Còn nặng định kiến: Phụ nữ bị quấy rối tình dục là do ăn mặc gợi cảm

Bị mẹ trách, cấm không cho mua váy áo

Cách đây không lâu, trên tuyến xe bus số 32 đi về phía Nhổn (Hà Nội), Hoàng T. M. (16 tuổi) - một học sinh THPT ở Đông Ngạc, quận Bắc Từ Liêm đã bị một người giở trò quấy rối. Khi ấy là chiều, không phải giờ cao điểm, trên xe còn khá nhiều ghế trống nhưng khi xe ghé vào bến gần phía trường THPT Minh Khai thì người đàn ông đó đi lên.

Ông ta ngồi ghế cạnh M. Mỗi lần dựa thế xe lắc lư, người đàn ông lại nhích vào cố ý cọ sát vào đùi, vào vai M. Cô gái đã cố né, nhưng vào đúng lúc xe phanh gấp, người đàn ông này đã sàm sỡ lên ngực M. và không buông tay. Cô gái cố gắng kêu, gạt tay ông ta ra. 2 người khách phát hiện chuyện bất thường, ngoái nhìn lại. Người đàn ông kia buông tay khỏi ngực M. và gằn giọng với họ: “Nhìn gì?”.

Gặp thái độ này, 2 người khách kia lẳng lặng quay đi, không nói gì. Vì sợ hãi, M. đã đứng vội lên, đi về cửa xe và nhanh chóng xuống ngay ở bến gần nhất...

Khi M. về nhà, nói lại chuyện này với mẹ. Phản ứng đầu tiên của mẹ là nhìn con gái rồi trách tại sao đi học lại chọn mặc áo màu trắng, quá mỏng, lộ hết cả ra thì khác gì “mơi mơi” người khác. Mẹ lại còn quàng luôn sang chuyện trách cô mới tí tuổi đã đua đòi trang điểm, ăn diện. Sau đó, mẹ cấm luôn cả việc mua sắm áo sát nách và váy… Thậm chí, ngay cả lịch được ra ngoài chơi vào buổi tối cuối tuần cũng bị mẹ mang ra đe dọa, hạn chế.

Mang nỗi ấm ức này kể với đám bạn thân ở lớp, M. lại nghe có bạn bảo: “Ai bảo ngực mày nở nang, ngon lành quá cơ”. Có bạn trai còn nói tại nhìn M. có vẻ sexy… Chia sẻ câu chuyện của mình trong hội thảo về chủ đề thành phố an toàn cho phụ nữ và trẻ em gái tại Hà Nội, M. đã từng đặt câu hỏi: “Em vẫn không thể hiểu được tại sao mình là người bị sàm sỡ, bị gây sợ hãi, bị mất an toàn nhưng lại bị mọi người lên án là lỗi tại phía bản thân mình?”.

Tiếp nhận là tiếp tay

Trước đó (tháng 10/2018), tại Hà Nội, trong hội thảo những vấn đề liên quan đến phòng chống bạo lực giới và quấy rối tình dục diễn ra tại Học viện Phụ nữ Việt Nam, cũng đã có những đại biểu cho rằng: Nạn quấy rối tình dục hiện khá phổ biến tại trường học, công sở, nơi công cộng (xe bus, công viên...).

Đàn ông nói riêng và nhiều người Việt nói chung thường không nghĩ những hành vi lấy cơ thể phụ nữ ra để đùa cợt, tán tỉnh, ôm eo, nắm tay, sờ mông, sàm sỡ… phụ nữ là quấy rối mà thường nghĩ đó là hành vi trêu đùa theo kiểu (văn hóa của người Việt) "làm hoa cho người ta hái, làm gái cho người ta trêu". Thậm chí, nhiều người vẫn còn cho rằng đáng lẽ phụ nữ phải nên tự hào về việc đó vì chứng tỏ, khi “được quấy rối” tức là người phụ nữ ấy có sức hút, đẹp, hấp dẫn, có sức hút…

Tuy nhiên, điều mà hiện vẫn còn ít người đề cập đến đó là cần phải dựa trên căn cứ của “đùa” và “quấy rối” chính là thái độ của người tiếp nhận. Nếu không thích, không đồng ý, khó chịu, lảng tránh, bối rối hoặc thẳng thừng từ chối… thì hành vi “quấy rối” cần bắt buộc dừng lại, phải bị lên án và phải thừa nhận đó là hành vi sai trái… Chính vì thế, đã có những nghiên cứu ở Việt Nam chỉ ra rất ít nạn nhân bị quấy rối tình dục lên tiếng. Họ sợ mình không phải là người biết giao tiếp thân thiện, họ sợ bị phán xét, bị tấn công ngược, họ xấu hổ, sợ không có ai bảo vệ mình…

Ở nhiều quốc gia như Đức, Úc, Mỹ… vấn đề này được  quy định vào luật cụ thể. Tất cả những hành vi khiến nạn nhân bối rối khó chịu như cố tình tiếp cận, nhìn chằm chặp, bình luận về cơ thể, huýt sáo gây chú ý, gửi email, tin nhắn gợi ý… đều bị coi là quấy rối tình dục. Còn đụng chạm vào cơ thể mà không được sự tiếp nhận/cho phép có thể coi là tội phạm tình dục.