Mồ côi, bị xâm hại trong cuộc chiến
Afghanistan đã phải trải qua cuộc chiến tranh kéo dài 17 năm với hàng loạt hậu quả nặng nề đối với trẻ em. Hơn một thập kỷ qua, 1/3 nạn nhân của các cuộc giao tranh tại Afghanistan là trẻ em. Theo báo cáo khái quát về diễn biến an ninh và chính trị ở Afghanistan giai đoạn 2015-2018 của Liên hợp quốc, tình hình an ninh xấu đi trên toàn Afghanistan trong giai đoạn này đã dẫn tới 14.000 vụ vi phạm nghiêm trọng đối với trẻ em ở nước này. Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres cho biết gần 12.600 trẻ em được xác minh đã bị thiệt mạng hoặc bị thương trong giai đoạn 2015-2018, chiếm gần 1/3 trong tổng số thương vong ở dân thường. Con số thương vong ở trẻ trong giai đoạn này đã tăng 82% so với giai đoạn 4 năm trước đó (2011-2014) do giao tranh trên bộ, bom mìn còn sót lại và các vụ không kích.
Ông Guterress cho biết các nhóm vũ trang chịu trách nhiệm gây ra 43% thương vong ở trẻ em (3.450 trẻ thiệt mạng và 9.149 trẻ bị thương). Taliban là thủ phạm gây ra phần lớn trường hợp thương vong ở trẻ em Afghanistan và con số do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng gây ra nhìn chung tăng trong giai đoạn 4 năm này. Các lực lượng của Chính phủ Afghanistan và lực lượng ủng hộ chịu trách nhiệm 30% thương vong ở trẻ em. Ông lên án tình trạng vi phạm nghiêm trọng đến mức báo động đối với trẻ em ở Afghanistan mà tất cả các bên ở nước này thực hiện, cũng như thực tế đau xót là trẻ em tiếp tục là nạn nhân phải "chịu đựng mũi dùi"của cuộc xung đột vũ trang ở nước này.
Theo LHQ, năm 2018 có 927 trường hợp trẻ em tử vong và 2.135 trường hợp bị thương. Trong nửa đầu năm 2019, đã có 327 trẻ em thiệt mạng và 880 trẻ em bị thương. Các nhân viên viện trợ cho biết họ phải chứng kiến ngày càng nhiều trẻ em Afghanistan trở thành trẻ mồ côi, bị buôn bán, bị hiếp dâm hoặc buộc phải ra đường kiếm sống. Chiến tranh buộc gia đình anh Mohammad Khan, dân làng từ tỉnh Sar-e-pul, phía Bắc Afghanistan, phải chuyển đến tỉnh Balkh vào năm 2018, họ nhanh chóng rơi vào cảnh túng quẫn hơn. Vợ anh Khan bị bệnh nặng, còn anh không thể tìm được việc làm và phải vật lộn để nuôi 7 đứa con. Vì vậy, vào tháng 1/2019, Khan đã bán đứa con mới chỉ 40 ngày tuổi cho một người hàng xóm. "Tôi đã bán con cho anh ta với giá 70.000 đồng Afghani (920 USD) để những đứa con còn lại của tôi không chết đói", anh nói với Reuters.
Aschiana, tổ chức từ thiện dạy học miễn phí cho trẻ em ăn xin và bán hàng trên đường phố Kabul, cho biết, nhóm trẻ em thuộc diện cần hỗ trợ có nguy cơ tăng mạnh trong những năm gần đây khi tổ chức Hồi giáo Taliban chiếm được nhiều vùng lãnh thổ trên cả nước. Kỹ sư Mohammad Yousef - Giám đốc tổ chức Aschiana cho biết, đã không thể giúp đỡ nhiều trẻ em hơn do nguồn kinh phí tài trợ giảm. "Trẻ em không thuộc nhóm chính trị nào, vì lý do này, chúng bị gạt sang một bên ở Afghanistan. Trẻ em không có sức mạnh", ông nói.
Trường học vẫn là ước mơ xa vời
Cuộc xung đột tại đất nước này đã bước sang năm thứ 18. Điều này cũng đồng nghĩa với việc, mọi trẻ nhỏ ở Afghanistan chỉ biết đến chiến tranh thay vì học tập. Hàng loạt hộ gia đình tại Afghanistan đang phải sống trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn. Không ít phụ huynh quyết định cho con mình ngừng việc học để có thể lao động hỗ trợ gia đình. Sabir (11 tuổi) là một trong số đó. Cậu phải rời nhà để bán trái cây sấy khô trên đường phố của thủ đô Kabul. Tương tự Sabir, Niyamathullah (9 tuổi) thường xuyên phải lang thang ở công viên để tìm việc làm. Còn cậu bé Zabiullah Mujahed (12 tuổi) tham gia lớp học vẽ tại Aschiana và hy vọng trở thành họa sĩ. Ban ngày, cậu tranh thủ thời gian đi đánh giày trên đường phố Kabul để kiếm khoảng 100 đồng Afghani mỗi ngày. Số tiền này rất quan trọng để nuôi sống bản thân, mẹ và sáu anh chị em của Mujahed. Cha cậu bé bị giết trong vụ tấn công liều chết do Taliban thực hiện 4 năm trước. "Cháu rất lo lắng về việc khi nào mới có hòa bình và tương lai của cháu sẽ ra sao. Nếu cháu không làm việc, mẹ và các anh chị em cháu sẽ phải chịu đói", cậu bé nói với Reuters.
Najib Akhlaqi, giám đốc về vấn đề trẻ em của chính phủ Afghanistan, thừa nhận rằng cuộc sống của trẻ em ở đây đang trở nên tồi tệ hơn. "Tiến độ cải thiện rất chậm, nhưng chúng tôi vẫn đang tiến hành bao gồm việc soạn thảo kế hoạch dài hạn cấp quốc gia để giúp đỡ trẻ em. Tôi chỉ là một cá nhân, Chúng tôi không thể giải quyết tất cả những vấn đề này. Phải mất một thời gian dài", ông nói.
Đến cuối năm 2018, có tới hơn 1.000 cơ sở giáo dục nước này buộc phải đóng cửa do xung đột. Theo thống kê của Quỹ Dân số LHQ (UNFPA), trẻ em ở độ tuổi dưới 14 của Afghanistan chiếm khoảng 42% dân số nước này. Có tới hơn 3,7 triệu trẻ em Afghanistan không được đến trường. Tuy nhiên, phần lớn trong số này đều là trẻ em gái. “Hãy tưởng tượng rằng, bạn bước sang tuổi 18 mà không hề biết gì ngoài xung đột và chiến tranh trong suốt thời thơ ấu và cả những năm đầu đời. Cuộc sống ở Afghanistan có nghĩa là bạn phải sống trong nỗi sợ hãi mỗi ngày bởi các vụ nổ, bạn phải bỏ học vì trường học trở thành nơi không hề an toàn và bạn sẽ thường xuyên lo lắng khi không biết liệu cha mẹ hoặc anh chị em của mình có thể sống sót để trở về nhà hay không”, ông Onno van Manen - Giám đốc của Tổ chức Cứu trẻ em tại Afghanistan nhấn mạnh