Cần làm gì để phòng tránh lây nhiễm giun sán từ thú cưng?

Lây nhiễm giun sán từ thú cưng được xem là một trong những bệnh khá nguy hiểm và gây ra nhiều phiền toái cho con người như: Bệnh nhiễm giun móc chó, mèo và bệnh nhiễm sán dải chó, mèo,...

Chính vì hầu hết mọi người nuôi thú cưng đều xem chúng như một thành viên trong gia đình và chăm sóc, hôn hít, ăn chung, ngủ cùng với thú cưng. Tất nhiên, ngoài những mặt tích cực về sức khỏe, tinh thần do vật nuôi đem lại còn gặp nhiều vấn đề về sức khỏe mà nhiều người không biết đến.

1. Bệnh ký sinh trùng có thể mắc phải khi nuôi thú cưng

1.1. Nhiễm giun móc chó, mèo

Đối với bệnh giun móc chó, mèo còn có tên khoa học là Ancylostoma caninum, Ancylostoma braziliense, Uncinaria stenocephala. Đây là những loại giun móc sống ký sinh trong ruột của chó, mèo và có thể sống ký sinh ở khỉ, thậm chí xuất hiện ký sinh trong nhiều loại động vật ăn thịt khác như mèo rừng, hổ, báo,...

Con người có thể bị lây nhiễm giun sán từ thú cưng qua tiếp xúc với đất, cát ở ngoại cảnh môi trường sống bị ô nhiễm bởi phân của thú cưng có ấu trùng trong giai đoạn lây nhiễm.

Khi đó, ấu trùng giun chui qua da và thường xuất hiện ở vùng da tay, da chân cũng như di chuyển ở mô dưới da. Trong khi đó, các bệnh thường xuất hiện ở người làm vườn hoặc trẻ nghịch đất, cát và người ngồi chơi ở bãi biển.

Đặc biệt, ấu trùng giun có khả năng tồn tại nhiều tuần, thậm chí có thể kéo dài hàng tháng. Trường hợp nghiêm trọng ấu trùng giun có khả năng thoát ra thành mạch máu lên phổi và gây hội chứng Loeffler.

Đa số các trường hợp người bị lây nhiễm giun sán qua thú cưng được chẩn đoán và xác định dựa vào các triệu chứng lâm sàng tại chỗ cũng như dấu hiệu dị ứng toàn thân.

1.2. Bệnh giun đũa chó (Toxocara canis), mèo (Toxocara cati)

Tình trạng giun đũa chó, mèo xuất hiện hay còn có tên gọi là bệnh sán chó. Các loại giun này đẻ trứng và trứng sẽ theo phân đi ra ngoài môi trường. Sau 1 đến 2 tuần lễ, trứng hóa phôi, đây được xem là giai đoạn có thể gây bệnh cho người nếu nuốt phải trứng.

Đối tượng có nguy cơ bị lây nhiễm giun sán từ thú cưng cao nhất đặc biệt là sán chó là trẻ em do trẻ thường có thói quen đùa nghịch với đất, cát. Trong khi đó, đất và cát là nơi phát tán trứng giun do đặc tính phóng uế bừa bãi của chó, mèo.

Ngoài ra, bệnh sán chó thường xuất hiện với không có triệu chứng lâm sàng đặc hiệu.

Một số bệnh nhân bị lây nhiễm sán chó có biểu hiện gan to, sốt và xuất hiện các triệu chứng như ho, đau ngực, đau bụng, khó tiêu, tăng tăng globulin máu, tăng bạch cầu ưa axit không thường xuyên.

Đối với trường hợp lây nhiễm sán chó nặng, người bệnh sẽ có các triệu chứng kéo dài hàng năm, gặp các hội chứng viêm phổi, viêm nội nhãn và đau bụng mạn tính, rối loạn thần kinh khu trú có thể xảy ra do sự di trú ấu trùng giun Toxocara khiến bạch cầu tăng, bạch cầu ái toan có thể chiếm từ 80 đến 90%.

Trong trường hợp này, người chính là vật chủ ngẫu nhiên. Lây nhiễm giun sán từ thú cưng xảy ra khi người bệnh nuốt phải trứng giun có trong đất hoặc có trong nguồn nước bị nhiễm phân chó, mèo và cũng có thể nuốt phải ấu trùng giun khi ăn thịt chó, mèo chưa nấu chín kỹ.

Những người nuốt phải trứng Toxocara, tới ruột non thì trứng sẽ nở sau đó giải phóng ấu trùng, lúc này ấu trùng chui qua thành ruột và di chuyển đến gan. Từ gan ấu trùng qua hệ tuần hoàn và bạch huyết di trú đến các tổ chức khác như phổi, nội tạng ở bụng, mắt,... và nhiều vị trí khác gây ra tổn thương ở nội tạng con người.

Dù ấu trùng Toxocara không thể phát triển thành giun trưởng thành trong cơ thể con người nhưng nếu không được điều trị ấu trùng có thể tồn tại trong các tổ chức nhiều năm.

1.3. Lây nhiễm trùng bào tử (Toxoplasma gondii)

Thực tế, đối với trùng bào tử thì người chỉ là ký chủ tình cờ. Con người có thể bị lây nhiễm trùng bào tử do nuốt phải trứng nang hoặc ăn phải nang giả trong thịt chưa nấu chín, sữa hoặc máu của mèo bị nhiễm.

Tế bào ký chủ, trùng bào tử tích cực sinh sản bằng cách phân đôi cho những thế hệ mới và làm tăng dân số xâm chiếm tế bào mới, từ đó gây nên thể cấp tính. Đặc biệt, đối với giai đoạn này có thể gây nguy hiểm cho thai nhi nếu người mẹ bị nhiễm trùng bào tử.

Thể nhẹ của bệnh, triệu chứng xuất hiện như sốt, nổi hạch và mệt mỏi. Trong khi đó, người bệnh có thể tự khỏi mà không cần điều trị.

Đối với bệnh nặng khi nhiễm số lượng lớn, ký sinh trùng tăng mạnh có thể gây tổn thương hoại tử khu trú và khi ký sinh trùng phát tán theo đường máu có thể gây thể bệnh lan tỏa. Những tổn thương gặp phải ở não, mắt, thậm chí cả phổi và tim.

Trường hợp bị viêm não thường nặng, người bệnh có thể bị hôn mê và tử vong sau đó. Vì vậy, cần phụ thuộc vào tình trạng bệnh để lựa chọn phương pháp chẩn đoán bệnh thích hợp như phân lập ký sinh trùng, giải phẫu bệnh lý, thử nghiệm bì, chụp CT não,...

1.4. Nhiễm sán dải chó, mèo (Dipylidium caninum)

Bản chất sán trưởng thành sinh sống trong ruột non của thú cưng (chó, mèo). Trong khi đó, đốt sán già đi theo phân hoặc bò qua hậu môn để ra ngoài. Trứng được phóng thích khi đốt sán co bóp hoặc bị đốt sán tiêu nát. Do đó, khi trứng được phát tán ra ngoài môi trường hoặc có thể bám vào lông ở quanh hậu môn của thú cưng.

Một số loại bọ chét như Ctenocephalides canis, Ct. felis, Pulex irritans nuốt vào ruột, phôi 6 móc sẽ phát triển thành nang ấu trùng có đuôi (cysticercoid).

Trường hợp trẻ em vô tình nuốt phải bọ chét có mang ấu trùng có đuôi trưởng thành ở ruột non trong 20 ngày. Đối với trẻ em bị bệnh thông thường không có triệu chứng đặc biệt, nếu có chỉ xuất hiện chứng rối loạn tiêu hóa nhẹ.

Ngoài ra, nếu bị nhiễm sán dải chó, mèo thì trẻ sẽ bị mệt mỏi, nhức đầu, ngứa vùng hậu môn và có thể tiêu chảy hay bị dị ứng kèm theo.

2. Phòng tránh lây nhiễm giun sán từ thú cưng

Để phòng tránh lây nhiễm giun sán từ thú cưng sang con người cần chú ý:

- Đối với con người:

Cần tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao ý thức vệ sinh cá nhân, vệ sinh cộng đồng. Đặc biệt đối với chủ nuôi thú cưng.

Bảo vệ môi trường xung quanh không bị nhiễm phân chó, mèo.

Thực hiện vệ sinh môi trường đặc biệt những khu vực xuất hiện phân chó, mèo, khu vực vui chơi của trẻ em.

Có nếp sống lành mạnh, vệ sinh cá nhân tốt như rửa tay trước khi ăn, trước khi chuẩn bị thức ăn, không ăn rau sống, chỉ nên ăn thịt đã chín kỹ,...

- Đối với thú cưng cần:

Tắm rửa cho vật nuôi thường xuyên bằng các loại dầu tắm dành riêng cho vật nuôi giúp loại bỏ giun, sán và các loại ngoại ký sinh ra khỏi lông.

Tẩy giun cho thú cưng, chó con và mèo con cần được tẩy giun ngay từ 3 tuần tuổi, sau đó tẩy giun nhắc lại 3 lần cách nhau 2 tuần. Sau đó 6 tháng cần thực hiện tẩy giun cho thú cưng 1 lần.

Để bảo vệ sức khỏe tuyệt đối không nuôi động vật hoang dã, không rõ nguồn gốc.