Gen Z đang "viết lại" công thức hòa hợp trong hôn nhân

Cú nhấp chuột có thể tạo ra hành trình đời người

Nếu các thế hệ trước từng yêu qua thư tay, những cuộc hẹn dưới tán cây, thì Gen Z lại bắt đầu bằng một cú "thả tim" trên mạng xã hội. Họ là những người sinh ra từ cuối thập niên 1990 đến đầu 2010, đã quen với việc "match" trên app, nhắn tin xuyên múi giờ, yêu xa nhưng vẫn thấy gần.

Một cuộc khảo sát của Pew Research (2024) cho thấy, có tới 55% người trẻ dưới 30 tuổi từng hẹn hò qua mạng và hơn một nửa trong số đó đã tiến tới mối quan hệ nghiêm túc. Với họ, tình yêu có thể nảy nở ở bất kỳ đâu: một bình luận dễ thương, một tin nhắn vu vơ, hay thậm chí từ một đoạn video ngắn.

Với Gen Z, yêu không chỉ là cảm xúc mà còn là hành trình phát triển bản thân. Báo cáo EY Global Relationship Survey (2025) cho thấy, có đến 84% người trẻ cho rằng "giữ đúng bản thân" là điều quan trọng nhất trong tình yêu và 60% xem việc "ở trong một mối quan hệ" là ưu tiên hàng đầu. Minh Hoài (23 tuổi, sinh viên Đại học Ngoại thương) chia sẻ: "Em nghĩ tình yêu bây giờ không phải là tìm người làm mình hạnh phúc mà là tìm người khiến mình muốn trở nên tốt hơn".

Nhưng bên cạnh những cơ hội mở rộng kết nối, công nghệ cũng mang đến những "vết xước cảm xúc" mới. Nhiều người trẻ thừa nhận họ từng trải qua cảm giác bị "seen không rep", "ghosting" - bỗng một ngày người kia biến mất không lời giải thích. Những vết thương ấy tuy nhỏ nhưng khiến lòng tin bị thử thách. Theo báo cáo Gen Z Relationship Statistics (2025), 58% Gen Z thích giao tiếp qua tin nhắn khi hẹn hò, 67% sử dụng ứng dụng hẹn hò thay cho gặp mặt trực tiếp. Chính sự thuận tiện này lại khiến mối quan hệ dễ bị thay thế, dễ "thoát" khi cảm xúc giảm nhiệt.

Thế nhưng, giữa thế giới phẳng ấy vẫn có những câu chuyện đẹp. Lê Hoài Nam và Linh Anh quen nhau trong lớp tiếng Anh online giữa mùa dịch. Dù yêu qua màn hình, họ vẫn học cùng, ăn tối cùng thời điểm, và giữ thói quen nói lời chúc ngủ ngon mỗi đêm. Công nghệ là cầu nối nhưng lòng tin và thấu hiểu vẫn là nền móng. Nghiên cứu của Đại học UCL (2025) chỉ ra rằng Gen Z đang rơi vào "khủng hoảng yêu thương". Họ vừa khao khát kết nối vừa sợ tổn thương vì phản bội trên mạng. Chính nỗi sợ ấy khiến họ cẩn trọng hơn, dè dặt hơn, và nhiều khi chọn yêu… chậm lại.

Hôn nhân không có nghĩa là phải hy sinh

Khác với thế hệ trước xem yêu là sự hy sinh, Gen Z chọn "yêu mà không đánh mất mình". Họ muốn mối quan hệ nơi mỗi người vẫn có không gian riêng và cơ hội phát triển. Hà Nhi (25 tuổi) từng nói: "Nếu mối quan hệ khiến mình tổn thương, rời đi cũng là một cách yêu chính mình". Tình yêu thời Gen Z được xây dựng trên sự tự do và đồng thuận. Ở đó, hai người không cố gắng hòa tan vào nhau, mà là hai cá thể cùng song hành. Họ hiểu rằng nếu bản thân không hạnh phúc, không thể khiến người khác hạnh phúc.

Một khảo sát của Times of India (2024) cho thấy 82%, thế hệ Gen Z tin rằng việc ưu tiên sức khỏe tinh thần giúp mối quan hệ bền vững hơn. Điều đó lý giải vì sao trong các hội nhóm chia sẻ tình yêu trên mạng xã hội, các chủ đề như "healing", "yêu lành mạnh", "đặt ranh giới cảm xúc" xuất hiện dày đặc. Ở Việt Nam, theo Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới (IFGS, VASS), 28,4% giới trẻ mong muốn sống thử trước hôn nhân, 13,3% chọn sống độc thân. Những lựa chọn ấy không hẳn là "né tránh trách nhiệm" mà thể hiện xu hướng muốn kiểm soát cuộc đời mình, kể cả trong tình yêu. PGS.TS Trần Thị Minh Thi, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới, nhận định: "Giới trẻ hôm nay không sợ cô đơn, họ sợ ở trong một mối quan hệ không hạnh phúc".

Tình yêu của họ cũng gắn liền với ý thức cộng đồng. Nhiều cặp đôi Gen Z cùng nhau tham gia hoạt động tình nguyện, trồng cây, gây quỹ thiện nguyện, hoặc lập kênh TikTok lan tỏa thông điệp yêu thương và chăm sóc sức khỏe tinh thần. Với họ, yêu không chỉ là chuyện của hai người, mà còn là cách cùng nhau sống tử tế hơn. Nguyên và Hương (28 tuổi, Hải Phòng) chọn tổ chức đám cưới nhỏ chỉ 50 khách. "Chúng tôi không cần đám cưới rình rang, điều quan trọng là mỗi sáng thức dậy, chúng tôi vẫn chọn nhau trong công việc, cuộc sống và mọi quyết định", Hương nói.

Theo khảo sát của EurekAlert (2025), dù Gen Z thoải mái với nhiều hình thức quan hệ mới, 81% vẫn mơ về mối quan hệ một vợ một chồng. Điều này cho thấy họ không từ chối hôn nhân, chỉ tái định nghĩa nó theo cách bình đẳng, ý thức và tôn trọng lẫn nhau. Với Gen Z, yêu là một kỹ năng. Họ học cách giao tiếp, học cách lắng nghe, học cách tha thứ… những điều tưởng chừng giản đơn nhưng lại cần nhiều phải học một nghiêm túc.

Trong kỷ nguyên trực tuyến, tình yêu có thể bắt đầu từ một cú "thả tim", nhưng để đi đường dài, nó vẫn cần những điều cũ kỹ mà không bao giờ lỗi thời: lòng tin, sự chân thành và khả năng chọn nhau mỗi ngày. Gen Z yêu hiện đại hơn, thực tế hơn, và có lẽ cũng… dũng cảm hơn khi dám nói "không" với những mối quan hệ khiến mình tổn thương. Tình yêu của họ không còn là "phải cưới cho kịp tuổi", mà là "được ở bên nhau khi cả hai cùng sẵn sàng". Trong thế giới đầy biến động, Gen Z vẫn chứng minh rằng mối quan hệ tình yêu, hôn nhân ngày nay dù bắt đầu bằng một cú thả tim trên mạng xã hội những vẫn có thể đi xa, nếu có đủ chân thành và kiên nhẫn để cùng nhau lớn lên. 

Những con số đáng suy ngẫm

Theo Cục Thống kê (2024), cả nước hiện có hơn 2,23 triệu người ly hôn hoặc ly thân; riêng TP.HCM ghi nhận 263.000 trường hợp, Hà Nội hơn 146.000. Những con số ấy không chỉ là thống kê khô khan, mà là tín hiệu cho thấy một "đứt gãy" âm thầm giữa quan niệm tình yêu - hôn nhân truyền thống và nhịp sống hiện đại. Khi xã hội thay đổi nhanh hơn khả năng thích ứng của cảm xúc và giá trị, nhiều mối quan hệ bị cuốn vào áp lực của công việc, tài chính và những kỳ vọng không còn phù hợp. Thế hệ trẻ, đặc biệt là Gen Z, đang tìm cách hàn gắn khoảng trống ấy bằng một triết lý mới: yêu có ý thức, sống có giới hạn và cùng nhau trưởng thành. Với họ, hôn nhân không còn là đích đến bắt buộc, mà là hành trình học cách thấu hiểu và hòa hợp giữa hai con người độc lập.