Giáo dục mở bắt đầu từ tự chủ của người học
GS Trần Hồng Quân, Chủ tịch Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam cho rằng, Việt Nam với nền giáo dục của nhân dân, giáo dục mở là điều tất yếu và chúng ta cũng đã sớm tiếp cận với khái niệm này.
Theo ông, giáo dục mở tại Việt Nam đã tồn tại khá lâu, với một tốc độ phát triển không quá chậm so với các nước trên thế giới. Giáo dục mở cũng đã được Nghị quyết TƯ 9 về đổi mới căn bản, toàn diện nền GD-ĐT nêu ra nhưng đến nay chúng ta chưa thực hiện được nhiều.
Hệ thống giáo dục mở cũng như tư duy về giáo dục mở hiện vẫn chưa được quan tâm đúng mức trong sự phát triển của nền giáo dục Việt Nam. Trước áp lực của cuộc cách mạng 4.0, giáo dục mở trở thành luồng gió mới của nhiều quốc gia trên thế giới.
Ở nước ta, giáo dục ngoài công lập là minh chứng rõ nhất của giáo dục mở. Nhìn chung, giáo dục chúng ta vẫn chưa mở, vẫn khép kín, nhất là hệ thống thi cử. Việc tạo điều kiện thuận lợi cho tất cả mọi người được học hành, nhất là giáo dục nghề nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế.
“Cuộc cách mạng 4.0, với tài nguyên về công nghệ đã hình thành trung tâm học mở, lớp học mở, tài nguyên học tập mở, giúp cho nhiều người được tiếp cận rộng rãi hơn việc học hành, khắc phục được việc chi trả chi phí quá cao cho nền giáo dục truyền thống. Chúng ta hoàn toàn có thể đẩy mạnh phát triển nền giáo dục mở cho toàn dân” - GS Quân cho biết.
Chủ tịch Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam cũng cho rằng, giáo dục mở đòi hỏi sự tự chủ rất cao từ người học. Mục đích là giúp cho người học được tham gia rộng rãi học trong học tập, được lựa chọn hình thức học, thời gian học, nội dung học, thậm chí cả thầy giáo.
“Như vậy, sự tự chủ của người học là rất cao, từ đó có điều kiện để cá nhân hóa giáo dục, vì mỗi cá nhân là riêng biệt, nên nền giáo dục đồng loạt dù có lợi là giảm chi phí thì lại phải hy sinh tài năng cá nhân quá nhiều, thậm chí loại bỏ một số học sinh cá biệt” – GS Trần Hồng Quân nhấn mạnh.
TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến, nguyên trợ lý Bộ trưởng Bộ GD&ĐT cũng đồng tình khi cho rằng, với sức mạnh của công nghệ hiện nay chúng ta có cơ hội để đẩy mạnh giáo dục mở, khi mà bất cứ cá nhân nào cũng có thể học tập trực tuyến.
“Cần hiểu hệ thống giáo dục mở là hệ thống giáo dục trong đó các rào cản đối với giáo dục phải được dỡ bỏ cả về thể chế, kinh tế, công nghệ, địa lý đối với người học. Đặc biệt, phải phá bỏ rào cản về lợi ích, tức là sách giáo khoa, giáo trình cũng phải theo hướng mở. Đã là giáo dục mở thì sách giáo khoa, giáo trình phải được đưa lên mạng và được sử dụng miễn phí, như thế sẽ động chạm lợi ích bản quyền”, TS Tiến nêu.
Cần gỡ bỏ nhiều rào cản
Nêu quan điểm tại hội thảo, GS Phạm Tất Dong cho rằng giáo dục mở phải là mang cơ hội tiếp cận cho tất cả mọi người, xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời, nhất là mở cơ hội cho người lớn đi học. Không phải học để lấy bằng cấp mà học để có thêm kiến thức, học để sáng tạo.
“Người nông dân sở dĩ sáng tạo, có nhiều sáng chế là do không ngừng mày mò học tập, nghiên cứu. Vì thế, quan trọng nhất trong xây dựng giáo dục mở là thúc đẩy cơ hội học tập cho cộng đồng, gỡ bỏ những rào cản cản trở cơ hội học tập. Đây là một trong những tính ưu việt của nền giáo dục mở” – GS Phạm Tất Dong nói.
Tại hội thảo, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, thời đại 4.0, vai trò giáo dục phải đổi mới và đi trước một bước. Nhìn nhận thực tế đổi mới giáo dục mấy năm qua, ông cho biết giáo dục phổ thông tương đối tốt, cần đổi mới cách quản lý nhà trường nhưng giáo dục đại học phải đặc biệt lưu ý, phải đổi mới nhiều vì chất lượng còn yếu. Do đó bắt buộc các trường đại học phải tự chủ, trong đó có việc phát triển các học liệu mở.
“Những rào cản đối với giáo dục mở phải được dỡ bỏ, trong đó có những rào cản về mặt quản lý hành chính. Cùng với đó phải tập trung kêu gọi để xây dựng được hệ thống học liệu mở, trước hết cho các trường đại học. Chúng ta cùng xây dựng hệ thống học liệu này, ví dụ sách giáo khoa cũng phải mở, đưa lên mạng, để người học sử dụng miễn phí” – ông nói.
Song song đó, theo Phó Thủ tướng phải đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong mọi lĩnh vực, kể cả trong giáo dục, để làm sao người học có thể học ở bất cứ đâu, học trên máy tính, điện thoại, học không phải để lấy bằng mà để nâng cao kiến thức, để trở thành người giỏi.
“Giáo dục mở là phải nhân lên được khát vọng học tập của toàn xã hội, của mỗi người dân, để chúng ta không được kém cỏi so với thế giới”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.