Chi Hằng Nga, ngụ Q. Gò Vấp, TP.HCM tâm sự: “Gia đình tôi rất muốn cho con trải nghiệm thiên nhiên nhưng thỉnh thoảng mới đưa con đến các khu nghỉ dưỡng, chứ làm gì có thời gian mà đưa con về quê. Cho con học kỹ năng thì cũng được mấy ngày rồi đâu lại vào đó. Thú vị thật nhưng cũng khá tốn kém mà hiệu quả không cao. Chúng tôi đang băn khoăn chưa biết cho con hưởng thụ mùa hè sao cho đúng nghĩa”.
Thay đổi quan niệm của phụ huynh về trải nghiệm
Trước hết, các bậc phụ huynh nên quan niệm đơn giản và nhẹ nhàng việc cho trẻ cơ hội hòa mình với thiên nhiên.
Trải nghiệm cùng thiên nhiên là sự xâm nhập của con người vào môi trường thiên nhiên để từ đó kiểm nghiệm, cọ xát, đánh giá mức độ của bản thân với những điều kiện, hoàn cảnh mới. Trải nghiệm thiên nhiên chính là môi trường, là cơ hội cho mỗi học sinh thẩm thấu thiên nhiên để rèn luyện, phát triển những phẩm chất nhân cách cần thiết mà không phải môi trường nào cũng mang lại. Trải nghiệm thiên nhiên luôn hướng đến sự sáng tạo cũng như trí tưởng tượng phong phú, đa dạng của chính bản thân các em.
Với những gợi ý sau đây, mong sao trẻ được trải nghiệm trong bầu không khí với nắng, gió, mây, mưa, đất cát, cây cỏ:
Kích thích trẻ tìm tòi, khám phá: Muốn phát huy được sự sáng tạo hay trí tưởng tượng của các em khi hòa mình vào thiên nhiên thì việc tổ chức hoạt động này của người lớn là rất quan trọng, đòi hỏi người lớn phải phát huy được tính độc lập, tích cực của trẻ, kích thích các em tìm tòi, khám phá, trải nghiệm với thế giới xung quanh.
Tự do sáng tạo: Khi các em không thoát khỏi khuôn mẫu thì khó có thể có sự sáng tạo, tưởng tượng tốt. Sáng tạo, tưởng tượng phải dựa trên cơ sở hoàn toàn tự do, hoàn toàn thoải mái, suy nghĩ độc lập, hoàn toàn thử và sai, tất nhiên phải dựa trên thực tiễn sinh động cũng như mục tiêu cần đạt được dưới sự giúp đỡ, hướng dẫn của người lớn.
Biết sẻ chia, yêu thương: Trải nghiệm đưa ra những sản phẩm sáng tạo và sản phẩm đó phải trở thành năng lực và phẩm chất của các em sau này. Chẳng hạn, khi các em ở thành phố, được trải nghiệm tại các vùng nông thôn với những cánh đồng bát ngát, các em trở thành những người nông dân trên các thửa ruộng, được xem cảnh cày bừa, cuốc đất, hái rau, được chăn trâu, cắt cỏ và dọn đồng, được chia sẻ những câu chuyện của xóm làng... thì sau mỗi mùa hè, các em trưởng thành hơn rất nhiều.
Chính sự rèn luyện thực tế này tạo cho trẻ có một cơ thể thích nghi tốt, giúp các em cải thiện sức đề kháng với thời tiết. Chính các hoạt động của những “người nông dân” đích thực đã giúp các em thấu hiểu và đồng cảm với những khó khăn vất vả của người dân ở thôn quê. Chính sự chia sẻ niềm vui, nỗi buồn giúp các em mở rộng tấm lòng bao dung, để tối lửa tắt đèn có nhau...
Tạo thói quen trải nghiệm thực tế qua việc làm hằng ngày
Tuy nhiên, trên thực tế, hoạt động trải nghiệm của các em như: Học kỳ trong quân đội, tập làm nông dân, học cùng di sản... được các đơn vị tổ chức trong thời gian qua cũng chưa mang lại hiệu quả thiết thực và thiếu tính bền vững. Các em mới chỉ có thể biết để hiểu, thỏa mãn trí tò mò chứ chưa phải biết để hành động và vận dụng, biến thành năng lực và phẩm chất cần thiết cho bản thân khi hòa nhập vào cuộc sống.
Nhiều phụ huynh phàn nàn rằng, sau khóa học kỹ năng thì các em đâu lại vào đấy. Không thể dạy học sinh lớp 5 thành thạo động tác nhổ và thu dọn cỏ rác chỉ trong một vài lần; không thể dạy các em kỹ năng sống ngăn nắp, kỷ luật trong một thời gian ngắn. Vì thế, các em khó có thể trở thành người sống ngăn nắp, kỷ luật sau này.
Trải nghiệm thiên nhiên còn được hiểu là những hành động rất đỗi giản dị, tự nhiên như là những buổi dạo vòng quanh khu phố bằng cách rảo bước bộ hay đạp xe để đón nhận nắng gió một cách bình thường. Cha mẹ cùng trẻ cảm nhận sự chuyển biến của trời mây trước khi cơn mưa đổ xuống, cùng trẻ dọn dẹp mảnh vườn nhỏ của gia đình, trẻ được tự tay ươm mầm và chăm sóc những cây cối của mình.
Đồng thời, người lớn phải chú ý vào năng khiếu, sở trường của mỗi em, của độ tuổi, để hướng đến những hoạt động trải nghiệm một cách phù hợp nhất.