Chuyển đổi số là động lực quan trọng để ngành xuất bản phát triển mạnh mẽ

Ngày 26/8/2025, tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức Hội nghị tổng kết 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư Trung ương về "Nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản". 

Tham dự Hội nghị có: ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; ông Phan Tâm - Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; ông Phạm Minh Tuấn - Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam; ông Phan Xuân Thủy - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương.

Nhiều thành tựu nhưng vẫn còn các hạn chế, vướng mắc

Các ý kiến phát biểu tại Hội nghị đều thống nhất: Sau 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, hoạt động xuất bản đã đạt những thành tựu quan trọng, toàn diện. Cụ thể: Chất lượng nội dung xuất bản phẩm được nâng lên, phong phú, hấp dẫn, đa dạng, phục vụ kịp thời các nhiệm vụ chính trị, đáp ứng nhu cầu của bạn đọc. Lĩnh vực in đạt được nhiều thành tựu quan trọng, nhất là về hiệu quả sản xuất, chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh. Hoạt động phát hành phát triển mạnh mẽ cả về số lượng cơ sở phát hành và khả năng tiếp cập công chúng. 

Nhiệm vụ phát triển văn hóa đọc được quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện, bước đầu hình thành thói quen đọc sách, nhu cầu đọc sách trong một bộ phận người dân. Công tác đào tạo, bồi dưỡng và phát triển lực lượng, đội ngũ của ngành xuất bản không ngừng đổi mới, đáp ứng cơ bản yêu cầu và nhiệm vụ hoạt động xuất bản. Các hoạt động hợp tác quốc tế về xuất bản được triển khai mạnh mẽ, bắt đầu tạo được vị thế, uy tín của ngành xuất bản Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.

Tại Hội nghị, các đại biểu cũng thẳng thắn nhìn nhận một số vấn đề còn hạn chế, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện Chỉ thị 42-CT/TW: Chất lượng sách chưa đồng đều ở các lĩnh vực, số lượng sách tăng nhưng chất lượng còn hạn chế, chưa thực sự có nhiều bộ sách có giá trị xứng tầm với sự phát triển của đất nước. Tình trạng sách giả, sách in lậu chưa được khắc phục, thậm chí có thời điểm còn trầm trọng hơn. Cơ chế thu hút nguồn nhân lực tham gia hoạt động xuất bản còn bất cập dẫn đến thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao.

Bên cạnh đó, một số cơ quan chủ quản chưa quan tâm đầu tư hỗ trợ cơ chế, chính sách, nguồn lực cần thiết để hỗ trợ các nhà xuất bản phát triển. Một số nhà xuất bản chưa chủ động nghiên cứu, nắm bắt nhu cầu, thị hiếu thị trường xuất bản, bị động, lúng túng, trông chờ vào sự hỗ trợ của cơ quan chủ quản dẫn đến sản phẩm cung ứng ra thị trường thiếu đổi mới, sáng tạo, lạc hậu, không phù hợp với nhu cầu của người dân. Năng lực, tiềm lực của nhà xuất bản còn yếu; quy mô sản xuất và tổ chức kinh doanh nhỏ bé.

Vấn đề mô hình tổ chức của các nhà xuất bản còn chứa đựng nhiều bất cập, việc xác định mô hình sau 20 năm chậm triển khai, chưa phù hợp với thực tiễn hiện nay. Quy định về bản quyền đối với xuất bản phẩm điện tử, sàn thương mại điện tử chưa bao quát hết thực tiễn phát triển của hoạt động xuất bản…

6 giải pháp nâng cao chất lượng ngành xuất bản

Để nâng cao chất lượng toàn diện hoạt động của xuất bản trong kỷ nguyên mới, bảo đảm mục tiêu phục vụ hiệu quả nhiệm vụ chính trị, tư tưởng, đồng thời thực hiện tốt nhiệm vụ kinh tế, xây dựng ngành xuất bản thành một ngành kinh tế - công nghiệp văn hóa mũi nhọn của đất nước, các đại biểu thống nhất các giải pháp:

(1) Tiếp tục quán triệt sâu sắc các quan điểm của Đảng về vai trò của xuất bản trong kỷ nguyên mới. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý phải góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành xuất bản; kiên quyết loại bỏ cách làm "không quản được thì cấm"; thúc đẩy tư duy Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, hỗ trợ cho hoạt động xuất bản, Nhà nước xây dựng khuôn khổ thể chế, tạo hành lang pháp lý, không làm hộ, làm thay;

(2) Rà soát, nghiên cứu, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, trọng tâm là tham mưu sửa đổi, bổ sung Luật Xuất bản. Xây dựng chiến lược phát triển ngành xuất bản Việt Nam, trong đó xác định việc tháo gỡ điểm nghẽn cơ chế, chính sách là rất quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động xuất bản, đồng thời tăng cường sự kiểm soát, xử lý nghiêm các vi phạm;

(3) Nghiên cứu triển khai các mô hình tập đoàn xuất bản, truyền thông để phù hợp với tình hình mới, phát huy năng lực, tiềm lực của hoạt động xuất bản đúng với vai trò, vị trí của xuất bản;

(4) Đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện và ứng dụng công nghệ hiện đại đối với hoạt động xuất bản, xác định chuyển đổi số là động lực quan trọng để xuất bản phát triển mạnh mẽ trong bối cảnh truyền thông số;

(5) Tăng cường xây dựng và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, chú trọng việc kết hợp chặt chẽ giữa cơ sở đào tạo và các chủ thể khác trong hoạt động xuất bản; lấy việc đáp ứng yêu cầu thực tiễn làm thước đo đánh giá chất lượng đào tạo. Triển khai các chính sách thu hút, đãi ngộ nhân tài, chú trọng đào tạo đội ngũ chuyên gia về công nghệ và quản trị;

(6) Tiếp tục thúc đẩy phát triển văn hóa đọc quốc gia thông qua việc ban hành chủ trương chính sách mới và đẩy mạnh hợp tác quốc tế trên lĩnh vực trao đổi bản quyền để đưa sách, văn hóa Việt Nam ra thế giới.

Tại Hội nghị, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cũng trao Bằng khen cho 17 tập thể có thành tích xuất sắc trong công tác tham mưu, tổ chức thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW (2004 - 2024).