Khởi nghiệp bằng tri thức và chiếc điện thoại thông minh

Truyền cảm hứng qua câu chuyện "đường ngược chiều"

Trải qua bao khổ đau và nỗ lực mới có thể thoát khỏi đói nghèo, nên nếu không có công nghệ số, có lẽ Chảo Thị Yến (SN 1990, người dân tộc Dao Tuyển, ngụ thôn Ngám Xá, xã Nậm Chạc, huyện Bát Xát, Lào Cai) không dám "lội ngược dòng" bỏ phố về rừng.

Khi Yến tốt nghiệp cấp 2, thiên tai mất mùa, nhà nghèo, cha đổ bệnh nặng, cô nghỉ học, trở thành lao động chính trong gia đình. Nhưng không thôi khao khát đến trường. Cô kiên nhẫn thuyết phục bố mẹ cho đi học trở lại trong suốt 3 năm liền, với lời hứa sẽ học giỏi, trở thành người đầu tiên trong bản đi học đại học. "Tấm bằng cử nhân xuất sắc của tôi thấm đầy mồ hôi, nước mắt cha mẹ đi làm thuê, anh chị em phải nghỉ học để nhường suất cho tôi được đến trường", cô tâm sự.

Sau 4 năm miệt mài, Yến tốt nghiệp Đại học Lâm nghiệp với tấm bằng giỏi và giành học bổng Erasmus trị giá 50.000 USD đào tạo thạc sĩ ở Đức và Italia. Năm 2018, Yến hoàn thành chương trình, về nước làm việc tại nhiều vị trí khác nhau như trợ lý, tư vấn cho một số dự án.

Sau khi cho ra mắt một cuốn tự truyện "Đường ngược chiều từ bản người Dao đến học bổng Erasmus", nhắc đến Chảo Yến, nhiều người nghĩ ngay đến cô gái nghị lực phi thường và khả năng truyền cảm hứng.

Yến có cơ hội được đi nhiều nước trong khu vực châu Âu, trải nghiệm các hoạt động bảo tồn văn hóa cộng đồng. Làm việc ở các tổ chức uy tín, thu nhập không thấp, nhưng Yến vẫn trăn trở, mong một ngày nào đó trở về, phát triển bản thân trên chính quê hương mình. Năm 2020, Yến quyết định vừa đi làm vừa kinh doanh homestay, phát triển du lịch sinh thái. Hùn vốn làm ăn, nhưng hoạt động cầm chừng vì COVID-19 ập đến.

Tháng 5/2022, Yến được dự Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân. Được gặp những nông dân thành đạt trong lĩnh vực kinh tế nông nghiệp, Yến nhìn rõ hơn con đường phải đi. Cô thấy nhiều nông dân dù khởi nghiệp muộn nhưng vẫn thành công, nhiều cá nhân dù không phải người bản địa nhưng có thể nâng tầm rất nhiều sản phẩm của đồng bào dân tộc. Suy nghĩ này đã khiến Yến- một cô gái sinh ra từ bản làng muốn bắt tay vào làm giàu bởi chỉ khi "có nền tảng kinh tế vững chắc thì tiếng nói mới có trọng lượng hơn, tạo được sinh kế cho cộng đồng".

Nâng tầm sản phẩm bản địa

Đầu năm 2023, Yến trở về quê, bắt đầu một hành trình mới, kinh doanh, livestream bán hàng qua các kênh mạng xã hội, chuyên các mặt hàng đặc sản của người Dao như nông sản, dược liệu, bài thuốc…

Là một chuyên gia trong lĩnh vực khai thác, bảo vệ, phát triển tài nguyên rừng, Yến nhận thấy cách khai thác tại quê mình còn có những điều phải thay đổi. Cô hướng dẫn người dân khi thu hái củ thổ phục linh, củ khúc khắc rừng... chỉ lấy củ to đủ tuổi, còn củ non trồng lại. Khi họ lấy nguyên liệu cho bài thuốc lá tắm, cô đề nghị chỉ lấy cành lá, không lấy rễ và thân gỗ, không khai thác tận diệt...

Tháng 7/2023, Yến chính thức trở thành Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Tri thức bản địa Goong, với 11 hộ gia đình tham gia. HTX Goong tập trung vào những sản phẩm liên quan tri thức bản địa người Dao, những bài thuốc, dược liệu, lá tắm sau sinh, nông sản… được khai thác sản xuất theo cách người xưa.

Yến áp dụng khoa học công nghệ nâng tầm các bài thuốc, phát huy dược tính, kết nối bên cung ứng và bên mua, chịu trách nhiệm chất lượng, hướng dẫn sử dụng...

Những ngày đầu khởi nghiệp, đồng hành cùng Yến là bà con, cô bác đã lớn tuổi, có người mù chữ. Yến tìm cách thuyết phục một số bạn trẻ tham gia, trực tiếp đào tạo, hỗ trợ xây dựng các kênh, đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử. Khoảng 6 tháng sau, một trong những kênh này đã có hơn 90.000 người theo dõi, hàng bán ổn định.

Tôi mong muốn những giá trị HTX đem lại sẽ tạo ra những điều tốt đẹp cho cộng đồng.

Bước đầu, HTX đã thành công với một số mặt hàng. Có những thương vụ khá thành công như HTX đã kết nối tiêu thụ khoảng 20 tấn sâm đất cho địa phương. Các bài thảo dược cũng được nhiều người tiêu dùng quan tâm, tiêu thụ khá tốt trên các sàn thương mại điện tử.

Tại HTX Goong, ngoài sự trợ giúp của một người em, Yến phải kiêm nhiều việc, vừa sáng tạo nội dung, quay phim, dựng video, quản lý trang bán hàng, thiết kế nhãn, phát triển sản phẩm…

HTX do Yến thành lập được đánh giá không chỉ cung cấp những sản phẩm chất lượng, tạo sinh kế ổn định, mà còn giữ gìn, phát triển tri thức bản địa. Yến đặt mục tiêu doanh thu 20 tỷ đồng vào năm 2026 và những sản phẩm của Goong sẽ đủ tiêu chuẩn xuất khẩu…