Cứ 10 phụ nữ khuyết tật thì có 4 người từng bị bạo lực tình dục

Con số đau lòng

Theo số liệu thống kê, hiện nay, Việt Nam có khoảng 6,2 triệu người khuyết tật (NKT), trong đó có khoảng 4 triệu phụ nữ khuyết tật (PNKT) với các dạng khuyết tật khác nhau. PNKT trong mọi trường hợp luôn là đối tượng yếu thế cần sự hỗ trợ và bảo vệ về mặt pháp lý cũng như các hoạt động hỗ trợ khác. Nghiên cứu thực tế của Trung tâm hành động vì sự phát triển cộng đồng tại huyện Ba Vì (Hà Nội) và quận Thanh Khê (Đà Nẵng ) cho thấy: cứ 10 PNKT thì có 4 người đã từng bị ít nhất 1 hình thức BLTD. Còn theo tổ chức dân số của Liên hiệp quốc thì NKT có nguy cơ bị bạo lực, bạo lực tình dục lớn hơn gấp 3 lần người khác.

Đố là con số nhức nhối được đưa ra trong buổi Tọa đàm đề xuất chính sách về bạo lực trên cơ sở giới và bình đẳng giới cho PNKT được tổ chức sáng nay, 20/6 tại Hà Nội.

Tham dự và phát biểu tại buổi tọa đàm, bà Trần Thị Hương, Phó Chủ tịch Hội LHPNVN nhấn mạnh, với vai trò bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các tầng lớp phụ nữ, trẻ em gái, thực hiện mục tiêu bình đẳng giới, Hội LHPNVN cam kết sẽ nhận thức rõ và đầy đủ hơn vai trò, trách nhiệm của mình, chủ động tham mưu, thực hiện tốt các hoạt động trợ giúp PNKT bằng nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa, góp phần thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước ta. “Hội đặt trọng tâm nhiệm vụ vì quyền lợi của phụ nữ, của trẻ em gái (trong đó có PNKT) với những hoạt động thiết thực, phù hợp với nhu cầu, mong muốn của người phụ nữ. Những năm qua, Hội luôn quan tâm đến công tác trợ giúp, tạo điều kiện cho PNKT phát triển vì sự bình đẳng và hòa nhập bằng những việc làm thiết thực, mang ý nghĩa xã hội sâu sắc”, Phó Chủ tịch Trần Thị Hương khẳng định.

Theo phân tích của bà Cao Thị Hồng Minh, Phó trưởng Ban Chính sách – Luật pháp, Trung ương Hội LHPN Việt Nam, đối tượng NKT nói chung và PNKT nói riêng đang thiếu các chính sách quy định về hỗ trợ, tư vấn, phòng, ngừa bạo lực tình dục. Luật Người khuyết tật 2010 quy định về các vấn đề chăm sóc sức khỏe, giáo dục, dạy nghề và việc làm v.v nhưng chưa có quy định liên quan đến công tác phòng ngừa, bảo vệ NKT đối với các hành vi bạo lực, đặc biệt là hành vi bạo hành, xâm hại tình dục đối với nhóm phụ nữ, trẻ em khuyết tật.

“Hiện nay, pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam không quy định trong quá trình tố tụng bắt buộc phải có sự tham gia của người bảo vệ quyền lợi cho nạn nhân bị xâm hại tình dục, dẫn đến trường hợp nạn nhân trong những vụ án xâm hại tình dục không có người đại diện quyền và lợi ích của mình thì tại phiên tòa, nạn nhân phải tự bảo vệ quyền và lợi ích của mình (trừ những trường hợp người bảo vệ quyền lợi cho nạn nhân tự nguyện tham gia quá trình tố tụng để bảo vệ họ). Điều này làm cho nạn nhân phải tự mình khai đi khai lại hành vi xâm hại tình dục của kẻ phạm tội, làm cho nạn nhân bị tổn thương rất lớn về mặt tinh thần”, bà Minh nêu thực trạng.

Đề xuất 5 giải pháp phòng, chống BLTD đối với PNKT

Trước những bất cập về luật pháp, chính sách liên quan đến NKT, đặc biệt là nhóm PNKT và trẻ em gái khuyết tật, đại diện Hội LHPNVN đã đề xuất 5 giải pháp phòng, chống BLTD đối với PNKT, cụ thể:  

Một là, nghiên cứu hoàn thiện pháp luật về phòng, chống xâm hại tình dục đối với phụ nữ, trẻ em nói chung, phụ nữ, trẻ em khuyết tật nói riêng như:  Nghiên cứu xây dựng 01 văn bản quy phạm pháp luật riêng về phòng, chống xâm hại tình dục; nghiên cứu, bổ sung các quy định đặc thù về giám định tư pháp đối với các loại tội phạm xâm hại tình dục trong việc sửa đổi, bổ sung Luật Giám định tư pháp (hiện Bộ Tư pháp đang được phân công chủ trì sửa đổi) đáp ứng tính chất nghiêm trọng, đặc thù của các vụ việc này.

Hai là, các cơ quan tiến hành tố tụng xử lý nghiêm minh những đối tượng phạm tội xâm hại tình dục, ban hành các văn bản hướng dẫn giải quyết các vụ việc xâm hại tình dục nói chung, trong đó có quy trình giải quyết riêng đối với hành vi xâm hại tình dục người khuyết tật, như: Ngành Tòa án nghiên cứu ban hành Nghị quyết để hướng dẫn việc áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử vụ việc xâm hại tình dục theo thẩm quyền; Ngành công an xây dựng 01 quy trình tố tụng đặc biệt giải quyết các vụ việc xâm hại tình dục v.v

Ba là, xây dựng cơ chế và đẩy mạnh mối quan hệ phối hợp liên ngành, trao đổi thông tin, phối hợp giải quyết các vụ việc/trường hợp điển hình về phòng, chống xâm hại tình dục đối với NKT… giữa Hội NKT Việt Nam và các Bộ, ngành liên quan, các tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương và địa phương để thực hiện có hiệu quả công tác phòng ngừa, hỗ trợ pháp lý và tâm lý cho nạn nhân là NKT bị vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp.

Bốn là, tăng cường nguồn lực thích đáng, ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông cho công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức của người dân trong cộng đồng về phòng, chống bạo lực tình dục đối với NKT; Hướng dẫn, tập huấn cho NKT và người chăm sóc NKT để có những giải pháp phòng ngừa hiệu quả đối với hành vi bạo lực tình dục.

Năm là, tham khảo kinh nghiệm quốc tế trong việc xử lý người gây ra bạo lực tình dục, đặc biệt là bạo lực tình dục đối với NKT để có các chế tài phù hợp.