Gia Lai: Nhiều rào cản trong công tác giảm nghèo thông tin tại xã Ayun

Nghèo đói quẩn quanh "lời ru buồn"

Em Đinh Khơ Khân, sinh năm 2004, là một trong nhiều phụ nữ trẻ tại xã Ayun đã dừng việc học sớm. Em nghỉ học từ năm lớp 9 và lập gia đình khi mới 16 tuổi. Hiện tại, Khơ Khân sống dựa vào công việc đồng áng, khi thì làm ruộng, khi lại đi làm thuê đổi lấy gạo ăn. Cuộc sống của em cứ lặp lại trong chuỗi ngày thiếu thốn, không đủ ăn. Cái nghèo cứ quẩn quanh, em làm gì có thời gian để tiếp cận với những thông tin bên ngoài, hay quan sát những điều tốt đẹp, văn minh vượt ngoài ngôi làng nhỏ của em.

Thế mà, em không thấy buồn, bởi lẽ, xung quanh em cũng có rất nhiều hoàn cảnh tương tự. "Em làm lúa, đi làm người ta cho cơm ăn. Ai cũng vậy mà", Khơ Khân nói, đôi mắt ánh lên sự cam chịu với số phận.

Quả thật, tại Ayun, nghèo đói, tảo hôn vẫn còn là một vòng lặp lặng lẽ, như "lời ru buồn" không hồi kết. Nhiều người dân nơi đây vẫn quanh năm lam lũ dưới cái nắng cháy da của vùng "chảo lửa" Ayun.

Ayun là vùng trũng, bao quanh bởi núi, với khí hậu khắc nghiệt, nắng nóng quanh năm. Người dân nơi đây chỉ canh tác được một vụ lúa mỗi năm, kết hợp trồng thêm sắn, bắp - những loại cây ngắn ngày nhưng năng suất không cao.

Việc sản xuất ở Ayun vẫn mang tính nhỏ lẻ, manh mún. Người dân chủ yếu dựa vào trồng trọt và chăn nuôi theo phương thức truyền thống. Dù đã có hệ thống thủy lợi nhưng vào mùa khô, tình trạng hạn hán kéo dài khiến nguồn nước phục vụ tưới tiêu không đảm bảo.

Ngoài ra, cái đói nghèo ở Ayun còn do người dân chưa mạnh dạn thay đổi nếp nghĩ, cách làm. Người dân còn thụ động trong việc tiếp cận các thông tin về các phương thức làm ăn mới, thông tin về các mô hình phát triển kinh tế hiện đại…, vậy nên sự đói nghèo vẫn luôn thường trực trên mỗi nếp nhà ở xã Ayun.

Cơ sở vật chất thiếu thốn

Xã Ayun là một trong những địa phương thuộc diện đặc biệt khó khăn của huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai. Toàn xã hiện có 6 thôn, làng với 97% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, chủ yếu là người Gia Rai và Ba Na.

Mặc dù chỉ cách trung tâm huyện khoảng 20km, song Ayun vẫn gần như biệt lập, tựa như một ốc đảo nhỏ giữa vùng đất rộng lớn. Trước kia, con đường dẫn vào xã đã xuống cấp nghiêm trọng, gây nhiều trở ngại cho việc đi lại và vận chuyển hàng hóa. Mãi đến vài năm gần đây, tuyến đường nối vào xã mới được đầu tư tu sửa, đổ bê tông kiên cố, góp phần cải thiện phần nào đời sống của người dân.

Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng trong xã vẫn còn rất nhiều hạn chế. Cả xã không có một ngôi chợ tập trung, chỉ lác đác vài quán tạp hoá nhỏ. Bà con muốn đi chợ phải lên tận thị trấn. Người dân sinh sống trên những ngôi nhà sàn xiêu vẹo được dựng bằng gỗ hoặc tôn và có nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào.

Những ngôi nhà sàn của người Ba Na tại xã Ayun.

Việc trang bị các thiết bị công nghệ hiện đại như tivi, máy tính hay lắp đặt internet, truyền hình cáp là điều xa xỉ đối với phần lớn các hộ dân. Nhiều gia đình thậm chí còn không có tivi thường, chứ chưa nói đến các thiết bị như smarttivi hay máy tính cá nhân để phục vụ học tập, giải trí hoặc tiếp cận thông tin.

Chính sự thiếu thốn về công nghệ và thiết bị thông tin đã tạo ra rào cản không nhỏ đối với việc tiếp cận tri thức và nâng cao dân trí, đặc biệt là với phụ nữ trung niên và người lớn tuổi. Nhiều người vẫn còn gặp khó khăn trong việc đọc hiểu, viết chữ phổ thông, khiến họ khó có thể tiếp cận các chương trình phổ biến kiến thức, kỹ thuật canh tác mới hay những mô hình kinh tế hiệu quả.

Ông Kpuih Đe, Trưởng thôn làng Hvak (xã Ayun, Chư Sê, Gia Lai), chia sẻ: "Bà con ở đây còn khó khăn lắm, công nghệ thông tin không theo kịp đâu. Chỉ có lớp trẻ mới biết dùng điện thoại thông minh. Còn người lớn tuổi, người trung niên thì mình vẫn phải đến tận nơi để thông tin, tuyên truyền. Mỗi khi cần phổ biến gì, mình phải họp làng hoặc đi đến từng nhà để thông báo. Như bây giờ là mùa trồng lúa, mình phải đi nhắc bà con nhốt bò lại, không được thả rông. Rồi thì còn phải đi từng nhà để nhắc việc nộp tiền điện, tiền lãi vay ngân hàng chính sách nữa."

Tất cả những điều đó cho thấy, mặc dù có sự cải thiện bước đầu về giao thông nhưng Ayun vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn trong việc phát triển hạ tầng thông tin và tiếp cận tri thức hiện đại.

Để thúc đẩy công tác giảm nghèo thông tin tại Ayun, rất cần sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội. Việc đầu tư trang thiết bị công nghệ, tổ chức các lớp học xóa mù chữ, nâng cao nhận thức về vai trò của thông tin trong phát triển kinh tế, đặc biệt cho phụ nữ và người trẻ, cần được ưu tiên thực hiện.