pnvnonline@phunuvietnam.vn
Giải Nobel Kinh tế 2022 được trao cho nghiên cứu về ngân hàng và khủng hoảng tài chính
Từ trái sang, các nhà kinh tế học Ben Bernanke, Douglas Diamond và Philip. Dybvig
Tuần lễ Nobel 2022 đã chính thức khép lại với giải Nobel Kinh tế được công bố vào lúc 16 giờ 45 ngày 10/10 (giờ Việt Nam). Cựu Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Ben Bernanke, Douglas Diamond và Philip Dybvig đã được trao giải Nobel Kinh tế cho công trình nghiên cứu về ngân hàng và khủng hoảng tài chính, theo công bố từ Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển ở Stockholm.
3 nhà kinh tế học Mỹ được Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công nhận vì công trình của họ vào đầu những năm 1980 đã "cải thiện đáng kể sự hiểu biết của chúng ta về vai trò của ngân hàng trong nền kinh tế, đặc biệt là trong các cuộc khủng hoảng tài chính" và chỉ ra lý do tại sao ngăn các ngân hàng sụp đổ là điều thiết yếu. Ủy ban Nobel cho biết thêm điều này là "vô giá" trong cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009 và đại dịch Covid-19.
* Năm ngoái, Giải Nobel Kinh tế vinh danh 3 nhà kinh tế người Mỹ: David Card, Joshua Angrist và Guido Imbens với nghiên cứu thực nghiệm về kinh tế lao động và phương pháp luận trong quan hệ nhân quả.
Giải Nobel Kinh tế có tên gọi đầy đủ là Giải thưởng của ngân hàng Sveriges Riksbank dành cho Khoa học kinh tế để tưởng nhớ Alfred Nobel. Giải thưởng không nằm trong hệ thống 5 giải Nobel được lập theo di nguyện của nhà khoa học người Thụy Điển Alfred Nobel vào năm 1895, gồm Y học, Vật lý, Hóa học, Văn học và Hòa bình. Đây là giải thưởng do Ngân hàng Trung ương Thụy Điển sáng lập và tài trợ bắt đầu từ năm 1968 để kỷ niệm 300 năm thành lập ngân hàng này và cũng để tưởng nhớ Alfred Nobel.
Từ năm 1969 tới năm 2022, giải Nobel Kinh tế đã được trao 54 lần, trong đó có 25 lần được trao cho 1 cá nhân. Kể từ lần đầu được trao, chỉ có 2 lần giải Nobel Kinh tế được trao cho các nhà kinh tế học nữ, đó là bà Elinor Ostrom - người đồng nhận giải thưởng vào năm 2009 nhờ những phân tích đột phá về tài sản công cộng và bà Esther Duflo - người chia sẻ giải Nobel Kinh tế 2019 với 2 nhà kinh tế học khác và thắng giải do đã cải thiện đáng kể khả năng giảm nghèo toàn cầu.
Người trẻ tuổi nhất từng thắng giải thưởng danh giá này là bà Esther Duflo, khi đó 46 tuổi, trong khi người cao tuổi nhất từng được vinh danh là nhà kinh tế học Leonid Hurwicz ở tuổi 90.
Giải Nobel Y sinh 2022 được trao cho nhà di truyền học người Thụy Điển Svante Pääbo cho công trình tiên phong của ông về ADN cổ xưa, đặc biệt là giải mã gene của người Neanderthal, một họ hàng đã tuyệt chủng của người hiện đại.
Giải Nobel Vật lý được trao 3 nhà khoa học Alain Aspect (Pháp), John F. Clauser (Mỹ) và Anton Zeilinger (Áo) với nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực lượng tử, được ứng dụng trong máy tính, liên lạc mã hóa.
Giải Nobel Hóa học vinh danh các nhà khoa học Carolyn Bertozzi (Mỹ), Morten Meldal (Đan Mạch) và Barry Sharpless (Mỹ) đã được trao giải Nobel Hóa học năm 2022 vì đóng góp cho quá trình nghiên cứu phát triển của phản ứng click và phản ứng hóa học sinh - trực giao. Bà Bertozzi là người phụ nữ thứ 8 thắng giải Nobel Hóa học.
Giải Nobel Văn học thuộc về tác giả người Pháp Annie Ernaux, 82 tuổi bởi "lòng dũng cảm và sự nhạy bén mà nữ nhà văn này đã sử dụng để khám phá gốc rễ, sự bất hòa và những hạn chế của ký ức cá nhân". Bà Ernaux là phụ nữ Pháp đầu tiên đoạt giải Nobel Văn học và là người phụ nữ thứ 17 trong số 119 người thắng giải này.
Nhà hoạt động nhân quyền người Belarus Ales Bialiatski, tổ chức nhân quyền Memorial ở Nga và Trung tâm Tự do Dân sự có trụ sở tại Ukraine được trao giải Nobel Hòa bình năm 2022.