Cách thiết kế không gian sống xanh để "chữa lành"

Từ xu hướng trang trí đến triết lý sống

Trong vài năm trở lại đây, "xanh hóa không gian sống" không còn là trào lưu của giới trẻ yêu thẩm mỹ mà đã trở thành nhu cầu hiện hữu của đô thị hiện đại. Theo Chương trình Định cư Liên Hợp Quốc (UN Habitat), hơn 70% dân số thế giới sẽ sống ở thành phố vào năm 2050, kéo theo những vấn đề ô nhiễm, căng thẳng tinh thần và khủng hoảng năng lượng. Chính trong bối cảnh ấy, không gian sống xanh trở thành "liều thuốc" giúp con người tái tạo năng lượng và gìn giữ cảm xúc.

Kiến trúc sư Vương Đạo Hoàng, Tổng Giám đốc Kiến Việt Group, nhận định: "Không gian xanh không chỉ là những mảng cây hay bồn hoa, đó là một triết lý sống - nơi ánh sáng, không khí, nước và con người cùng tồn tại hài hòa. Nếu trước đây 'xanh' là lựa chọn, thì nay 'xanh' là điều kiện tiên quyết để tạo nên một không gian sống tử tế".

Không gian xanh không thể được áp đặt từ bên ngoài mà phải bắt đầu từ bên trong mỗi con người. Khi ta biết mở cửa đón nắng, chăm một chậu cây, hay chỉ sống chậm lại để lắng nghe căn nhà của mình, đó chính là lúc ta tìm lại sự cân bằng giữa thiên nhiên và tâm hồn

• KTS Vương Đạo Hoàng, Tổng Giám đốc Kiến Việt Group

Theo ông, trung tâm của mọi thiết kế xanh không nằm ở vật liệu hay công nghệ mà ở thói quen sống của con người. Một ngôi nhà chỉ thật sự "xanh" khi người sống trong đó ý thức được mối quan hệ giữa mình và môi trường xung quanh. Kiến trúc sư Hoàng ví von: "Không gian xanh không thể được áp đặt từ bên ngoài mà phải bắt đầu từ nhịp thở bên trong căn nhà, là cách ta mở cửa đón nắng, chăm một chậu cây, hay đơn giản là biết sống chậm lại mỗi ngày".

Thực tế cho thấy, các không gian sống "xanh" giúp giảm tới 30% năng lượng tiêu thụ và tăng 20% năng suất làm việc, theo thống kê của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF, 2024). Ở Việt Nam, nhiều gia đình trẻ bắt đầu hướng tới thiết kế giếng trời, ban công xanh, tường đứng hay sân vườn nhỏ trong nhà phố. Chúng không chỉ làm đẹp không gian sống mà còn cải thiện chất lượng không khí, giảm nhiệt và nâng cao sức khỏe tinh thần.

Giải pháp xanh cho không gian hẹp

Trong những ngôi nhà phố chật chội hay căn hộ chung cư, "xanh" không chỉ là trồng thêm cây mà là tư duy tổ chức không gian thông minh. Kiến trúc sư Vương Đạo Hoàng gợi ý những giải pháp mang tính thực tiễn: thiết kế giếng trời và khe thông gió để đưa ánh sáng tự nhiên vào sâu trong nhà; sử dụng lam chắn, mái hiên, mặt đứng hai lớp để giảm nhiệt và tiếng ồn; ưu tiên vật liệu địa phương thân thiện môi trường như gỗ, tre, đá tự nhiên; và tích hợp mảng xanh ngay trong thiết kế kiến trúc, từ ban công, tường đứng đến vườn treo mini.

"Xanh không phải là thêm cây, mà là một tư duy tổng thể về môi trường sống, vừa đẹp, vừa hiệu quả về năng lượng và trải nghiệm con người", kiến trúc sư Hoàng nhấn mạnh. Theo Tổng cục Môi trường Việt Nam (nay là Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường), những công trình đạt chuẩn "xanh" có thể giảm tới 35% phát thải carbon so với công trình thông thường. Đó là một con số không nhỏ nếu nhân lên ở quy mô đô thị.

Sống xanh cũng đồng nghĩa với đầu tư cho hạnh phúc lâu dài. Vật liệu tự nhiên giúp ngôi nhà "thở", công nghệ thông minh giúp tiết kiệm năng lượng, và trên hết là sự gắn kết cảm xúc giữa con người với nơi ở. "Xanh hóa không gian sống không phải là chi phí, mà là khoản đầu tư cho sức khỏe, hạnh phúc và giá trị tài sản", kiến trúc sư Hoàng khẳng định.

Bởi lẽ, một ngôi nhà xanh không chỉ mang lại không khí trong lành mà còn tạo nên tinh thần tích cực cho cả gia đình, điều mà không một thiết bị hiện đại nào có thể thay thế. Và đôi khi, hành trình ấy bắt đầu rất giản dị: bằng một chậu cây nhỏ, một ô cửa đón nắng, hay chỉ là một phút sống chậm để lắng nghe căn nhà của mình.