Chuyên gia trả lời câu hỏi: Khi bị bệnh, có nên sử dụng lại đơn thuốc cũ không?

Đã có khá nhiều trường hợp bệnh nhân tự ý mua lại thuốc theo đơn cũ để uống nhằm giảm triệu chứng đau của mình. Tuy nhiên, một vài trường hợp bị sốc phản vệ do thuốc và phải nhập viện để cấp cứu.

Hiện nay có rất nhiều người tự ý sử dụng thuốc để điều trị mà không biết rằng có thể bị tai biến do sử dụng thuốc rất đáng tiếc.

Thực tế, đơn thuốc do bác sĩ kê chỉ có giá trị một lần. Do đó việc sử dụng đơn thuốc cũ cho bản thân hay cho người khác có thể đem lại những nguy hiểm cho sức khỏe người bệnh.

1. Các đơn thuốc có thời gian sử dụng ngắn ngày

Thông thường, khi kê đơn thuốc cho bệnh nhân, bác sĩ chỉ kê các đơn thuốc ngắn ngày để điều trị các bệnh cấp tính hoặc bệnh giai đoạn đầu cần theo dõi và điều chỉnh liều để đáp ứng các căn bệnh mạn tính.

Các trường hợp mắc bệnh được bác sĩ kê đơn chỉ sử dụng không quá 2 tuần, kèm với lời dặn tái khám với mục đích theo dõi tình trạng bệnh của bệnh nhân.

Tái khám vì có một số trường hợp có thể xảy ra:

- Người bệnh không đáp ứng thuốc:

Đối với trường hợp nhiễm khuẩn, bác sĩ chỉ định kháng sinh để điều trị, cũng có thể bệnh nhân đã kháng thuốc do loại thuốc sử dụng không đạt hiệu quả.

Vì vậy, thực hiện tái khám để bác sĩ quyết định thay thế hoặc chỉ định loại thuốc, liều thuốc mới thay cho đơn thuốc cũ. Nên nếu sử dụng theo đơn thuốc cũ mà không thực hiện tái khám có thể khiến bệnh chuyển biến nặng hơn.

- Người bệnh cần được điều chỉnh thuốc theo từng giai đoạn:

Trong một số bệnh, giai đoạn cấp tính thì bác sĩ sẽ cần kê liều thuốc cao dùng điều trị khởi đầu ngắn ngày, sau đó sẽ giảm liều để điều trị duy trì sau khi bệnh đã được chuyển biến tốt.

Đối với trường hợp sử dụng thuốc kê đơn theo liều cao và dài ngày có thể dẫn đến các tác dụng phụ cho bệnh nhân. Đặc biệt, khi không thực hiện tái khám mà tự ý sử dụng đơn thuốc có thể dẫn đến nhiều tai biến nguy hiểm.

Có người bệnh khi được bác sĩ kê đơn điều trị thấp, ngắn ngày nhằm theo dõi đáp ứng thuốc hoặc sự dung nạp thuốc của người bệnh. Sau đó mới thực hiện tăng liều nhằm đạt hiệu quả. Những trường hợp này khi tự ý sử dụng lại đơn thuốc cũ hay đơn thuốc của người khác có thể khiến bệnh tình kéo dài vì không nhận được điều trị đầy đủ.

2. Không sử dụng lại đơn thuốc dài ngày

Những đơn thuốc dài ngày từ 30 ngày, đây là các đơn thuốc thường được kê trong các trường hợp bệnh mạn tính nhằm giúp người bệnh điều trị duy trì ổn định bệnh.

Trong khi đó, bệnh nhân có thể nhận được các đơn thuốc giống nhau trong nhiều tháng và dẫn đến tình trạng chủ quan của người bệnh khi quyết định sử dụng lại đơn thuốc cũ mà không thực hiện tái khám.

- Trường hợp bị bệnh diễn biến bệnh xấu đi, thuốc cũ không còn kiểm soát được bệnh:

Những căn bệnh mạn tính như người bệnh mắc bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, đây là những bệnh diễn ra âm thầm, bệnh có thể xấu đi mà người bệnh không biết. Thuốc được sử dụng ban đầu lúc này có thể không còn đủ hiệu quả để kiểm soát bệnh.

Việc điều trị dài ngày có thể khiến bệnh nhân quen thuốc, điều này còn làm giảm hiệu quả điều trị của thuốc. Đối với sự thay đổi này cần có sự xem xét và đánh giá của bác sĩ để đưa ra biện pháp điều trị phù hợp như tăng liều thuốc hoặc thay đổi thuốc.

- Khi bệnh nhân xuất hiện thêm bệnh mới:

Người bệnh mắc các bệnh về tim mạch hay chuyển hóa thường có mối liên quan chặt chẽ với nhau nên những bệnh này cũng trở thành yếu tố nguy cơ hoặc biến chứng của bệnh kia.

Do đó, bệnh nhân có thể mắc thêm một căn bệnh mới có liên quan đến căn bệnh đang được điều trị. Bác sĩ sẽ điều chỉnh lại đơn thuốc là điều vô cùng cần thiết vì lúc này các đơn thuốc đang sử dụng không còn phù hợp và có thể làm nặng hơn căn bệnh mới mà người bệnh đang mắc phải.

3. Nguy hiểm từ sử dụng đơn thuốc cũ hoặc sử dụng đơn thuốc của người khác

Thực tế, rất nhiều trường hợp người bệnh được điều trị khỏi bệnh nhưng rất nhanh sau đó bệnh tái phát. Tuy nhiên, thay vì đến thăm khám tại cơ sở y tế thì bệnh nhân thường tự ý mua lại thuốc theo đơn thuốc cũ mà trước đây bác sĩ đã kê đơn.

Hoặc cũng có không ít trường hợp chuyền tay nhau đơn thuốc khi có người mắc bệnh, thăm khám và điều trị khỏi bằng đơn thuốc.

Nhưng có rất nhiều bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng giống nhau nhưng lại xuất phát từ hai bệnh khác nhau mà không thể sử dụng chung một loại thuốc.

Ngay cả đối với trường hợp người bệnh cùng mắc chung một bệnh nhưng việc sử dụng chung đơn thuốc là điều không nên vì mỗi người sẽ có một bệnh sử khác nhau, việc đáp ứng của cơ thể đối với thuốc cũng khác nhau nên chưa chắc đã có thể sử dụng đơn thuốc giống nhau để điều trị.

4. Lời khuyên khi sử dụng thuốc từ chuyên gia

Sử dụng thuốc đúng cách, đúng liều lượng người bệnh sẽ nhanh chóng khỏi bệnh hơn. Do đó, khi sử dụng thuốc cần lưu ý một số điều sau:

- Thực hiện tái khám đúng ngày để được bác sĩ theo dõi và điều trị.

- Bệnh cấp tính khi điều trị chưa khỏi, không tự ý tìm đến thầy thuốc mới.

- Bệnh mạn tính không lơ là việc tái khám do những thay đổi bất thường của bệnh mà liều lượng thuốc và loại thuốc thay đổi.

Để bảo vệ sức khỏe bản thân, người bệnh cần không sử dụng lại đơn thuốc cũ, không nên sử dụng đơn thuốc của người khác hoặc cho người khác mượn đơn thuốc của mình và không tự ý loại bỏ hay thêm thuốc trong đơn thuốc bác sĩ đã kê.