Theo WHO, tỷ lệ lây nhiễm từ mẹ sang con tại Thái Lan hiện còn dưới 2% và ít hơn 50 ca sinh nở mới nhiễm HIV trong 100.000 ca. Đây được coi là một thành tích đáng kể tại quốc gia có khoảng 450.000 người đang sống với HIV. Việc loại bỏ lây truyền HIV từ mẹ sang con là một bước quan trọng để đẩy lùi đại dịch HIV và Thái Lan đã chứng tỏ với thế giới rằng HIV có thể bị đánh bại.
Năm 2000, tại Thái Lan ước tính có khoảng 1.000 trẻ bị nhiễm HIV qua đường từ mẹ sang con, nhưng đến năm 2015, số trẻ này đã giảm xuống còn 85, giảm hơn 90%. Đồng thời, từ năm 2000 đến năm 2014, số lượng phụ nữ nhiễm HIV mới đã giảm từ 15.000 xuống còn 1.900, giảm 87%.
Sở dĩ Thái Lan có được thành công như vậy là nhờ việc triển khai đồng bộ hệ thống chăm sóc sức khỏe bà mẹ trước khi sinh trên cả nước, từ các thành phố lớn cho những làng quê nghèo. Gần như tất cả phụ nữ mang thai tại Thái Lan được sàng lọc HIV, trong đó 95% thai phụ có kết quả dương tính với HIV đều được miễn phí điều trị dự phòng lây truyền từ mẹ sang con. Ngoài ra, gần 100% trẻ em sinh ra từ các bà mẹ nhiễm HIV đều được điều trị thuốc kháng virus.
 |
| Phụ nữ mang thai cần xét nghiệm máu để phát hiện sớm HIV và điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con |
Năm 2000, Thái Lan trở thành một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới cấp miễn phí thuốc kháng virus cho tất cả thai phụ có HIV. Việc tầm soát virus trong thời gian mang thai cũng trở thành quy định bắt buộc ở mọi nơi trên đất nước.
Theo WHO, việc Thái Lan duy trì các thủ tục tầm soát virus HIV và phát miễn phí thuốc điều trị kháng virus với thai phụ nhiễm HIV đã đóng vai trò quan trọng trong ngăn ngừa virus này lây truyền từ mẹ sang con. Thành tích của Thái Lan sẽ truyền cảm hứng cho các nước láng giềng trong công cuộc phòng, chống HIV/AIDS.
Theo thống kê của Bộ Y tế, tại Việt Nam hiện có khoảng 227.154 trường hợp nhiễm HIV còn sống. Trong đó, tỷ lệ phụ nữ nhiễm HIV chiếm khoảng 34%. Ước tính ở Việt Nam mỗi năm có 1,8 - 2 triệu phụ nữ sinh con. Với tỷ lệ nhiễm HIV trong phụ nữ có thai hiện nay ở mức 0,35% thì mỗi năm sẽ có khoảng 5.000-7.000 phụ nữ mang thai nhiễm HIV sinh con. Nếu không có can thiệp gì, tỉ lệ lây nhiễm từ mẹ sang con có thể là 25 - 40%, vì vậy theo ước tính sẽ có tới 1.500 trẻ sinh ra mỗi năm bị nhiễm HIV do truyền từ mẹ sang con. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và can thiệp đầy đủ, số trẻ bị lây truyền HIV từ mẹ sang con sẽ giảm xuống còn 2 - 6%.
Thực tế, từ năm 2004, Chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con được triển khai trên toàn quốc, song đáng tiếc, đến hiện tại mới chỉ có khoảng 60% các bà mẹ mang thai được tiếp cận với Chương trình này. Nhiều phụ nữ không được xét nghiệm máu khi mang thai nên tận khi thai lớn hoặc con sinh ra mới biết cả mẹ lẫn con đều có HIV.
Các chuyên gia y tế khuyến cáo, phụ nữ mang thai, nhất là những người thuộc nhóm có nguy cơ, nên xét nghiệm máu để phát hiện sớm có nhiễm HIV hay không và điều trị dự phòng từ khi thai 14 tuần tuổi. Ngay cả bà mẹ nhiễm HIV muốn mang thai cũng cần phải điều trị ARV (thuốc kháng virus HIV) cho thật khỏe mạnh, các chỉ số ổn định thì mới nên sinh con.