ủy lãnh đạo chặt chẽ, tạo điều kiện thuận lợi để Mặt trận và các tổ chức thành viên tham gia ngay từ khâu xây dựng chính sách. Nhiều ý kiến phản biện được các cơ quan chủ trì tiếp thu, bổ sung, hoàn thiện chính sách, pháp luật, góp phần nâng cao tính khả thi, sát thực tiễn và phù hợp với nguyện vọng của Nhân dân. Trong nhiệm kỳ, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã tổ chức 16 hội nghị phản biện xã hội, các tổ chức chính trị - xã hội phản biện đối với 19 dự thảo văn bản, Mặt trận các cấp tổ chức 85.886 cuộc phản biện xã hội (trong đó cấp tỉnh 6.979 cuộc, cấp huyện 16.002 cuộc, cấp xã 62.905 cuộc).

Nhiều mô hình giám sát hiệu quả được duy trì và nhân rộng như: “Nhân dân giám sát cán bộ, đảng viên”, “Mặt trận giám sát đầu tư cộng đồng”, “Giám sát việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở”. Công tác tiếp nhận, xử lý kiến nghị, nguyện vọng của cử tri, Nhân dân được thực hiện nghiêm túc, có cơ chế phản hồi rõ ràng, từng bước nâng cao uy tín và vị thế của tổ chức.

Có thể khẳng định, trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, công tác lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương có nhiều chuyển biến tích cực, toàn diện, thể hiện rõ vai trò hạt nhân chính trị trong hệ thống chính trị ở Trung ương. Việc chuyển đổi mô hình tổ chức đảng từ đảng đoàn sang đảng ủy lãnh đạo toàn diện là bước đổi mới quan trọng, tạo cơ sở để nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy trong thực hiện nhiệm vụ chính trị.

Các cấp ủy đã tập trung lãnh đạo thực hiện tốt nhiệm vụ tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; đẩy mạnh tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tổ chức hiệu quả các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động lớn gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế. Những kết quả đạt được là minh chứng cho sự lãnh đạo sát sao, toàn diện, quyết liệt của Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương; khẳng định vai trò, vị thế của MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ trong hệ thống chính trị, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Công tác xây dựng Đảng được triển khai đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm

Công tác xây dựng Đảng được xác định là nhiệm vụ then chốt, được các cấp ủy đảng triển khai đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức được tăng cường; việc học tập, quán triệt, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện các nghị quyết, kết luận của Trung ương được thực hiện nghiêm túc, góp phần nâng cao bản lĩnh chính trị, ý thức tu dưỡng, rèn luyện và “sức đề kháng” tư tưởng cho cán bộ, đảng viên. Công tác tổ chức xây dựng Đảng được triển khai bài bản, bảo đảm nguyên tắc, quy trình; mô hình đảng ủy lãnh đạo toàn diện thay thế mô hình đảng đoàn từng bước tạo chuyển biến căn bản trong phương thức lãnh đạo của Đảng.

Hệ thống tổ chức đảng được kiện toàn, đồng bộ, phát huy rõ vai trò trung tâm chính trị tại mỗi cơ quan, tổ chức, khắc phục tình trạng phân tán, chồng chéo trong lãnh đạo, chỉ đạo. Công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng được chú trọng, thực hiện đúng quy định, tập trung vào các lĩnh vực dễ phát sinh vi phạm. Phương thức lãnh đạo của cấp ủy các cấp tiếp tục được đổi mới theo hướng dân chủ, công khai, hiệu quả; ứng dụng công nghệ thông tin trong điều hành, sinh hoạt Đảng, kiểm tra, giám sát ngày càng được đẩy mạnh, từng bước hình thành phương thức lãnh đạo phù hợp trong bối cảnh chuyển đổi số.

Từ khi thành lập Đảng bộ đến nay, công tác xây dựng Đảng về chính trị được triển khai toàn diện, thống nhất. Ban Chấp hành, Ban Thường vụ xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt; ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, tổ chức học tập, quán triệt, tuyên truyền sâu rộng các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng gắn với thực tiễn. Bản lĩnh chính trị, lập trường tư tưởng của cán bộ, đảng viên được củng cố qua sinh hoạt chuyên đề. Nguyên tắc tập trung dân chủ, kỷ luật, kỷ cương của Đảng được giữ vững. Trách nhiệm nêu gương được cụ thể hóa bằng cam kết, kế hoạch hành động và gắn với đánh giá hằng năm. Các cấp ủy chủ động rà soát, khắc phục hạn chế trong lãnh đạo, điều hành, bước đầu phát huy hiệu quả, góp phần xây dựng Đảng bộ vững mạnh về chính trị trong tình hình mới.

Công tác xây dựng Đảng về tư tưởng tiếp tục được xác định là trụ cột trong xây dựng Đảng. Nội dung, phương thức tuyên truyền, giáo dục tư tưởng được đổi mới theo hướng khoa học, thực tiễn, kịp thời và hiệu quả. Toàn Đảng bộ tổ chức học tập, quán triệt sâu sắc các nghị quyết, kết luận của Trung ương gắn với vận dụng sáng tạo trong thực tiễn. Việc nắm bắt, định hướng tư tưởng và dư luận xã hội được thực hiện kịp thời.

Công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng được triển khai toàn diện, đồng bộ với nhiều hình thức, trong đó có tổ chức cuộc thi về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng năm 2025. Công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận được chú trọng, gắn với nhiệm vụ chính trị của các tổ chức. Các cấp ủy chủ động nghiên cứu, tổng kết chủ trương của Đảng, xây dựng báo cáo chuyên đề cung cấp luận cứ cho Đảng, Nhà nước.

Công tác xây dựng Đảng về tổ chức và cán bộ tiếp tục được các cấp ủy trực thuộc quan tâm triển khai, gắn với việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Các tổ chức đảng trong Cơ quan Trung ương MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ đã tích cực rà soát chức năng, nhiệm vụ, tinh giản biên chế, sắp xếp, hợp nhất các đầu mối tổ chức có chức năng tương đồng, từng bước khắc phục tình trạng phân tán, chồng chéo, nâng cao hiệu quả hoạt động.

Kết quả đã sắp xếp, hợp nhất 284 đầu mối tổ chức còn 159 đầu mối, giảm 125 đầu mối (tương đương 55,98%); tổng biên chế giảm từ 2.720 người còn 2.185 người, tinh giản 535 biên chế (tương đương 19,67%), trong đó có 124 biên chế thuộc các cơ quan báo chí, hội quần chúng.

Sau khi Đảng bộ được thành lập, công tác xây dựng Đảng về tổ chức và cán bộ được tập trung chỉ đạo quyết liệt, toàn diện và đồng bộ. Đảng ủy đã khẩn trương ổn định tổ chức, ban hành quy chế làm việc, phân công nhiệm vụ, thành lập 3 đảng bộ cấp trên cơ sở, 14 đảng bộ cơ sở và 8 chi bộ cơ sở. Đây là lần đầu tiên toàn bộ các tổ chức đảng trong Cơ quan Trung ương MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ đặt dưới sự lãnh đạo thống nhất của một đảng bộ trực thuộc Trung ương, tạo bước đột phá về tổ chức và phương thức lãnh đạo của Đảng.

Cùng với đó, các cấp ủy, tổ chức đảng đã chú trọng thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở; từng bước củng cố, kiện toàn ban chỉ đạo thực hiện quy chế dân chủ ở các cấp; triển khai các nhiệm vụ trọng tâm theo tinh thần Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 28/3/2002 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở và Kết luận số 120-KL/TW ngày 07/01/2016 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở. Việc phát huy dân chủ được gắn với giữ vững kỷ luật, kỷ cương; chú trọng nguyên tắc tập trung dân chủ, kịp thời xử lý các biểu hiện lợi dụng dân chủ gây mất đoàn kết nội bộ.

Nhờ sự lãnh đạo toàn diện của các cấp ủy đảng, công tác dân vận và hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ đã ngày càng đi vào nền nếp, thực chất; khẳng định vai trò nòng cốt trong việc phát huy sức mạnh đoàn kết của tổ chức, xây dựng tổ chức đảng, cơ quan, tổ chức trong sạch, vững mạnh, hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao.

Nhìn chung, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tổ chức và phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ ở Trung ương. Việc thành lập Đảng bộ thống nhất theo Quyết định số 245-QĐ/TW của Bộ Chính trị là bước đột phá về tư duy tổ chức, khẳng định quyết tâm chính trị của Đảng trong lãnh đạo toàn diện, thống nhất hệ thống chính trị ở Trung ương. Trên nền tảng mô hình mới, công tác xây dựng Đảng được triển khai đồng bộ, bài bản, thích ứng nhanh với yêu cầu thực tiễn. Phương thức lãnh đạo được đổi mới theo hướng rõ mục tiêu, mạnh tổ chức, sát nhiệm vụ; kỷ luật, kỷ cương được siết chặt; vai trò nêu gương, tinh thần trách nhiệm của cán bộ, đảng viên được phát huy. Kết quả đạt được nêu trên không chỉ củng cố tổ chức đảng vững mạnh, mà còn tạo tiền đề để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ trong giai đoạn phát triển mới.