Quê tôi vùng đồng chiêm trũng. Ngày nhỏ, khi mùa mưa đến, đôi lúc nước dâng cao, ngập mấp mé sân nhà. Nước mênh mông nuốt chửng các ruộng lúa đền kỳ thu hoạch. Lúc này, những người nông dân vội vã huy động con cháu trong gia đình vác thuyền nan ra đồng gặt lúa. Lúa chín vàng, trĩu bông cùng lúc những cơn mưa lớn, ngã rạp xuống, nếu chưa kịp thu hoạch mà để ngâm lâu trong nước sẽ ủng thẫm, bị nảy mầm. Sau khi gặt về chỉ có thể làm thức ăn cho gia súc, gia cầm.
Rất ít ai ngờ, ở dưới gốc những cây lúa rũ xuống ấy có rất nhiều tôm tép, ốc là những món ăn tuyệt vời cho cá. Vì thế, những con cá chép sông vượt qua các khe, rãnh hoặc con mương ăm ắp nước để vào cánh đồng trước làng thu “chiến lợi phẩm” mùa nước nổi. Chẳng bao lâu, chúng trở nên tròn lẳn, béo vàng.
Hầu như nhà nào cũng sắm một chiếc thuyền nan làm phương tiện đi lại và thu hoạch lúa mùa. Tranh thủ lúc bố mẹ nghỉ trưa, phơi lúa và rơm rạ, chúng tôi vội lên thuyền, dùng mái chèo khua lấy khua để để nhanh chóng ra cánh đồng trước làng bắt cá. Anh trai tôi “thủ” sẵn nào hom, nào giỏ, nào nơm và cả chiếc xiên sắc nhọn để phóng xuống mỗi khi thấy cá lớn quẫy đuôi.
Tôi có nhiệm vụ ngồi trên thuyền vừa khua mái chèo vừa có nhiệm vụ giữ thăng bằng mỗi khi anh trai tôi đứng trên đầu thuyền dùng các dụng cụ bắt cá. Có những lúc, cả hai anh em tôi cùng ngã nhào xuống thuyền, cũng có khi chiếc thuyền nghiêng hẳn về một bên và thậm chí là lật thuyền. Cả hai anh em rơi tõm xuống nước nhưng không ngăn cản được công cuộc bắt cá của chúng tôi vì chúng tôi bơi rất giỏi.
Anh hứa với tôi phải bắt bằng được những chú cá chép béo mới thôi. Cuối cùng anh đã thực hiện được. Chúng tôi hồ hởi mang về thả vào chậu nước chờ buổi chiều muộn về, mẹ tôi nấu canh chua cá.
Mẹ lựa con to nhất, đem đánh vảy, rửa sạch, bỏ mang và ruột, rửa sạch rồi cắt thành khúc dày khoảng 2,5cm. Vì không có dứa nên mẹ thay dứa bằng su hào. Để có vị chua, mẹ ra vườn hái những quả sấu còn sót lại trên cây mang về cho vào nồi nấu cá. Rau thơm, hành lá, ớt, cà chua cũng do mẹ trồng ở ngoài vườn. Cà chua được rửa sạch, mẹ cắt thành miếng nhỏ như múi cau. Ớt bỏ hạt rồi thái thành miếng nhỏ vừa ăn. Sau đó, mẹ cho 2 muỗng mỡ nước vào đun nóng, thả cá vào chiên vừa tới. Lấy khoảng 1 lít nước tinh khiết vào nồi rồi cho me chua vào ngâm và lọc lấy nước.
Tiếp theo, mẹ thêm cà chua, cá chiên, su hào vào nồi nước sấu. Cho 1 muỗng canh nước mắm và 2 muỗng hạt nêm và đun nhỏ lửa cho canh sôi lên khoảng 10 phút. Nêm nếm lại gia vị cho vừa rồi cho rau thơm, mùi tàu, ớt đã thái nhỏ và một chút nghệ để tạo màu vào là mẹ đã hoàn thành một nồi canh chua cá chép tuyệt hảo.
Những ngày mùa, khi bố mẹ tôi chạy đua với thời gian để gặt lúa về thì món canh chua cá chép có hương vị thanh mát, vị chua của cà chua, của sấu, vị ngọt ngọt của những chú cá chép sông vàng ươm đã tạo nên hương vị đặc biệt và thực sự bổ dưỡng. Những mệt mỏi dường như tan biến, gương mặt ai cũng trở nên rạng rỡ để thêm quyết tâm chống lại rủi ro do thời tiết không thuận lợi.
Giờ đây, không còn phải “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” nhưng mỗi khi phải đối mặt với áp lực công việc văn phòng và những mối lo toan bộn bề thường nhật, tôi lại nhớ quay quắt món canh chua cá mẹ nấu. Món canh ấy đã theo tôi đi suốt tuổi thơ. Dù theo công thức bây giờ, có những thứ mẹ nấu không đúng thành phần nhưng bù lại, mọi thứ đều tươi rói, thấm đẫm mồ hôi của mẹ, của anh em chúng tôi nên khó có thể bát canh chua cá nào sánh kịp.