Khám phá làng nghề sản xuất đồ trang trí Giáng sinh từ thủy tinh

Làng nghề được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể của thế giới

Làng Poniklá có từ thế kỷ 14. Trong hàng trăm năm, đây là một trung tâm dệt vải. Đến cuối thế kỷ 19, công nghệ làm thủy tinh đã du nhập vào làng. Một thợ thổi thủy tinh tên là Jan Hajna, đến từ thành phố Jablonec nad Nisou, đã yêu một cô gái trong làng Poniklá, họ mở cơ sở sản xuất tại làng. Họ đã tuyển dụng một số thợ dệt để hướng dẫn thổi hạt thủy tinh. Lúc đầu, ông thổi hạt thủy tinh làm từ thủy tinh đen, được dùng để làm đồ trang sức. Theo thời gian, nghề thủ công này trở nên phổ biến hơn trong làng.

Năm 1902, một doanh nhân tên là Stanislav Horna đã thành lập công ty thổi hạt thủy tinh đầu tiên tại Poniklá. Vào thời kỳ đỉnh cao của làng nghề (khoảng từ đầu thế kỷ 20 đến Thế chiến thứ nhất), có khoảng 400 nhà sản xuất hạt thủy tinh ở Poniklá và khu vực lân cận. Ban đầu, hạt thủy tinh được dùng để sản xuất vòng cổ, trâm cài và kim khâu mũ, cũng như hoa tai và trang trí trang phục dân gian và sân khấu. Dần dần, các sản phẩm chuyển sang đồ trang trí lễ hội. Đồ trang trí Giáng sinh bằng thủy tinh của Poniklá đã được trao giải Grand Prix tại Hội chợ Thế giới ở Brussels (Bỉ) năm 1935 và tại Paris (Pháp) năm 1937.

Hiện nay, Poniklá là nơi hiếm hoi trên thế giới vẫn giữ nghề thủ công truyền thống làm hạt thủy tinh, do công ty Rautis quản lý. Đến đây, du khách có thể xem toàn bộ quy trình: cách hạt thủy tinh được thổi qua ống thủy tinh, sau đó được phủ bạc, nhuộm màu, cắt và cuối cùng là lắp ráp thành đồ trang trí Giáng sinh. Năm 2020, UNESCO đã công nhận kỹ thuật chế tác thủy tinh thủ công nơi đây là Di sản văn hóa phi vật thể của thế giới.

Vợ chồng ông Marek Kulhavy và bà Barbora Kulhavy là người đứng đầu công ty Rautis. Tại Rautis, hàng chục thợ thủ công cùng tham gia sản xuất, đặc biệt là công đoạn mạ bạc các hạt châu thủy tinh. Các hóa chất được kết hợp và phản ứng với không khí, điều này tạo ra ánh bạc và độ sáng của các châu thủy tinh. Đồ trang trí Giáng sinh từ hạt thủy tinh có đủ hình dạng và kích cỡ, từ ngôi sao, thiên thần, người tuyết đến những mẫu mã hiện đại hơn, tổng cộng hơn 20.000 mẫu trang trí. Rautis hiện có khoảng 1.000 khuôn thổi hạt.

Các em nhỏ được trải nghiệm làm đồ trang trí Giáng sinh tại một cửa hàng của công ty Rautis ở làng Poniklá, Cộng hòa Czech

Mở tour trải nghiệm làng nghề

Công ty Rautis có thể sản xuất 150.000 đồ trang trí Noel mỗi năm. Chất lượng nghệ thuật, sự tinh tế, giá cả phải chăng là những yếu tố giúp sản phẩm của làng nghề chiếm lĩnh thị trường. Đồ trang trí Giáng sinh của làng đã được xuất khẩu sang nhiều nước, được ưa chuộng ở cả châu Âu và Bắc Mỹ. Dù vậy, việc duy trì nghề thủ công truyền thống này không phải lúc nào cũng dễ dàng. Vợ chồng bà Barbora là những người cuối cùng làm nghề này. Bên cạnh làm nghề thủ công, vợ chồng bà Barbora còn cung cấp tour du lịch cho du khách quốc tế hàng năm đến thăm xưởng sản xuất.

Các sản phẩm trang trí Giáng sinh

Rautis cung cấp các buổi trình diễn sản xuất thủ công đồ trang trí bằng hạt thủy tinh Giáng sinh. Trong chuyến đi, bạn có thể trải nghiệm trong xưởng sáng tạo hoặc mua một số bộ dụng cụ tự làm tại cửa hàng của công ty ở Poniklá. Chuyến tham quan sẽ cho bạn thấy toàn bộ quy trình sản xuất. Bạn sẽ được một người thợ thủ công lành nghề hướng dẫn cách thổi hạt cườm qua ống thủy tinh, tráng bạc, nhuộm màu, sơn và cắt. 

"Chúng tôi đã biến nơi đây thành một trong những điểm thu hút khách du lịch thường xuyên trong khu vực. Chúng tôi cũng hợp tác với các trường học, bảo tàng và phòng trưng bày để giới thiệu làng nghề. Ngoài ra, chúng tôi còn hợp tác với các nhà thiết kế nổi tiếng để tạo ra các bộ sưu tập mới. Tất cả đều nhằm bảo tồn nghề truyền thống này", bà Barborra chia sẻ.