Các thương tổn đứt lìa trong các tai nạn thường gặp là ngón tay, ngón chân, một phần chi trên hoặc chi dưới. Nhưng, không phải ai cũng biết cách xử trí nếu không may gặp phải những tình huống này. Điều đầu tiên bạn cần làm là phải quan tâm đến tình trạng sinh tồn của người gặp tai nạn sau đó mới đến chi và bộ phận đứt rời.

Một số gợi ý dưới đây có thể giúp ích cho bạn.

Sơ cứu nạn nhân

- Bạn cần kiểm tra hô hấp của bệnh nhân, đường thở, loại bỏ những cản trở đường khí đạo như bùn đất, đờm rãi, để đảm bảo nạn nhân có thể hô hấp được. Sau đó, kiểm tra nhịp thở và tuần hoàn, nếu nạn nhân không còn tự thở thì lập tức tiến hành ngay các biện pháp hồi sinh tim phổi bằng bóp tim ngoài lồng ngực và hô hấp nhân tạo.

- Khi thấy tình trạng hô hấp và tuần hoàn đã ổn. Cần cầm máu bằng cách tạo lực ép trực tiếp vào vết thương, tạo nên một áp lực chặt vào vết thương để cầm máu và kết hợp với nâng cao vùng  bị tổn thương. Tránh mất máu liên tục dẫn đến tình trạng shock mất máu. Nếu chảy máu vẫn tiếp tục, cần kiểm tra lại để nhận ra vị trí xuất phát của chảy máu và tiếp tục sử dụng lực ép chặt hơn. Nếu chảy máu lớn, việc đè ép hoặc băng ép khó cầm máu được và có nguy cơ đe dọa tính mạng thì thực hiện băng cầm máu bằng ga ro, siết chặt.

Ga rô cầm máu là một trong những biện pháp sơ cứu tạm thời.

- Phải luôn đề phòng sốc bằng cách đặt nạn nhân nằm trên mặt phẳng, ủ ấm cho nạn nhân bằng chăn hoặc vải. Nâng cao chân của người bị nạn lên cao khoảng 30 cm để ưu tiên cấp máu cho các cơ quan quan trọng. Khi di chuyển bệnh nhân cần phải có hai người, đặc biệt nếu bệnh nhân bị chấn thương sọ não, chấn thương cột sống thì cần di chuyển cẩn thận, nhẹ nhàng.

- Sau khi chảy máu đã được kiểm soát, cần kiểm tra phát hiện các dấu hiệu của tổn thương khác như tổn thương xương hay mô mềm.

Bảo quản và chăm sóc chi thể đứt lìa

- Các bộ phận cơ thể bị đứt lìa cần được giữ gìn và bảo quản cẩn thận, đảm bảo chắc chắn không để quên hay bỏ sót phần chi thể bị đứt lìa. Sau khi thu thập đủ phần đứt lìa, cần mang ngay vào chỗ mát hay bóng râm. Tuyệt đối không được để phần chi này ở ngoài ánh sáng, những nơi quá nóng nhiệt độ trên 42 độ C vì nắng nóng sẽ thúc đẩy quá trình hư hoại và tăng nguy cơ nhiễm trùng các phần này.

- Loại bỏ các vết bẩn, dị vật có thể gây ô nhiễm vết thương như đất, sỏi đá bằng nước sạch.

- Bọc phần chi thể bị cắt đứt trong một chiếc khăn ướt sạch hoặc một miếng vải ẩm, sạch sẽ, đặt vào trong một túi ni lon hoặc túi nhựa được đóng kín, sau đó đặt túi ni lon vào trong nước đá lạnh. Tốt nhất là dùng một thùng đá kín, không tiếp xúc với ánh nắng và đá này phải đủ cho quãng đường từ nơi xảy ra tai nạn đến nơi sơ cấp cứu. Lưu ý: nước lạnh không đủ sức bảo quản phần chi này, phải có đá lạnh phủ kín ở phía ngoài túi ni lon.

- Không được đặt trực tiếp phần chi thể trong nước đá mà không sử dụng túi nhựa bao bọc phía bên ngoài. Không được đặt trực tiếp chi thể lên đá lạnh, đá khô vì điều này sẽ gây ra sự tê cóng, bỏng lạnh làm hoại tử mô, cũng là một điều đáng tiếc sẽ ảnh hưởng xấu đến quá trình hồi phục mô sau khi nối lại cho người gặp tai nạn. Chi thể bị căt rời nếu được bảo quản và làm mát đúng cách có thể được sử dụng cho phẫu thuật trong vòng khoảng 18 giờ, trong khi nếu không được bảo quản và làm mát chỉ có thể sử dụng trong vòng 4 đến 6 giờ.

Nếu sơ cứu tốt, các bộ phạn đứt lìa có thể nối lại với cơ thể.

- Bàn giao phần chi thể đứt rời cho lực lượng y tế hỗ trợ hoặc vận chuyển chi thể về cơ sở điều trị chuyên khoa nơi gần nhất và trong thời gian nhanh nhất để nối lại chi cho người gặp tai nạn.