Cách xây dựng tư duy mở rộng vấn đề

Đặt câu hỏi đúng cách

Thay vì hỏi: "Làm thế nào để giải quyết vấn đề này?", hãy tự hỏi: "Tại sao vấn đề này xảy ra? Vấn đề này có liên quan đến những yếu tố nào? Ai bị ảnh hưởng và tại sao? Nếu không giải quyết, điều gì sẽ xảy ra?"… 

Học cách đặt câu hỏi đa chiều sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân sâu xa và phát hiện các cơ hội tiềm năng để giải quyết.

Kỹ thuật "5 Whys" khuyến khích bạn hỏi "Tại sao?" liên tục 5 lần để đi đến gốc rễ của vấn đề. Ví dụ: Với vấn đề doanh số bán hàng giảm, cần hỏi tại sao 5 lần để tìm ra câu trả lời:

- Tại sao doanh số bán hàng giảm? Vì khách hàng ít mua hàng hơn.

- Tại sao doanh số bán hàng giảm? Vì họ không hài lòng với sản phẩm.

- Tại sao doanh số bán hàng giảm? Vì sản phẩm không đáp ứng được nhu cầu hiện tại.

- Tại sao doanh số bán hàng giảm? Vì chúng tôi chưa nghiên cứu kỹ thị trường.

- Tại sao doanh số bán hàng giảm? Vì thiếu ngân sách và nhân sự phù hợp.

Quy trình này không chỉ giúp bạn xác định nguyên nhân gốc rễ mà còn mở rộng phạm vi giải quyết vấn đề.

Suy nghĩ theo hệ thống

Hãy tưởng tượng vấn đề như một phần trong hệ thống. Ví dụ, nếu bạn gặp khó khăn trong việc quản lý thời gian, vấn đề này có thể không chỉ do bạn mà còn liên quan đến lịch trình công việc, kỳ vọng của cấp trên hoặc cách bạn phân bổ ưu tiên. 

Bằng cách nhìn nhận vấn đề trong bối cảnh hệ thống, bạn có thể nhận ra những thay đổi cần thiết trong phạm vi rộng hơn.

Áp dụng tư duy đảo ngược

Hãy thử suy nghĩ ngược lại: Thay vì tìm cách cải thiện doanh số, hãy hỏi: "Làm sao để doanh số giảm hơn nữa?"; thay vì hỏi: "Làm sao để hoàn thành công việc đúng hạn?", hãy hỏi: "Làm sao để công việc trễ hạn?". Tư duy đảo ngược giúp bạn nhận ra những yếu tố tiềm ẩn và những cách làm mới mà bình thường bạn không nghĩ tới.

Sử dụng công cụ tư duy sáng tạo

Sơ đồ tư duy: Phát triển ý tưởng xung quanh vấn đề chính và khám phá mối liên kết giữa các yếu tố.

Phân tích SWOT: Nhìn nhận điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức liên quan đến vấn đề.

Cùng suy nghĩ, đóng góp ý kiến: Tạo không gian để thu thập ý tưởng mà không phán xét, sau đó phân tích sâu từng ý tưởng.

Tìm hiểu từ nhiều góc nhìn

Hỏi ý kiến từ những người có chuyên môn khác nhau hoặc những người bị ảnh hưởng trực tiếp bởi vấn đề. Họ có thể mang đến góc nhìn mới hoặc giải pháp mà bạn chưa từng nghĩ đến.

Chấp nhận sự mơ hồ và linh hoạt

Không phải lúc nào bạn cũng có câu trả lời ngay lập tức. Hãy chấp nhận rằng việc mở rộng vấn đề có thể dẫn bạn đến những điều không ngờ tới. Linh hoạt điều chỉnh cách tiếp cận là yếu tố then chốt để đạt được kết quả tốt nhất.

Phân tích và đánh giá các giải pháp

Đánh giá các phương án khác nhau: Khi đã mở rộng các giải pháp, hãy đánh giá chúng dựa trên các yếu tố như tính khả thi, chi phí, hiệu quả và tác động lâu dài. Đây là bước giúp bạn không chỉ tìm ra giải pháp mà còn đưa ra quyết định đúng đắn.

Học từ thất bại: Đôi khi tư duy mở rộng vấn đề cũng bao gồm việc học hỏi từ những thất bại. Thất bại giúp bạn nhận diện các yếu tố chưa được xem xét và cải tiến giải pháp.