Anh Hồ Văn Thước (thôn 6, xã Phước Lộc, huyện Phước Sơn, Quảng Nam) cho biết, ở nơi khác, người thợ phải bắt những tổ ong treo lơ lửng trên cành cây trong rừng. Để bắt được phải mất nhiều ngày tìm kiếm, sau đó phải leo lên để bắt rất nguy hiểm, có nhiều người rơi xuống tử vong. “Người Giẻ Triêng chúng tôi có cách dụ đàn ong về gần nhà làm tổ rồi khai thác mật”, anh Thước nói và chia sẻ cách bắt này dễ dàng, không ảnh hưởng đến tính mạng.
Với kinh nghiệm nhiều năm, anh Thước tiết lộ, loại ong mật có đặc tính chọn những cây thân bị mục rỗng, tạo thành bộng rồi chui vào ở. Biết được đặc điểm này, người Giẻ Triêng đục cây tạo thành bộng làm nhà cho ong. Ở mỗi cây, họ dùng dụng cụ đục một lỗ vào thân sâu từ 25 đến 30 cm, cách mặt đất 0,5 m. Khi công việc này hoàn thành, họ dùng những hòn đá mỏng bịt lại, để một lỗ nhỏ bằng ngón tay cho ong chui ra, chui vào.
Anh Thước cũng cho hay, hiện anh đang sở hữu hơn 50 bộng cây tập trung gần nhà. Anh đưa chúng tôi tới những cây cổ thụ và gỡ từng hòn đá xuống thì phía trong có hàng ngàn con ong đang cần mẫn xây tổ.
Già làng Hồ Văn Cân (70 tuổi) cho hay, loài ong có đặc tính khi tìm nơi làm tổ thì ong dẫn đường đi trước, khi phát hiện ra bộng sẽ về kéo cả tổ đến ở. “Ngoài ra, người thợ phải biết cách chọn những hòn đá bỏ vừa lỗ bộng và khi lắp vào bề mặt bằng phẳng với thân cây. Sau khi hoàn thành, đàn ong sẽ tự tìm về tổ như tìm về chính ngôi nhà mình rồi làm mật”, già làng Cân nói.
Thôn 6, xã Phước Lộc, được biết đến là nơi xa nhất của huyện miền núi Phước Sơn. Tuy nhiên, cuộc sống nơi đây khá giả hơn so với các ngôi làng khác trong xã nhờ “làm nhà” cho ong để lấy mật. Đơn cử như gia đình anh Thước, ngôi nhà khang trang, nền nhà lát gạch hoa và nhiều tài sản có giá trị. Hay như ông Hồ Văn Yên (55 tuổi) được biết đến là người có thu nhập từ mật ong nhiều nhất làng.
“Mỗi năm ong làm mật, người dân trong thôn thu về khoảng 1.000 lít mật ong, giá bán bình quân 400 ngàn đồng một lít, thu về gần nửa tỷ đồng. Đây là số tiền không nhỏ đối với bà con”, ông Yên tâm sự.
Không những thế, nghề đục cây cho ong làm tổ còn góp phần giữ rừng ở xã Phước Lộc. Quanh ngôi làng những cây cổ thụ không bị chặt phá nên ong về làm tổ nhiều hơn. “Để mất rừng thì người dân sẽ hết nguồn thu lớn nên trong làng quyết giữ những cánh rừng nguyên sinh. Khi ai xâm phạm đến sẽ bị người dân ngăn cản, do đó cánh rừng nguyên sinh ở đây tồn tại và ngày càng phát triển”, già lành Cân bộc bạch.
