Giữ hồn giấy bản xóm Dìa Trên
Quy trình làm giấy bản
Giữa vùng núi non trùng điệp của Cao Bằng, xóm Dìa Trên, xã Quảng Uyên (Cao Bằng) vẫn vang lên nhịp chày giã dó, tiếng nước róc rách trong những hố quậy bột giấy và mùi thơm ngai ngái của vỏ cây rừng đang được nấu lên trong nồi vôi trắng.
Xóm Dìa Trên có hơn 60 hộ dân, trong đó hơn một nửa vẫn duy trì nghề làm giấy bản truyền thống. Từ bao đời nay, người Nùng nơi đây đã biết lấy vỏ cây Mạy Sla, một loại cây rừng mọc nhiều trên triền núi để làm nguyên liệu chính để tạo nên những tờ giấy đặc biệt.
Không ai còn nhớ nghề làm giấy bản bắt đầu từ khi nào, ngay cả những già làng tóc bạc cũng không còn nhớ nhưng họ biết tổ tiên đã để lại nghề này như một phần máu thịt của người Dìa Trên.
Công phu trong từng tờ giấy
Để làm ra một tờ giấy bản hoàn chỉnh, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn thủ công tỉ mỉ. Công việc tưởng chừng đơn giản nhưng đòi hỏi sự kiên nhẫn và kinh nghiệm lâu năm. Chỉ cần sai một thao tác, giấy sẽ bị nhăn, rách hoặc mất màu tự nhiên vốn có của nó.
Chị Lình A Bịavẫn tiếp nối nghề cha ông - nghề làm giấy bản
Để làm ra một tờ giấy bản hoàn chỉnh, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn thủ công tỉ mỉ
Theo chị Lình A Bịa chia sẻ: Dù đời sống đã nhiều đổi thay, người dân Dìa Trên vẫn gìn giữ nghề cũ. Để thích nghi với thị trường, người dân Dìa Trên đã sáng tạo thêm nhiều sản phẩm thủ công mới từ giấy bản như sổ tay, tranh vẽ, thư pháp, quạt giấy, túi và hoa trang trí…
Du khách trải nghiệm làm giấy bản
Chị Lình A Bịa cho biết thêm, giấy bản của người Nùng An khác hẳn giấy thường, khi vẽ hay nhuộm màu lên thì màu ăn rất đều và trong, khác hẳn giấy công nghiệp. Giấy thường nhanh rách, dễ nhòe, còn giấy bản thì dai, thấm màu tự nhiên, càng để lâu càng đẹp. Du khách, đặc biệt là khách nước ngoài, yêu thích bởi vẻ đẹp mộc mạc, tự nhiên và thân thiện môi trường của sản phẩm.
Chị Lình A Bịa trao đổi với du khách về nghề làm giấy
Để bảo tồn và phát huy nghề làm giấy bản ở xóm Dìa Trên, tạo thu nhập ổn định cho người dân từ nghề truyền thống, Ban quản lý Công viên địa chất Non nước Cao Bằng đã cùng chính quyền địa phương xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển du lịch như: bãi đỗ xe, bảng chỉ dẫn, bảng thông tin di sản, lắp biển đối tác, tủ trưng bày sản phẩm...
Hiện tại, làng Dìa Trên không chỉ là nơi làm ra tờ giấy phục vụ nhu cầu tín ngưỡng, mà còn là điểm đến trải nghiệm văn hóa hấp dẫn. Du khách có thể tận mắt chứng kiến quy trình làm giấy, từ khâu ngâm vỏ, giã bột đến phơi khô, thậm chí tự tay thực hiện từng công đoạn. Giữa không gian yên bình, tiếng chày giã giấy vang lên đều đặn, mang lại cảm giác như thời gian đang chậm lại.
