Cần tăng cường đào tạo kỹ năng số cơ bản cho người dân vùng khó

Rào cản từ việc thiếu thông tin

- Được biết, trước khi đảm nhận chức vụ hiện nay, bà đã có thời gian làm Chủ tịch Hội LHPN tỉnh Hà Giang (cũ), Giám đốc Sở Dân tộc - Tôn giáo tỉnh Tuyên Quang. Với nhiều năm công tác ở miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), bà nhận thấy việc giảm nghèo thông tin cho bà con trong phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội ở địa bàn gặp những khó khăn gì?

Theo tôi, việc giảm nghèo thông tin cho đồng bào vùng cao, vùng DTTS hiện nay là hết sức cần thiết, thậm chí là một trong những yếu tố then chốt để thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững và phát triển toàn diện. Qua nhiều năm công tác tại các lĩnh vực liên quan đến phụ nữ, đồng bào DTTS và nông dân, tôi nhận thấy thiếu thông tin chính là "rào cản vô hình" khiến việc thực hiện nhiều chính sách, chương trình hỗ trợ của Nhà nước chưa phát huy hiệu quả.

Ở các vùng miền núi, người dân còn gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận thông tin về khoa học kỹ thuật, cơ chế - chính sách, thị trường tiêu thụ sản phẩm, các mô hình kinh tế hiệu quả. Vì vậy, khi nói đến giảm nghèo, không chỉ là hỗ trợ vật chất, mà cần "trao cho người dân "chìa khóa" tri thức và thông tin" để họ chủ động vươn lên.

Việc giảm nghèo thông tin còn có ý nghĩa quan trọng trong bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, nâng cao dân trí, góp phần giữ vững an ninh chính trị và khối đại đoàn kết toàn dân. Khi người dân được tiếp cận thông tin chính thống, họ hiểu rõ hơn về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, từ đó tin tưởng và tích cực tham gia vào các phong trào, các chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Trên cương vị là Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Tuyên Quang, tôi cho rằng, nhiệm vụ này cần được đẩy mạnh hơn thông qua các hoạt động tuyên truyền, tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật, phát triển kinh tế số nông nghiệp, xây dựng mô hình nông dân thông minh, kết nối sản phẩm nông sản lên các sàn thương mại điện tử. Khi người dân được "giàu thông tin", họ sẽ có nhiều cơ hội thoát nghèo bền vững, làm chủ cuộc sống.

- Theo bà, hiện nay người dân trên địa bàn đang gặp những khó khăn, thách thức gì trong quá trình phát triển kinh tế?

Hiện nay, mặc dù đã có nhiều chính sách, chương trình hỗ trợ thiết thực từ Trung ương đến địa phương nhưng người dân, đặc biệt là đồng bào DTTS ở vùng sâu, vùng xa vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn trong quá trình phát triển kinh tế và hội nhập.

Hạn chế lớn nhất vẫn là về kiến thức và kỹ năng ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong sản xuất. Phần đông người dân vẫn duy trì tập quán canh tác truyền thống, quy mô nhỏ lẻ, chưa mạnh dạn áp dụng công nghệ mới vào nông nghiệp. Nhiều hộ chưa được tiếp cận đầy đủ với các mô hình sản xuất tiên tiến, chưa biết cách sử dụng phân bón, giống cây, con có năng suất cao, hoặc kỹ thuật bảo quản, chế biến sau thu hoạch. Điều này dẫn đến năng suất và giá trị sản phẩm còn thấp, tính cạnh tranh kém.

Bên cạnh đó, "khoảng cách số hoá" giữa thành thị và nông thôn, miền xuôi và miền núi vẫn còn lớn. Nhiều hộ dân chưa có điều kiện tiếp cận internet ổn định; việc sử dụng điện thoại thông minh, các ứng dụng thương mại điện tử, ngân hàng số, hay truy cập thông tin thị trường còn rất hạn chế. Không ít nông dân chưa hiểu rõ lợi ích của chuyển đổi số trong nông nghiệp, nên ngại học, ngại thay đổi.

Nguồn nhân lực chất lượng tại cơ sở còn thiếu, đội ngũ cán bộ khuyến nông, tuyên truyền viên cơ sở chưa đủ mạnh để hướng dẫn, "cầm tay chỉ việc" cho người dân. Việc tuyên truyền, phổ biến kiến thức đôi khi còn dàn trải, chưa thực sự phù hợp với đặc thù văn hóa, phong tục từng vùng, từng dân tộc.

Theo tôi, để giúp người dân vượt qua những khó khăn đó, cần đẩy mạnh chuyển giao khoa học kỹ thuật gắn với thực hành, phát triển các mô hình "nông dân dạy nông dân"; mở rộng đào tạo kỹ năng số cơ bản cho đồng bào và tăng cường truyền thông bằng hình thức gần gũi, dễ hiểu. Thực tế, có những nông dân làm chủ công nghệ, họ đã tự tin hơn trong sản xuất, kinh doanh, từ đó thoát nghèo và đóng góp tích cực cho sự phát triển của địa phương.

Làm chủ công nghệ số - "chìa khoá" để thành công

- Như bà vừa chia sẻ, có những trường hợp đã tự tin hơn trong sản xuất nhờ làm chủ công nghệ. Bà có thể chia sẻ về một số trường hợp điển hình?

Một số trường hợp điển hình như là chị Lưu Thị Hòa, dân tộc Cờ Lao ở xã Đồng Văn,  mạnh dạn khởi nghiệp năm 2017, với mô hình sản xuất mật ong hoa bạc hà, trồng và chế biến lê kết hợp kinh doanh nông sản Hà Giang. Được sự hỗ trợ của Hội Nông dân, Hội LHPN các cấp về  khoa học kỹ thuật, vốn và kết nối tiêu thụ sản phẩm, chị Hoà đã mạnh dạn đầu tư máy móc, xây dựng nhà xưởng, mở rộng vùng nguyên liệu và liên kết với hơn 30 hộ dân trong xã để cùng sản xuất, tiêu thụ nông sản sạch. 

Đặc biệt, chị Hoà đã chú trọng đổi mới công nghệ và chuyển đổi số trong sản xuất, từ truy xuất nguồn gốc, bán hàng online, livestream đến xây dựng thương hiệu. Doanh thu mô hình đạt trên 1,6 tỷ đồng/năm, tạo việc làm ổn định cho 15 lao động, với thu nhập khoảng 5 triệu đồng/người/tháng. 

Hay trường hợp chị Nông Thị Lịch, dân tộc Tày ở xã Bình Xa, từ một hộ nông dân gặp nhiều khó khăn, với sự hỗ trợ, đồng hành của Hội Nông dân, cùng tinh thần vượt khó, ham học hỏi và dám nghĩ dám làm, chị đã mạnh dạn phát triển chăn nuôi vịt bầu đặc sản kết hợp trồng trọt và phát triển dịch vụ nông nghiệp. 

Nhờ áp dụng tiến bộ kỹ thuật, ứng dụng chuyển đổi số vào sản xuất, kinh doanh và tổ chức sản xuất hiệu quả, chị Lịch đã vươn lên thoát nghèo, phát triển kinh tế hiệu quả. Hợp tác xã do chị làm giám đốc hiện có hơn 15 thành viên. Doanh thu của Hợp tác xã đạt trên 1,2 tỷ đồng/năm, thu nhập bình quân đạt trên 300 triệu đồng/năm, tạo việc làm thường xuyên cho 10-12 lao động địa phương, với thu nhập 5-7 triệu đồng/người/tháng.

Phối hợp xây dựng cơ sở dữ liệu hướng dẫn nông dân ứng dụng công nghệ

- Để hỗ trợ người dân vùng cao của tỉnh Tuyên Quang giảm nghèo thông tin, với vai trò là Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh, bà có mong muốn, đề xuất gì?

Trong thời gian tới, tôi mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành, đặc biệt là sự đồng hành của các cơ quan báo chí, truyền thông, các tổ chức khoa học - công nghệ và doanh nghiệp trong việc thực hiện mục tiêu giảm nghèo thông tin cho nông dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS.

Chúng tôi mong muốn đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động Hội và trong sản xuất nông nghiệp, qua đó giúp bà con tiếp cận dễ dàng hơn với các nguồn thông tin về thị trường, kỹ thuật, khoa học công nghệ. Hội cũng kỳ vọng được tăng cường nguồn lực đầu tư cho công tác tuyên truyền, tập huấn, phổ biến kiến thức, không chỉ dừng ở hình thức trực tiếp mà còn qua các nền tảng trực tuyến, mạng xã hội, ứng dụng điện thoại di động để thông tin đến với người dân nhanh hơn, thuận tiện hơn.

Ngoài ra, tôi mong có thêm các chương trình phối hợp giữa Hội Nông dân với các sở, ngành, viện, trường, doanh nghiệp công nghệ nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu nông nghiệp, hướng dẫn nông dân ứng dụng công nghệ trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm; hình thành các "câu lạc bộ nông dân sản xuất kinh doanh giỏi" để bà con cùng chia sẻ kinh nghiệm, tri thức và thông tin thực tiễn.

- Xin trân trọng cảm ơn bà!