Đồng hành của chính quyền là nền tảng cho phát triển du lịch bền vững ở Thái Nguyên

Từ chỉ đạo đến hành động: Công văn, kế hoạch và những con số không chỉ để… trưng bày

Khi nói về du lịch bền vững, người ta thường nhắc đến cộng đồng, cảnh quan, bảo tồn văn hoá; nhưng ít ai nhận ra rằng, phía sau những tuyến tour mộc mạc, những homestay ấm cúng, có một lực đẩy vô hình nhưng quyết định. Đó là chính quyền đồng hành bằng chính sách, bằng chỉ đạo, bằng nguồn lực và bằng những quyết tâm hành động.

Ngày 12/9/2025, UBND tỉnh Thái Nguyên ban hành Công văn số 3017 về triển khai các giải pháp phát triển du lịch năm 2025, một văn bản mang tính chỉ đạo cao, yêu cầu đồng bộ các cấp, các ngành vào cuộc để hiện thực hóa mục tiêu phát triển du lịch trên địa bàn. Điều ấy cho thấy, chính quyền đặt du lịch vào vị trí chiến lược, coi đây vừa là động lực tăng trưởng vừa là công cụ lan tỏa giá trị văn hóa, sinh kế cho cộng đồng.

Không chỉ dừng ở chỉ đạo, Thái Nguyên đã khai thác nền tảng số để chuyển hóa chính sách thành dịch vụ và trải nghiệm cho du khách. Việc vận hành chính thức Cổng Thông tin Du lịch thông minh của tỉnh Thái Nguyên cho thấy một tầm nhìn hiện đại: Thông tin minh bạch, kết nối dịch vụ, quảng bá điểm đến hệ thống, tất cả được số hóa để phục vụ khách và hỗ trợ doanh nghiệp địa phương. Khi chính quyền đồng hành bằng công nghệ, các cơ hội liên kết, bán hàng và quản lý điểm đến bền vững trở nên khả thi hơn.

Đồng bộ hóa nguồn lực, từ kích cầu đến hỗ trợ mô hình cộng đồng

Trong bối cảnh du lịch hậu đại dịch và cạnh tranh gay gắt giữa các điểm đến nội địa, Thái Nguyên triển khai chương trình kích cầu, tổ chức hội nghị kết nối doanh nghiệp, và có những chính sách hỗ trợ cho mô hình du lịch cộng đồng, homestay, farmstay đạt tiêu chí OCOP. Những bước đi này cho phép nguồn lực chính quyền "đi đến" tận nơi, nơi người dân làm du lịch để hướng dẫn, hỗ trợ nâng cấp sản phẩm và liên kết thị trường. Khi nhà nước không đứng ngoài mà cùng "vào bếp" với người dân, chất lượng sản phẩm và tính bền vững được nâng cao đáng kể.

Các điển hình điểm sáng như xóm Tân Sơn, xã La Bằng cho thấy, khi người dân được trao kiến thức, kết nối thị trường và nhận được hỗ trợ pháp lý, họ làm du lịch với lòng tự hào, chứ không chỉ làm du lịch để… bán hàng. Thực tế tại La Bằng đã minh chứng cho điều đó: Homestay, trải nghiệm vườn chè, nghề truyền thống được người dân tổ chức chuyên nghiệp hơn, thu nhập được cải thiện và văn hóa được bảo tồn theo cách sống.

Trong chuyến công tác đầu tháng 10, tôi gặp chị Hoàng Thị Mai, chủ một homestay nhỏ nép dưới triền đồi chè La Bằng. Chị Mai vốn là nông dân, quanh năm chỉ biết đến chè và ruộng, nhưng từ khi xã triển khai chương trình phát triển du lịch cộng đồng gắn với OCOP, cuộc đời chị rẽ sang hướng khác.

Chị kể, ngày trước bản thân chưa từng nghĩ đến chuyện đón khách. "Tôi chỉ biết hái chè, sao chè. Khách du lịch đến, tôi ngại giao tiếp lắm. Sau này nhờ lớp tập huấn của xã và tỉnh hướng dẫn từ kỹ năng chào hỏi, dọn buồng phòng, đến ứng xử với khách nước ngoài, tôi mới dám mở homestay".

Điều khiến tôi ấn tượng không phải ngôi nhà sàn đã được giữ nguyên kiểu dáng truyền thống, cũng không phải hàng chè xanh mướt hai bên lối vào, mà là cách chị Mai nói về sự đồng hành của chính quyền: "Nếu không có xã, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đứng ra làm hồ sơ OCOP, đưa bà con đi học lớp tập huấn, rồi kết nối để đoàn fam-trip về tận nhà thì tôi không biết bắt đầu từ đâu. Mình có sức, có đất, có văn hóa, nhưng phải có người "cầm tay chỉ việc" thì mới thành sản phẩm du lịch được".

Nhờ sự hỗ trợ ấy, homestay của chị Mai đón đều đặn khách vào mỗi cuối tuần. Thu nhập tăng gấp 3 so với trước. Những người thân, con cháu của gia đình chị đều quay về phụ chị hướng dẫn khách làm chè và trải nghiệm suối Kẹm. Gia đình chị trở thành mô hình "vừa làm nông, vừa làm du lịch" điển hình của xóm.

Tôi hỏi chị sợ nhất điều gì khi làm du lịch cộng đồng. Chị Mai không ngần ngại: "Sợ nhất là mình làm không bài bản, làm tự phát rồi mất đi cái nếp sống của người La Bằng. May mà xã và ngành du lịch Thái Nguyên yêu cầu phải giữ gìn bản sắc, không được bê tông hóa, phải trồng lại hàng rào cây, giữ nguyên gian thờ. Có kiểm tra định kỳ nữa, nên chúng tôi yên tâm hơn".

Câu chuyện của chị Mai cho thấy một điều giản dị: Người dân có thể là chủ thể làm du lịch, nhưng để họ tự bước vào thị trường cạnh tranh, cần có một "cái nôi" chính sách, sự đồng hành kiên trì và kề vai sát cánh ở từng bước của chính quyền địa phương.

Không cách xa đó, anh Nông Văn Quyền (sinh năm 1992), chủ của một farmstay tại La Bằng, là người trẻ tiên phong gắn dịch vụ trải nghiệm với thiên nhiên và câu chuyện văn hóa. Anh chia sẻ: "Ban đầu cơ sở chỉ là vườn hoa phục vụ khách chụp ảnh và thưởng thức các món ăn dân dã. Nhưng nhận thấy nhu cầu ngày càng cao của du khách, vợ chồng tôi quyết tâm cải tạo, mở rộng và hướng đến xây dựng mô hình farmstay gắn với du lịch sinh thái và văn hóa".

Hiện nay farmstay của anh Quyền có khả năng phục vụ tới 250 khách ăn uống và lưu trú với hệ thống nhà sàn cộng đồng và bungalow khép kín. Du khách được mời tham gia tắm suối Kẹm, cắm trại, hái chè tại vườn chè "68 triệu đồng/kg", nơi sản xuất ra sản phẩm đạt giải Nhất tại lễ hội chè Đại Từ.

Anh Quyền nhấn mạnh: "Chính quyền xã đã hỗ trợ quy hoạch khu du lịch, mở tuyến đường, đưa nhóm fam-trip về thử nghiệm, chúng tôi chỉ việc làm tốt dịch vụ. Khi khách quốc tế đến, người bản địa như chúng tôi có điều kiện đứng ngang hàng với doanh nghiệp lớn".

Bảo tồn văn hóa, sự gắn kết giữa phát triển kinh tế và gìn giữ bản sắc

Một trong những thách thức của phát triển du lịch là tránh "thương mại hóa kiểu chợ búa" khiến bản sắc bị phai nhạt. Thái Nguyên lại chọn lối tiếp cận khác: Tổ chức các sự kiện giao lưu văn hóa, hội thi, ngày hội văn nghệ truyền thống để tôn vinh nghệ nhân, để nghệ thuật bản địa được đứng giữa chính trường (sân khấu) và đời sống (kinh tế du lịch). Việc Thái Nguyên lên kế hoạch tổ chức Ngày hội giao lưu văn hóa, nghệ thuật truyền thống các dân tộc thiểu số trong năm 2025 là minh chứng rằng chính quyền đặt văn hóa ngang hàng với phát triển kinh tế du lịch.

Khi văn hóa được tôn trọng trong chính sách, du lịch mới có chiều sâu bền vững. Du khách không chỉ đến vì "check-in" đẹp, mà vì muốn hiểu, muốn kết nối, muốn gìn giữ và chính quyền chính là người điều phối để bản sắc không bị phai mờ.

Dù có nhiều điểm sáng, câu chuyện phát triển bền vững không thể chỉ lấy cảm hứng làm thước đo. Vẫn còn những việc phải làm: Quản lý lưu lượng khách, tiêu chuẩn hóa homestay theo hướng bền vững môi trường, phân luồng giao thông du lịch, và quan trọng nhất là nâng cao năng lực quản trị cho chính quyền cơ sở để họ không chỉ "phát động" mà còn "giữ lửa" cho các sáng kiến bền vững. Ở đây cần sự phối hợp liên ngành, đặc biệt là giữa du lịch - nông nghiệp - văn hóa - môi trường. Văn bản chỉ đạo và cổng thông tin số là nền tảng; việc biến nền tảng ấy thành hành động cụ thể ở xã, thôn mới là thách thức thời gian tới.

Ví dụ, mặc dù xã La Bằng đã xây dựng quy hoạch chi tiết các điểm du lịch trọng điểm, nhưng nhiều cơ sở homestay vẫn còn nhỏ lẻ, thiếu vốn và thiết bị để đón khách quốc tế theo tiêu chuẩn cao hơn.

Theo đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch hái Nguyên, trong hành trình tiếp theo tỉnh xác định, chính sách cần đi cùng đào tạo, đầu tư xanh và thương hiệu điểm đến. Để củng cố vai trò "đồng hành" của chính quyền, Thái Nguyên sẽ tập trung 3 trụ cột: Đào tạo liên tục cho cộng đồng về quản trị, dịch vụ và bảo tồn; Đầu tư xanh hạ tầng xử lý nước thải, quản lý rác, giao thông xanh tại điểm du lịch; Xây dựng thương hiệu điểm đến bền vững, lấy văn hóa trà, nông nghiệp và trải nghiệm cộng đồng làm lõi. Khi chính quyền vừa là nhà hoạch định, vừa là người đồng hành trong thực hiện 3 trụ cột này, du lịch Thái Nguyên sẽ không chỉ "phát triển" mà còn "thăng bậc" về chất. Đặc biệt, khi chính quyền đồng hành sát sao thì du lịch bền vững không còn là khẩu hiệu.

Du lịch bền vững ở Thái Nguyên không phải là phép màu mà là kết quả của chuỗi hành động, từ công văn, kế hoạch, cổng thông tin số, đến hỗ trợ trực tiếp cho cộng đồng và tổ chức ngày hội văn hóa. Khi chính quyền không chỉ ban hành chính sách mà còn đồng hành bằng nguồn lực, truyền thông và công cụ quản trị hiện đại, thì người dân - chủ thể của du lịch mới thật sự có cơ hội làm giàu trên chính di sản của mình mà vẫn giữ được bản sắc cho thế hệ sau. Đó là lúc du lịch không chỉ mang lại khách và doanh thu, mà còn lưu giữ câu chuyện, giữ nguyên hương vị quê nhà, điều mà mỗi độc giả Báo Phụ nữ Việt Nam vẫn luôn trân quý.