Họa sĩ truyện tranh Lê Phan: "Biến" nỗi đau thành hài hước

Biết ra sao ngày sau là tác phẩm thứ 10 của Lê Phan, đồng thời cũng là cuốn tự truyện bằng truyện tranh đầu tiên do một tác giả Việt Nam thực hiện.

Bằng ngôn ngữ hội họa đặc trưng, Phan kể lại hành trình sáng tạo và trưởng thành của chính mình, từ những bước chân chập chững bước vào con đường sáng tác cho đến những trải nghiệm cá nhân đầy thử thách.

Từ "âm mưu" chọc tức cha mẹ đến giấc mơ lớn

"Âm mưu" trở thành họa sĩ chỉ để chọc tức ba mẹ, đó là cách Lê Phan hay nói vui khi kể về bước khởi đầu của mình. Nhưng chính khoảnh khắc cầm trên tay tập truyện đầu tiên do chính mình vẽ hồi cấp hai, tự khâu chỉ và đóng cuốn bằng tay, đã thắp lên trong anh khát vọng sáng tạo nghiêm túc. Dù chỉ có vài người bạn đọc cũng đủ khiến cậu bé học trò ngày ấy nuôi mộng trở thành tác giả sách thực thụ.

Trong Biết ra sau ngày sau, Lê Phan đã kể lại những cột mốc quan trọng trong hành trình trở thành họa sĩ: Từ lần đầu biết về nghề đến những năm tháng tuổi thơ say mê chép truyện tranh, quyết định dấn thân vào con đường sáng tác và những cú sốc thực tế đầu đời, cùng hành trình tìm lại chính mình sau những lần lạc lối.

Nửa đầu cuốn sách mang màu sắc tuổi thơ hồn nhiên, trong khi nửa sau đưa độc giả vào những thử thách khắc nghiệt của đời sống sáng tạo; nơi tác giả phải đối diện với sự hoang mang, thất bại, và tìm ra sức mạnh để đi tiếp.

Với Lê Phan, khó khăn lớn nhất là tài chính. Nhiều khi anh mơ ước thực hiện một tác phẩm thật độc đáo, nhưng cuối cùng vẫn phải dung hòa với thị trường để lo miếng cơm manh áo. Anh nhắc đến Đời thừa của Nam Cao như một sự đồng cảm sâu sắc: Người làm nghệ thuật luôn phải giằng co giữa khát vọng sáng tạo và gánh nặng mưu sinh.

Người mẹ và nữ chiến binh trong truyện tranh

Lê Phan bắt đầu xuất bản cuốn sách đầu tiên từ năm 2017, trước đó anh từng viết rất nhiều bản thảo nhưng đều bị từ chối. 

Anh tin rằng thành công đến muộn thường bền vững hơn, bởi khi ấy ta đã đủ trải qua thất bại để biết rõ mình là ai. Đây cũng là chia sẻ của anh với những họa sĩ trẻ có cùng đam mê: Hãy kiên nhẫn với những lời từ chối, vì chính chúng là bàn đạp để ta bước tới những giới hạn của bản thân và đi thật xa. 

Biết ra sao ngày sau không chỉ là cuốn sách riêng tư kể chuyện đời, mà còn cho thấy sự trưởng thành rõ rệt trong ngòi bút của Phan. Từ Câu lạc bộ nghiên cứu bí ẩn (2017), Về nơi có nhiều cánh đồng (2019) cho tới Thị trấn Hoa Mười Giờ (2020), Cuộc sống nhiệm mầu của Mèo Trắng (2023), Trước khi chúng ta nói lời chia tay (2024), Phan đã liên tục thử nghiệm, xây dựng cho mình phong cách kể chuyện vừa giản dị vừa giàu chiều sâu nhân văn.

Một điểm đặc biệt của Biết ra sao ngày sau là dù cũng có những chi tiết trầm lắng nhưng lại được soi chiếu một cách nhẹ nhàng bằng ngôn ngữ truyện tranh. Phan lý giải: "Tôi thích mọi thứ vừa phải. Truyện tranh giúp tôi rất nhiều để làm nhẹ đi những nỗi thống khổ. Khi mình có thể tự làm nỗi đau của bản thân trở nên hài hước, ấy là đã trưởng thành hơn nhiều lắm rồi".

Trong nhiều tác phẩm truyện tranh của Phan cũng thấp thoáng bóng dáng của những người phụ nữ khác nhau. 

Nếu Biết ra sao ngày sau có một người mẹ bình dị, tảo tần nhưng luôn âm thầm ủng hộ đam mê viết truyện của con thì ở Về nơi có nhiều cánh đồng lại khai thác nhân vật Y Thảo, mẫu phụ nữ hiện đại, mạnh mẽ, tháo vát nhưng vẫn dịu dàng khi cần.

Theo Phan, mẹ anh cũng như bao người mẹ khác: Đôi lúc lạnh lùng nghiêm khắc, nhưng sâu bên trong thì tình yêu con luôn đong đầy. "Con cái thường hay giận dỗi cha mẹ, nhưng vẫn thương dữ lắm", anh bộc bạch.

Những nhân vật nữ trong truyện đều được Phan lấy từ nguyên mẫu ngoài đời thật. 

"Con người thú vị tạo nên nhân vật thú vị. Xét ra thì cá tính của nhân vật mẹ và Y Thảo đều giống nhau, biết tự làm chủ cuộc sống, không để bất cứ điều gì khuất phục cuộc đời mình, nhưng ở họ vẫn có những nét duyên dáng, dịu dàng và đáng yêu", Phan nói.

Với các tác phẩm tiếp theo, họa sĩ Lê Phan mong muốn vẽ hình mẫu một nữ chiến binh, dùng trí tuệ và sự nữ tính của mình chiến thắng trong các trận đấu, mà không nhất thiết phải dùng đến gươm đao.