Cả nước bước vào nền hành chính 3 cấp - một cuộc cách mạng trong cách mạng

Đây là thời kỳ mới của công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ thách thức mọi giới hạn phát triển bằng tầm viễn kiến chiến lược mới, với nghệ thuật xử lý thời cơ; 

bằng cải cách hệ thống bộ máy và vận hành bằng cơ chế phù hợp, trung tâm là kiểm soát và cân bằng quyền lực thông qua hệ thể chế đồng bộ, phù hợp và hiệu quả ở tất cả các phương diện (chính trị, kinh tế, xã hội…), đối với mọi tổ chức của hệ thống chính trị, ở mọi quy mô, cấp độ (Trung ương, địa phương, cơ sở) và mỗi con người; 

bằng phương thức mới tập hợp lực lượng đông đảo; bằng động lực phát triển mới với hệ chính sách thực thi tổng thể, phù hợp, thống nhất, đồng bộ và đủ mạnh… nhằm tạo ra tốc độ phát triển vượt bậc và toàn diện với quy mô và chất lượng mới, trong sự phát triển của thế giới, tầm nhìn tới năm 2045.

Trên lộ trình chuẩn bị tổng thể đó, trong các đại sự, việc đổi mới nền hành chính quốc gia, trước hết sắp xếp, sáp nhập các bộ, ngành song hành với đổi mới hệ thống các tỉnh, thành phố là việc rất quan trọng trong kiến tạo và thực thi hệ thống hành chính 3 cấp (Trung ương, tỉnh - thành phố và cơ sở (xã, phường….), theo yêu cầu phát triển mới của đất nước. Đó là một trong những nhân tố có ý nghĩa toàn cục quyết định thành công của Kỷ nguyên mới.

Và, ngày 1/7/2025, cả nước bước vào chương trình mới của nền hành chính ba cấp: Trung ương - tỉnh, thành và xã. 

Đây là lần đầu tiên sau gần 80 năm Nhà nước cách mạng Việt Nam, cuộc chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp - một cuộc cải cách mang tính lịch sử, mang tầm chiến lược, toàn diện và mang tầm kiến tạo sâu sắc. 

Đó là một trong những quyết sách mang tầm chiến lược của Trung ương Đảng và yêu cầu của Tổng Bí thư Tô Lâm: "Tìm con đường ngắn nhất đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới" (1).

* * *

Ngày 18/2/2025, xuất phát từ thực tiễn, thực hiện tinh gọn bộ máy, Quốc hội thông qua Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa 15. Và, ngày 16/6/2025, trên cơ sở xin ý kiến toàn dân, Quốc hội thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), xác lập mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh và cấp xã) thống nhất trong cả nước. Theo đó, cấp huyện chính thức kết thúc hoạt động từ ngày 1/7/2025.

Cả nước có 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ, 34 tỉnh, thành phố và 3.321 xã.

Theo lộ trình, bảo đảm tính pháp lý và đạo lý, 28 Nghị định về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền giữa Chính phủ và chính quyền địa phương 2 cấp, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, rõ ràng để tổ chức, vận hành hệ thống chính quyền địa phương một cách chủ động, hiệu quả, không gián đoạn và thông suốt; nhất là bảo đảm cơ chế Chính phủ cùng các bộ, ngành nhằm xử lý nhanh các vướng mắc phát sinh, phục vụ tốt hơn công chức, người dân và doanh nghiệp…

Trong 28 Nghị định về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền có: 11 Nghị định phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; 14 Nghị định về phân cấp, phân quyền; 

3 Nghị định quy định các nội dung gồm: phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền, kỳ vọng sẽ vận hành hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân, thúc đẩy phát triển đồng đều giữa các vùng, miền trên quy mô toàn quốc.

Với phương châm nhìn tổng thể nhưng cụ thể, khẩn trương nhưng không vội vàng, thận trọng nhưng không rụt rè, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, để bảo đảm việc vận hành bộ máy chính quyền mới thông suốt, hiệu quả từ các bộ, ngành tới tỉnh, thành đến xã, phường, hết sức coi trọng việc tổ chức và vận hành thử nghiệm mô hình. 

Đặc biệt, bố trí, bổ sung tổng thể cán bộ, công chức từ tỉnh, thành phố và quận, huyện cho xã, phường; hoàn thiện các bước quy trình, công việc trong hoạt động chỉ đạo, điều hành; khả năng giải quyết hành chính của chính quyền và của cán bộ, công chức; 

bảo đảm thông suốt, liên tục, nhanh, hiệu lực, hiệu quả; sát dân, gần dân và phục vụ nhân dân tốt nhất. Phát hiện và kịp thời khắc phục các điểm nghẽn về quy trình, nâng cao kỹ năng cho đội ngũ cán bộ, công chức xã; đồng thời kiểm tra tính đồng bộ và sự phối hợp nhịp nhàng.

Theo tiêu chí của cán bộ, công chức được quy định trong Luật Cán bộ, công chức, các nghị định của Chính phủ và Thông tư của bộ, các tỉnh, thành phố tổng rà soát, sắp xếp, bổ sung và định vị từng vị trí việc làm theo danh mục, số lượng song hành sắp xếp số lượng lãnh đạo, quản lý, cán bộ, viên chức, người lao động dôi dư gắn với tinh giản biên chế bằng giải quyết chế độ, chính sách phù hợp... 

Đặc biệt coi trọng vận hành cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo và điều hành của cấp uỷ và chính quyền cấp xã; phân công cán bộ, công chức theo vị trí công tác và vận hành thử các hoạt động của từng bộ phận trong tổ chức để đảm bảo từ ngày 1/7/2025 toàn bộ hệ thống chính quyền 3 cấp hoạt động thống nhất, đồng bộ trên quy mô cả nước.

Với chủ trương hướng đến người dân để phục vụ, tại các Trung tâm hành chính công xây dựng chính quyền điện tử và chính quyền số: vận hành và đánh giá hoạt động của tổ chức bộ máy trong triển khai các nhiệm vụ theo phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền giữa Trung ương, thành phố và Ủy ban nhân dân cấp xã; 

từ vận hành hoạt động của từng lĩnh vực chuyên môn, đánh giá hiệu quả việc phân công, bố trí đội ngũ cán bộ, công chức phù hợp; bố trí trụ sở làm việc và sự phối hợp liên thông giữa các cơ quan, đơn vị.

Mặt khác, chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị, đường truyền đảm bảo kết nối ổn định cho hoạt động của chính quyền địa phương 2 cấp, nhất là hệ thống điều hành, xử lý văn bản điện tử, hệ thống họp trực tuyến giữa Trung ương, tỉnh, thành phố và xã. 

Chú trọng rà soát, tập huấn và bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là về ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số; bố trí phòng họp trực tuyến kết nối tỉnh, thành phố với cơ sở nhằm chủ động tiếp nhận, xử lý thủ tục hành chính, phản hồi của người dân và nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân.

Những khó khăn bước đầu về cơ sở vật chất phục vụ hoạt động sau sắp xếp đã và đang được chỉnh đốn, khắc phục. Các xã, phường năng động, tuỳ cơ ứng biến, tiết kiệm, không lãng phí, bảo đảm bố trí trụ sở làm việc cho hệ thống chính trị một cách phù hợp và tiết kiệm.

* * *

Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng toàn diện, nhất là về nhân sự, cơ sở vật chất, đặc biệt là tinh thần trách nhiệm, các tỉnh, thành phố và xã, phường được tổ chức lại, vận hành thử nghiệm một cách thông suốt và hiệu quả là tiền đề tập dượt rất cơ bản và quan trọng. 

Với phương châm không ảo tưởng xa vời, không ăn xổi ở thì, không gọt chân cho vừa giày, không tuỳ tiện chủ quan, không gây tốn kém và quá xáo động, kỳ vọng việc triển khai mô hình chính quyền 3 cấp không chỉ là một bước chuyển mình về tầm nhìn và hành động toàn quốc mà còn là dấu mốc trong hành trình xây dựng một nền hành chính quốc gia hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và hội nhập quốc tế.

Trong quá trình vận hành tổ chức bộ máy mới, các bộ, ngành căn cứ sự phát triển của thực tiễn, tiếp tục hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, cơ chế phối hợp tổng thể, liên thông và thống nhất giữa các ngành, các cấp bảo đảm đồng bộ và hiệu quả. 

Với sự chủ động của các địa phương, cùng với quyết tâm, nỗ lực của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức là cơ sở để tin tưởng cuộc cách mạng sắp xếp hệ thống và tinh gọn bộ máy nhất định thành công và phục vụ Nhân dân ngày càng tốt hơn.

Tầm nhìn toàn cục, giữ vững bản sắc, sáng tạo, khẩn trương, trách nhiệm cao cả, đảm bảo đúng lộ trình.

Ngày 1/7/2025 đánh dấu một bước phát triển mới, mở ra những không gian phát triển mới với nền hành chính quốc gia 3 cấp, đặc biệt, hệ thống chính quyền địa phương 2 cấp tinh gọn. 

Đây là sự kiện hết sức quan trọng trong cuộc cải cách hành chính sâu rộng, nhằm kiến tạo và vận hành nền hành chính quốc gia từ Trung ương tới cơ sở thật sự thống nhất, đồng bộ, hiện đại, tinh gọn, phù hợp, hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả, chuẩn bị bước quan trọng trong chỉnh thể các trọng sự để đất nước bước vào kỷ nguyên mới, nhịp bước cùng thời đại, vì đất nước phú cường và vì hạnh phúc của Nhân dân.

-------------------------------------------

(1) Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm: "Tìm con đường ngắn nhất đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới", Báo Điện tử Chính phủ, ra ngày 23/10/2024.