"Các địa phương nên thấy xấu hổ nếu có trẻ em bị đuối nước trên địa bàn"

- Năm nào cũng có tình trạng trẻ bị đuối nước, nhất là dịp nghỉ hè. Phải chăng vấn đề truyền thông, nâng cao nhận thức về phòng chống đuối nước trẻ em vẫn còn nhiều bất cập?

Ông Đặng Hoa Nam: Vấn đề đuối nước trẻ em vẫn lặp lại hằng năm, có vụ việc có nhiều em cùng bị đuối nước xảy ra rất thương tâm. Có thể thấy, tình trạng đuối nước trẻ em bắt đầu "dậy sóng" từ cuối tháng 4 hằng năm, nhất là dịp nghỉ lễ kéo dài là dịp 30/4 và 1/5, trẻ được nghỉ học, không có sự giám sát của nhà trường. Nếu chính quyền địa phương, cộng đồng dân cư mà không giám sát chặt, không chuẩn bị các điều kiện an toàn, phòng chống đuối nước trẻ em thì tai nạn vẫn dễ xảy ra.

Vấn đề truyền thông, tiếp cận ở 3 chiều cạnh báo chí với vấn đề đuối nước trẻ em là: "Thông tin thiết yếu - Định hướng dư luận - Định hướng hành động". Thông tin thiết yếu ở báo chí với phòng chống đuối nước trẻ em là thông tin chuẩn mực, kịp thời nhất, nhưng cũng chịu sự cạnh tranh thông tin của mạng xã hội.

Tử vong do đuối nước ở trẻ em liên quan tới quyền sống của trẻ em (đây là một trong 25 quyền của trẻ em được quy định trong Luật Trẻ em). Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới, Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ tử vong trẻ em cao, nhưng lại được đánh giá tốt ở việc nước ta có chương trình phòng chống tai nạn thương tích trẻ em. Trong đó vấn đề đuối nước trẻ em đang nổi lên là vấn đề rất đáng được quan tâm.

Việc kiểm soát tình hình tai nạn thương tích trẻ em, nhất là tình trạng đuối nước và tai nạn giao thông với trẻ em, đã được nêu rõ trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là làm sao gắn kết việc giảm thiểu, kiểm soát tình hình tai nạn thương tích trẻ em gắn với mục tiêu an sinh xã hội, mục tiêu về quyền trẻ em cần phải được đặt tương đương với các mục tiêu phát triển. Quốc gia phát triển không chỉ được tính trên thu nhập bình quân đầu người, tính trên tổng sản phẩm quốc nội, tỷ suất đầu tư; mà được tính cả trên chỉ tiêu an sinh xã hội, trong đó là các chỉ tiêu về bảo vệ quyền sống của trẻ em.

Việt Nam hiện nay có tỷ lệ tử vong do đuối nước trẻ em cao gấp 10 các nước phát triển. Chúng ta không thể nói quốc gia chúng ta phát triển trong khi tỷ lệ tai nạn thương tích, đuối nước trẻ em còn cao.

- Theo ông, vai trò phòng chống đuối nước của chính quyền, gia đình, cộng đồng cần thể hiện ra sao?

Ông Đặng Hoa Nam: Trong thời gian tới, cần tập trung lan tỏa mạnh mẽ thông điệp về tầm quan trọng của việc bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ đuối nước, xem đây là một phần thiết yếu trong việc đảm bảo quyền được sống an toàn của trẻ em. Các thông điệp như "Phòng chống đuối nước trẻ em là bảo đảm quyền sống của trẻ" hay "Đuối nước hoàn toàn có thể phòng, tránh, kéo dài" cần được truyền tải rộng rãi.

Thực tế cho thấy, trẻ em bị đuối nước là nỗi đau của mỗi gia đình, nỗi đau của xã hội. Đặc biệt, đây cũng là nỗi đau của chính quyền địa phương. Mỗi tỉnh, mỗi xã cũng phải biết xấu hổ khi trẻ em bị tử vong do đuối nước trên địa bàn còn cao. Xấu hổ rồi cần tìm ngay cách để giảm tình trạng này.

Nếu chính quyền địa phương có sự quan tâm, mỗi gia đình, cộng đồng đều có sự quan tâm, có đầu tư thì chắc chắn sẽ kéo giảm được tình trạng đuối nước. Minh chứng là ở những nơi có sự đầu tư cho việc phòng chống đuối nước thì tỷ lệ đuối nước trẻ em thấp. Những năm trước đây, dọc bờ sông Hồng, năm nào cũng xảy ra vài vụ đuối nước thương tâm. Nhưng gần đây, nhờ các biện pháp can thiệp đồng bộ của Hà Nội như xây dựng bể bơi tại trường học, tổ chức các lớp dạy bơi, nâng cao nhận thức cho phụ huynh - số vụ tai nạn đã giảm hẳn. Điều đó chứng minh: phòng chống đuối nước là việc làm được nếu chúng ta coi đó là ưu tiên.

- Trong thời gian tới, hoạt động truyền thông cần lan tỏa mạnh mẽ thông điệp nào để phòng chống đuối nước trẻ em hiệu quả?

Ông Đặng Hoa Nam: Hoạt động truyền thông cần đẩy mạnh phổ biến các chính sách phòng chống đuối nước trẻ em. Chỉ hô hào không là chưa đủ, cần phải có giải pháp, hành động phòng chống đuối nước một cách cụ thể. Cần có chiến lược truyền thông hiệu quả đến từng cấp chính quyền, từng gia đình, từng giáo viên và những người trực tiếp có trách nhiệm tạo ra môi trường sống an toàn ở xã, phương, thôn xóm.

Một nội dung quan trọng là trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc đầu tư nghiêm túc, triển khai các mô hình can thiệp phù hợp thực tế. Để phòng chống đuối nước hiệu quả, cần truyền thông sâu rộng về các biện pháp can thiệp thiết thực như: tạo môi trường an toàn cho trẻ, cảnh báo khu vực nguy hiểm, dạy bơi, trang bị kỹ năng ứng phó, cứu hộ và sơ cấp cứu, đồng thời thực thi nghiêm các quy định an toàn giao thông đường thủy.

- Trân trọng cảm ơn ông!