Tết Rằm tháng Bảy là ngày lễ lớn thứ 2 trong năm của bà con các dân tộc tại Cao Bằng, chỉ sau dịp Tết Nguyên Đán. Vào dịp này, bà con diện quần áo đẹp, đi chợ phiên sắm sửa từ sớm, không khí nhộn nhịp, hối hả tiếng cười nói.
Chợ Nguyên Bình (thị trấn Nguyên Bình, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng) cũng như các phiên chợ khác trên địa bàn tỉnh, cứ 5 ngày sẽ họp một phiên.
Vào thời điểm này, chợ Nguyên Bình họp phiên vào đúng dịp Rằm tháng Bảy, đây là ngày lễ lớn thứ 2 trong năm, chỉ sau dịp Tết Nguyên Đán của đồng bào các dân tộc tại Cao Bằng.
Người dân tộc ở Cao Bằng có câu “Bươn Chiêng kin nựa cáy, bươn Chất kin nựa pết” (nghĩa là Tết tháng Giêng ăn thịt gà, Tết tháng Bảy ăn thịt vịt). Cùng với bánh gai, là 2 món ăn truyền thống khong thể thiếu trong Rằm tháng Bảy.
Món ăn này cùng với bánh gai là 2 món ăn truyền thống không thể thiếu trong rằm tháng Bảy. Sở dĩ, vịt trở thành mặt hàng thiết yếu trong ngày Rằm tháng Bảy vì gắn liền với Tết “Pây Tái” của đồng bào người Tày, Nùng ở Cao Bằng.
Ngày tết này là dịp để những cô gái đã lấy chồng về thăm cha mẹ, gia đình. Con cái và con rể đem lễ về thăm và biếu nhà ngoại đôi vịt béo, chục bánh gai, chai rượu,.. để thể hiện lòng biết ơn công sinh thành, hiếu thuận đối với cha mẹ. Dịp lễ cũng là dịp, là cơ hội để thắt chặt tình cảm giữa những người trong gia đình, trong dòng tộc, họ hàng và tình đoàn kết giữa mọi người với nhau
Bởi vậy, ngay từ những phiên chợ quê đầu tháng Bảy (âm lịch), người người, nhà nhà đua nhau sắm sửa, tất bật chuẩn bị cho ngày Tết “Pây Tái”.
Phong tục sắm Tết theo đó trở thành nét văn hóa truyền thống độc đáo, mang đậm bản sắc riêng của bà con dân tộc Tày, Nùng tại Cao Bằng.
Sau phiên chợ hôm nay, bà con sẽ nghỉ lễ, ăn Tết Rằm tháng Bảy cho đến hết ngày Rằm, một vài nơi đến hết ngày 17/7 (âm lịch).
Các chợ gần như không hoạt động vào những ngày lễ chính, do đó, du khách khi đến đây cần phải chuẩn bị trước chỗ ăn, ở, vì bà con sẽ nghỉ lễ, không làm việc, hoặc buôn bán.
Dù cách làm, phong tục mỗi nơi, mỗi dân tộc khác nhau nhưng cứ vào dịp tết Rằm tháng Bảy, người dân đều tất bật mua sắm, chuẩn bị mâm cúng tươm tất để tỏ rõ tấm lòng hiếu kính với cha mẹ, tổ tiên.