Khám phá và tương tác
Với vốn kinh nghiệm và hiểu biết non nớt của trẻ 4 - 5 tuổi thì ngay những điều đơn giản nhất cũng có thể là điều mới lạ và trẻ cần người lớn giải thích. Mỗi sự kiện, hiện tượng xảy ra xung quanh đều có khả năng cuốn hút sự tò mò của trẻ, làm xuất hiện nhu cầu khám phá.
Song, cũng có khi trẻ đặt câu hỏi chỉ “để mà hỏi”, thực chất là trẻ muốn được giao tiếp, nói chuyện, muốn được thể hiện và lôi kéo sự quan tâm chú ý của cha mẹ. Có cả trăm lý do để trẻ luôn đặt ra những câu hỏi "tại sao, cái gì, như thế nào?"…
 |
| Khi cha mẹ kiên trì trả lời câu hỏi "Tại sao?" của con thì cũng chính là đang giúp con phát triển tình cảm, trí tuệ một cách hữu hiệu nhất |
"Kích hoạt" tư duy
Khi trẻ hỏi: Tại sao trăng lại đi theo con? Tại sao con chó lại ghét con mèo? Con được sinh ra bằng cách nào? Tại sao nước lại "ăn" được chân? Tại sao nước biển mặn? Tại sao đèn xanh được đi, còn đèn đỏ phải dừng lại?... thì cách tốt nhất là cha mẹ đừng vội trả lời mà hãy khuyến khích trẻ suy nghĩ, thể hiện, nói ra ý kiến của mình về điều đó, bằng cách hỏi lại trẻ: “Thế theo con thì tại sao?”. Nếu trẻ nói đúng hãy khen ngợi kịp thời để nuôi dưỡng sự tự tin của trẻ. Nếu trẻ nói không đúng, hãy hỏi lại “Tại sao con nghĩ vậy?”, để hiểu được tính logic, tính hợp lý theo cách nghĩ riêng của trẻ, từ đó khuyến khích hay bồi đắp.
Cũng có khi trẻ đáp: “Con không biết, mẹ nói đi…”, thì hãy xem đây là cơ hội giúp trẻ động não: “Mẹ cũng không biết”, “Vậy thì hai mẹ con mình cùng nghĩ nhé!”. Người lớn có thể vờ giải thích sai để kích thích tư duy phê phán của trẻ, cũng có thể khuyến khích trẻ hỏi ông bà, anh chị hoặc cô giáo… để tạo cơ hội cho trẻ chủ động tương tác với người khác.
Nghệ thuật... vấn đáp
Khi trả lời những câu hỏi của trẻ, người lớn không nên quá coi trọng tính chính xác, tính khoa học của sự vật, hiện tượng mà quan trọng hơn là chú ý đến mong muốn, xúc cảm, hứng thú, niềm tin của trẻ. Thực tế có những câu hỏi của trẻ chính cha mẹ cũng không biết hoặc biết nhưng khó có thể giải thích ngắn gọn (ví dụ khó có thể giải thích để trẻ hiểu được tình yêu là gì). Hơn nữa, nhiều khi đã giải thích nhưng trẻ vẫn cứ đòi “Mẹ nói lại đi”… vì câu trả lời không trúng ý của trẻ. Lúc đó nên tìm cách đánh lạc hướng sự quan tâm của trẻ sang vấn đề khác.
Cũng có khi cha mẹ không cần trực tiếp trả lời vào câu hỏi mà nhân đó kể cho trẻ nghe một câu chuyện có nội dung hấp dẫn, cuốn hút, giúp trẻ tự tìm câu trả lời thích hợp. Bằng những cách này, cha mẹ sẽ tìm ra được cơ hội tốt để kích thích hứng thú nhận thức, giúp đứa con hay hỏi của mình khám phá, mở rộng sự hiểu biết về thế giới xung quanh, đồng thời phát triển trí tuệ và kỹ năng xã hội.
| PGS.TS Nguyễn Công Khanh, Giám đốc Trung tâm Đảm bảo chất lượng giáo dục và Khảo thí, ĐH Sư phạm Hà Nội: Khi cha mẹ kiên trì trả lời những câu hỏi "Tại sao?" của con cũng chính là đang giúp con phát triển tình cảm, trí tuệ một cách hữu hiệu nhất. |