Giả chết trục lợi bảo hiểm: "Sống lại" có thể vào tù 7 năm

Liên quan đến vụ việc, người phụ nữ tại Thanh Hóa bị khai tử suốt nhiều năm rồi bất ngờ quay về địa phương xin xóa đăng ký khai tử, cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án "Gian lận trong kinh doanh bảo hiểm" và tạm giữ hình sự đối với Nguyễn Thị Thu cùng mẹ ruột là bà Trần Thị Thập. 

TS. Luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, nhận định rằng, bản chất vụ việc cần được nhìn nhận đúng ngay từ đầu: Hành vi giả chết trong trường hợp này không phải là mục đích cuối cùng mà chỉ là phương tiện để đạt được mục đích trục lợi bảo hiểm thông qua các thủ tục pháp lý.

Kịch bản phạm tội có phân vai

Theo hồ sơ ban đầu, nghi phạm Nguyễn Thị Thu là người đứng tên trong các hợp đồng bảo hiểm. Khi nảy sinh ý định trục lợi, Thu không thực hiện hành vi đơn lẻ mà bàn bạc, thống nhất với mẹ ruột để triển khai kế hoạch giả chết. Mặc dù ban đầu bà Trần Thị Thập không đồng ý, nhưng sau đó đã chấp nhận tham gia và trở thành người trực tiếp thực hiện các thủ tục pháp lý mang tính quyết định.

Cụ thể, dù biết rõ con gái mình vẫn còn sống, bà Thập vẫn tiến hành làm thủ tục khai tử, hoàn thiện hồ sơ thông báo sự kiện bảo hiểm. Đây là khâu then chốt trong toàn bộ vụ việc, bởi chỉ khi cái chết được ghi nhận trên giấy tờ hộ tịch, nghĩa vụ chi trả của doanh nghiệp bảo hiểm mới phát sinh.

Theo TS. Luật sư Đặng Văn Cường, trong trường hợp này, ý chí phạm tội đã hình thành từ trước, các hành vi được thực hiện nối tiếp, có sự hỗ trợ lẫn nhau, thể hiện đầy đủ dấu hiệu của đồng phạm có phân công vai trò. 

Tiền bảo hiểm quay về người "đã chết"

Một trong những chi tiết then chốt để nhận diện bản chất vụ án là dòng tiền sau khi bảo hiểm chi trả. Theo lời khai, bà Trần Thị Thập là người đứng tên nhận tiền, song toàn bộ số tiền này sau đó được chuyển cho Nguyễn Thị Thu thông qua em gái của Thu để làm ăn.

Dưới góc độ pháp lý, TS. Luật sư Đặng Văn Cường cho rằng, chi tiết này lật tẩy rõ trung tâm hưởng lợi và chủ thể chiếm đoạt tài sản trong vụ việc. Pháp luật hình sự không chỉ nhìn vào hình thức ai là người đứng tên nhận tiền, mà đi sâu vào bản chất: ai là người sử dụng, hưởng lợi từ tài sản có được thông qua hành vi gian dối.

Trong cấu trúc hành vi này, nghi phạm Nguyễn Thị Thu là người khởi xướng ý định giả chết, trực tiếp biến mất khỏi địa phương và sử dụng toàn bộ số tiền bảo hiểm, do đó giữ vai trò chủ mưu và thực hành chính.

Ngược lại, bà Trần Thị Thập là người thực hiện các thủ tục pháp lý, đứng tên khai tử và nhận tiền bảo hiểm, tạo điều kiện quyết định để hành vi phạm tội được hoàn thành. Với vai trò này, bà Thập có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự với tư cách đồng phạm, tùy theo mức độ tham gia cụ thể.

Theo TS. Luật sư Đặng Văn Cường, hành vi giả chết để trục lợi bảo hiểm của nghi phạm Nguyễn Thị Thu, với việc giả mạo tài liệu, cố ý làm sai lệch thông tin trong hồ sơ yêu cầu chi trả bảo hiểm, đã thỏa mãn đầy đủ dấu hiệu cấu thành tội "Gian lận trong kinh doanh bảo hiểm" theo Điều 213 Bộ luật Hình sự.

Theo đó, trường hợp chiếm đoạt số tiền bảo hiểm từ 500 triệu đồng trở lên hoặc gây thiệt hại từ 1 tỷ đồng trở lên, các bị can có thể phải đối mặt với khung hình phạt từ 3 năm đến 7 năm tù theo khoản 3 Điều 213 Bộ luật Hình sự. Ngoài hình phạt tù, toàn bộ số tiền trục lợi bảo hiểm sẽ bị thu hồi để khắc phục hậu quả.

Trong trường hợp bà Trần Thị Thập được xác định là người biết rõ hành vi gian dối nhưng vẫn tham gia làm thủ tục khai tử, nhận tiền bảo hiểm, thì người này cũng bị xem xét trách nhiệm hình sự với tư cách đồng phạm và chịu khung hình phạt tương ứng theo Điều 213 Bộ luật Hình sự, căn cứ vào vai trò và mức độ tham gia cụ thể.