Đề xuất quy định rõ hơn trách nhiệm vận hành cơ sở hỗ trợ nạn nhân mua bán người

Chung tay hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về

Vợ chồng chị L.V (sinh năm 1996) ở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai, đang tất bật dọn lại căn nhà mới thuê dự định mở quán phở và đồ ăn vặt. Vượt qua mặc cảm, nỗi đau của nạn nhân bị mua bán trở về, chị quyết tâm xây dựng lại cuộc sống mới bình an, hạnh phúc hơn. Chị L.V chia sẻ câu chuyện buồn bị mua bán để làm vợ của một người Trung Quốc đã có tuổi và bị khuyết tật. Những năm tháng nơi đất khách quê người, chị luôn tìm mọi cách liên lạc, tìm người thân nơi quê nhà. Sự kiên trì đã được đền đáp, chị tìm được thông tin của bố mẹ ruột qua mạng và nhờ bạn xác minh, sau đó trở về được Việt Nam năm 2022.

Qua 2 năm xây dựng lại một cuộc sống mới với bao khó khăn, với mặc cảm, tự ti là nạn nhân bị mua bán; chị cũng không có bằng cấp, chứng chỉ gì để xin việc, nên cuộc sống cứ lay lắt, bấp bênh. Cuộc sống dần cân bằng hơn khi chị gặp được chồng chị hiện tại, cả 2 cùng nương tựa và quyết tâm vượt qua ám ảnh cũ, gây dựng cuộc sống mới. Chị L.V mượn chút ít vốn từ bạn bè, người thân để mua nguyên vật liệu để mở hàng. Đặc biệt, chị được nhận gói hỗ trợ sinh kế gồm các dụng cụ, thiết bị để chị bán hàng ăn như nồi nấu phở, bếp ga công nghiệp, tủ đông. Đây là những vật dụng thiết thực để giúp chị ổn định cuộc sống, xây dựng một trang đời mới tốt đẹp hơn.

Tính riêng trên địa bàn tỉnh Lào Cai, Đại úy Giàng Seo Quáng, Phó đội trưởng - Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Lào Cai, cho biết: Từ năm 2021 đến tháng 6/2024, Công an tỉnh đã phát hiện, điều tra, xử lý 9 vụ/25 đối tượng với 58 bị hại liên quan đến mua bán người. Mặc dù số vụ đã giảm nhưng tội phạm này vẫn diễn biến phức tạp với nhiều phương thức, hình thức, thủ đoạn mới. Nhiều người bị lôi kéo, dụ dỗ xuất cảnh làm việc với thu nhập cao nhưng sau đó bị mua bán, khống chế, cưỡng bức lao động, đánh đập; hoặc bị mua bán liên quan đến môi giới hôn nhân hoặc bóc lột tình dục.

Theo Đại úy Giàng Seo Quáng, phòng chống tội phạm mua bán người hiệu quả cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Đặc biệt là sự ủng hộ, tham gia của quần chúng nhân dân. Cần tuyên truyền để người dân nêu cao tinh thần cảnh giác, thận trọng trước những thủ đoạn của các đối tượng rủ rê đi làm thuê việc nhẹ lương cao, dụ dỗ lấy chống nước ngoài có cuộc sống sung sướng. Đặc biệt là thường xuyên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của các thành viên trong gia đình, nhất là trẻ em vì đây là đối tượng dễ bị rủ rê, lừa gạt nhằm mục đích mua bán người. Trong đó cần thường xuyên quản lý con em sử dụng internet, mạng xã hội nhằm phòng ngừa việc con, em bị dụ dỗ, lừa gạt mua bán thông qua mạng xã hội.

Nhân rộng mô hình hỗ trợ phụ nữ, trẻ em bị mua bán trở về

Bà Dương Thị Ngọc Linh, Giám đốc Trung tâm Phụ nữ và Phát triển, Giám đốc Trung tâm Trợ giúp xã hội - Ngôi nhà Bình yên, cho biết: Ngôi nhà Bình yên ra đời năm 2007. Từ nhu cầu thực tế, Hội LHPN Việt Nam đã chỉ đạo thành lập mô hình Ngôi nhà Bình yên (gồm 02 nhà) hỗ trợ phụ nữ, trẻ em là nạn nhân của bạo lực gia đình, xâm hại tình dục và mua bán trở về tại Hà Nội. Đến năm 2018, Ngôi nhà bình yên đã được nhân rộng tại thành phố Cần Thơ và sắp tới, sẽ nhân rộng tại Quảng Bình.

Đến nay, Ngôi nhà bình yên đã tiếp nhận và hỗ trợ 1.704 phụ nữ và trẻ em đến từ 56 tỉnh/thành phố và 17 vùng dân tộc thiểu số. Với riêng nạn nhân bị mua bán trở về, tính đến 4/2024, tiếp nhận hỗ trợ 457 người tạm trú là nạn nhân của mua bán trở về với 298 phụ nữ và 159 trẻ em.

Phần lớn các trường hợp trên bị bóc lột lâu dài với nhiều hình thức trong quá trình mua bán, bị ảnh hưởng tâm lý nghiêm trọng. 100% nạn nhân đến với NNBY đều được hỗ trợ tham vấn tâm lý xã hội; 100% nạn nhân khi tạm lánh tại Ngôi nhà bình yên được hỗ trợ khám, xét nghiệm các bệnh lây truyền qua đường tình dục và thăm khám, điều trị các hậu quả để lại trong quá trình bị mua bán. Đồng thời được tư vấn, hỗ trợ pháp lý trong quá trình điều tra, xét xử các vụ án mua bán người….

Đặc biệt, để đảm bảo được việc tái hòa nhập bền vững và phòng tránh nguy cơ bị tái mua bán/tái di cư mất an toàn thì việc ổn định sinh kế là vô cùng quan trọng. Do đó, hơn 80% nạn nhân tại Ngôi nhà bình yên đã được hỗ trợ học văn hóa, học nghề và có việc làm phù hợp với năng lực và hoàn cảnh của bản thân.

Trong Luật Phòng chống bạo lực gia đình hiện hành (Điều 53), thì Hội LHPN Việt Nam được giao "Chủ trì, phối hợp tổ chức cơ sở trợ giúp phòng, chống bạo lực gia đình" thuộc phạm vi quản lý. Mua bán người cũng là tội phạm liên quan đến vấn đề giới và là một hình thức của bạo lực trên cơ sở giới. Nhiều chuyên gia đề xuất, việc quy định trách nhiệm của các tổ chức chính trị - xã hội, trong đó, quy định rõ trách nhiệm của Hội LHPN Việt Nam trong "vận hành cơ sở hỗ trợ nạn nhân mua bán người" là cần thiết trong dự thảo Luật Phòng, chống mua bán người, bảo đảm cơ sở pháp lý cho Hội thực hiện chức năng bảo vệ phụ nữ, trẻ em trong phòng, chống mua bán người.