Các vấn đề sức khoẻ tâm thần của trẻ có thể liên quan tới dậy thì sớm

Các cơ quan đặc trưng giới tính bắt đầu thay đổi, giọng nói trở nên khác biệt, lông mọc nhiều hơn,... tuổi dậy thì vốn là một quá trình chuyển đổi với "rất nhiều vấn đề gây bối rối" không chỉ đơn thuần là thay đổi về mặt thể chất.

Jane Mendle, Tiến sĩ, Phó Giáo sư và là nhà tâm lý học tại Đại học Cornell cho biết: "Khi trẻ em phát triển về thể chất, nó sẽ thay đổi cách chúng nghĩ về bản thân và cách mọi người liên hệ với chúng về mặt xã hội".

Đối với những người trẻ tuổi bắt đầu dậy thì sớm hơn các bạn cùng trang lứa, sự biến đổi dường như đặc biệt rõ ràng - nhất là đối với các bé gái. Các bé gái trưởng thành sớm có nguy cơ mắc một loạt các vấn đề tâm lý xã hội bao gồm trầm cảm, sử dụng chất kích thích, nguy cơ bị lạm dụng tình dục hay có các hành vi tình dục sớm, như Tiến sĩ tâm lý học Julia Graber của Đại học Florida đã mô tả trong một đánh giá về Hormones và Hành vi. 

Bức tranh về bé trai dậy thì sớm không rõ ràng, nhưng bằng chứng cho thấy rằng chúng cũng có thể bị ảnh hưởng xấu do trưởng thành trước các bạn cùng lứa tuổi.

1. Dậy thì sớm là gì?

Dậy thì là một quá trình được bắt đầu khi tuyến yên tiết ra hormone báo hiệu cơ thể tăng cường sản xuất hormone sinh dục estrogen và progesterone (ở bé gái) hoặc testosterone (ở bé trai), kích hoạt sự phát triển của các đặc điểm sinh dục thứ cấp. 

Ở bé gái, tuổi dậy thì thường bắt đầu với sự phát triển của vú trong độ tuổi từ 8 đến 13 và kết thúc bằng việc có kinh nguyệt hay kỳ kinh đầu tiên. Ở bé trai, trung bình bắt đầu dậy thì từ 9 đến 14 tuổi, bắt đầu với sự phát triển của các cơ quan sinh dục và có lông mặt và giọng nói trầm hơn.

"Dậy thì sớm" xảy ra khi trẻ bắt đầu dậy thì ở độ tuổi sớm hơn - tuy nhiên những rủi ro về sức khỏe tâm thần liên quan đến dậy thì sớm không dành riêng cho trẻ dậy thì trước sinh nhật lần thứ tám của chúng. Thay vào đó, các vấn đề về sức khỏe tâm thần có nhiều khả năng xuất hiện khi một đứa trẻ đang phát triển bình thường, nhưng lại là một trong những trẻ đầu tiên trong nhóm bạn đồng lứa bắt đầu quá trình này.

2. Các nghiên cứu về mối liên hệ giữa dậy thì sớm và các vấn đề về sức khoẻ tâm thần ở trẻ

Trong một nghiên cứu của Tiến sĩ Karen Rudolph tại Đại học Illinois ở Urbana-Champaign cho biết, ông và các đồng nghiệp, đã theo dõi hơn 160 bé trai và bé gái trong ba năm. Họ phát hiện ra rằng những cô gái trưởng thành sớm hơn các bạn cùng trang lứa có tỷ lệ trầm cảm kéo dài trong suốt quá trình nghiên cứu. Họ cũng phát hiện ra rằng mặc dù ban đầu các bé trai dậy thì có mức độ trầm cảm thấp hơn các bé trai dậy thì muộn hơn, nhưng theo thời gian, chúng có dấu hiệu gia tăng về mức độ lo lắng.

Nghiên cứu khác cho thấy dậy thì sớm đặc biệt gây ra "bối rối" đối với các bé gái. Ở các bé trai, dậy thì sớm có liên quan đến cả các triệu chứng bên trong (như lo lắng) và các triệu chứng bên ngoài (như sử dụng thuốc lá), hơn là các rối loạn toàn diện. Nhưng những điều này lại không phải như vậy đối với các bé gái. Ở bé gái vị thành niên, dậy thì sớm có liên quan đến nhiều rối loạn trầm cảm, rối loạn sử dụng chất kích thích, rối loạn ăn uống và rối loạn hành vi gây rối.

Trong số những rối loạn đó, "mối liên hệ rõ ràng và nhất quán nhất là giữa dậy thì sớm và trầm cảm ở các bé gái", Graber nói. Và đối với nhiều phụ nữ, tuổi dậy thì dường như là giai đoạn then chốt trong quá trình phát triển bệnh trầm cảm.

Tiến sĩ Jami Josefson, bác sĩ nội tiết nhi tại Bệnh viện Nhi Ann & Robert H. Lurie ở Chicago, giải thích: "Khi trẻ bước qua tuổi dậy thì sớm, chúng nổi bật hơn so với các bạn cùng lứa tuổi, điều này có thể ảnh hưởng đến trạng thái cảm xúc và sự tự tin của chúng".

Mới đây, một nghiên cứu được đăng tải trên NewYorK Times cũng cho thấy, các yếu tố tinh thần cũng có thể liên quan đến dậy thì sớm hơn, ít nhất là ở bé gái như những cô gái có mẹ có tiền sử rối loạn tâm trạng cũng như những cô gái không sống với cha ruột của mình dường như cũng dậy thì sớm hơn. Các yếu tố về lối sống như thiếu hoạt động thể chất cũng có liên quan đến những thay đổi trong thời gian dậy thì.

Lạm dụng tình dục trong thời thơ ấu có liên quan đến việc trẻ dậy thì sớm hơn. Tuy nhiên, các yếu tố này rất khó xác định. Căng thẳng và chấn thương có thể thúc đẩy sự phát triển sớm hơn, hoặc, như TS. Herman-Giddens đưa ra giả thuyết cách đây hàng thập kỷ, những trẻ em gái phát triển thể chất sớm hơn có thể dễ bị lạm dụng hơn.

Câu hỏi đặt ra là gì?

Câu hỏi quan trọng đối với các nhà nghiên cứu chính là phải hiểu những yếu tố nào khiến một số trẻ phải chịu những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần liên quan đến dậy thì sớm - và những yếu tố nào có thể bảo vệ chúng.

Nhưng câu hỏi đó rất phức tạp vì nhiều yếu tố xã hội có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm thần đều có liên quan đến việc bắt đầu dậy thì sớm - cụ thể là căng thẳng đầu đời, không có cha trong nhà, xung đột gia đình cao và tình trạng kinh tế xã hội thấp hơn hoặc sự thay đổi về dinh dưỡng, phơi nhiễm hoá chất, béo phì,...

Mặc dù lý do cho mối liên hệ này không rõ ràng, các nhà khoa học đã giả thuyết rằng một môi trường không ổn định có thể báo hiệu cơ thể trưởng thành về giới tính ở độ tuổi sớm hơn. Mendle lưu ý: "Những đứa trẻ trải qua tuổi dậy thì sớm không phải là ngẫu nhiên".

Mặc dù những đứa trẻ trưởng thành sớm có nguy cơ mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần ngày càng cao nhưng Graber nói: "Những người dậy thì sớm, đại đa số sẽ vượt qua tuổi dậy thì tốt".

3. Dành cho phụ huynh

Mặc dù những nghiên cứu về dậy thì sớm và các tác động tới sức khoẻ tâm thần vẫn đang được thực hiện chuyên sâu và rõ ràng hơn nhưng phụ huynh cần:

- Lên một kế hoạch đối phó với các vấn đề liên quan tới sức khoẻ tâm thần thay đổi ở trẻ khi dậy thì sớm bằng cách lắng nghe trẻ nhiều hơn, quan tâm trẻ, đặt bản thân vào vị trí của con để hiểu được con đang muốn gì,... từ đó tạo dựng được niềm tin ở trẻ.

- Chú ý về cách cư xử của bạn, trẻ dậy thì sớm về thể chất nhưng cần có thời gian chấp nhận và học hỏi. Vì thế cha mẹ không nên ngay lập tức cư xử với trẻ như một đứa trẻ lớn hơn và có những kỳ vọng không phù hợp với tuổi sinh học của trẻ.

Mendle nhấn mạnh: "Một tác hại của dậy thì sớm có thể là cha mẹ nhìn thấy những thay đổi này và không hiểu rằng con họ không trưởng thành hơn tuổi sinh học của chúng".

Đối với các bé gái, sự không phù hợp giữa tuổi tác và nhận thức này có thể là một vấn đề đặc biệt quan trọng. Mặc dù cơ thể của trẻ có thể trông trưởng thành về mặt giới tính, nhưng tâm trí của họ vẫn giống như bất kỳ đứa trẻ nào ở cùng độ tuổi - khiến sự chú ý về tình dục mà họ đột nhiên tiếp xúc trở nên khó hiểu và mất ổn định. Trẻ em dậy thì sớm ở cả hai giới có nhiều khả năng bị quấy rối tình dục bởi các bạn cùng lứa tuổi.

Vì vậy, những cuộc trò chuyện là quan trọng để có thể giúp bình thường hóa tuổi dậy thì thay vì coi đó là một sự chuyển đổi lớn đáng sợ.

Katie Hurley, một nhà trị liệu tâm lý tại California, cho biết: "Chúng ta cần định hướng dậy thì sớm bằng cách nói chuyện cởi mở về nó".