Làm con toàn thời gian - "nghề" mới của giới trẻ Trung Quốc

Khi "sếp" là cha mẹ

Trong căn bếp nhỏ, Tiểu Lâm (24 tuổi) đang miệt mài chuẩn bị bữa trưa cho gia đình. Cô vốn là một thạc sĩ ngành ngôn ngữ vừa tốt nghiệp một trường đại học danh tiếng. Sau nhiều lần xin việc và bị từ chối, cô chính thức trở thành "con cái toàn thời gian" - một khái niệm đang bùng nổ trên các mạng xã hội Trung Quốc.

Mỗi tháng, cha mẹ trả cho Tiểu Lâm 4.000 tệ (tương đương khoảng 14 triệu đồng). Nhiệm vụ của cô là nấu ăn, dọn dẹp và chăm sóc ông bà. "Bố mẹ trở thành sếp, còn tôi thành nhân viên. Tôi thấy an toàn trong sự bao bọc này, nhưng lòng tự trọng thì tổn thương sâu sắc vì biết mình đang "ăn bám" dưới một cái tên mỹ miều. Đôi khi đứng trước gương, tôi tự hỏi tấm bằng thạc sĩ của mình dùng để làm gì khi giờ đây tôi thành thạo việc đi chợ hơn là dịch thuật", Tiểu Lâm ngậm ngùi chia sẻ với tờ South China Morning Post.

Theo báo cáo của Bộ Giáo dục Trung Quốc, với 12,22 triệu sinh viên tốt nghiệp vào năm 2025, những người như Tiểu Lâm đang biến gia đình mình thành "thị trường lao động" cuối cùng khi thị trường lao động cạnh tranh ngày càng khắc nghiệt.

Mua sự "bận rộn" để giữ lòng tự trọng

Nếu việc "làm con toàn thời gian" là giải pháp kinh tế trong gia đình thì "văn phòng giả lập" lại là giải pháp tâm lý cho những người không muốn thừa nhận sự thất bại trước xã hội.

Tại Đông Quan (tỉnh Quảng Đông), Thủy Chu (30 tuổi) mỗi sáng vẫn rời nhà với bộ trang phục công sở chỉnh tề. Anh vốn là chủ của một chuỗi thực phẩm nhỏ nhưng giờ đây, mỗi ngày anh phải chi 30 nhân dân tệ (khoảng 100.000 đồng) để thuê chỗ ngồi tại một văn phòng giả lập. "Tôi thà tốn tiền để đến văn phòng giả còn hơn phải ở nhà và đối diện với sự trống rỗng. Ở đây, tiếng gõ bàn phím lạch cạch tạo cảm giác rằng mình vẫn bận rộn, vẫn có ích. Tôi không dám nhìn vào mắt vợ để nói rằng mình đã thất nghiệp". 

Theo dữ liệu mới nhất được Cục Thống kê Quốc gia (NBS) vừa công bố, tỷ lệ thất nghiệp của người trong độ tuổi từ 16 đến 24 tuổi (không bao gồm học sinh, sinh viên) của Trung Quốc đã lên mức 18,9%. Trong bối cảnh đó, những người như Phi Vũ - chủ cơ sở văn phòng giả - trở thành những người "bán sự an ủi". Phi Vũ tâm sự: "Thứ tôi đang kinh doanh thực chất là lòng tự trọng. Khách hàng của tôi có cả thạc sĩ, có cả những cựu quản lý. Họ đến đây để được thấy mình vẫn còn giá trị, vẫn thuộc về một cộng đồng đang vận động, thay vì nằm nhà và gặm nhấm sự thất bại".

Giấu bằng thạc sĩ sau yên xe giao hàng

Trái ngược với vẻ tĩnh lặng của những văn phòng giả lập hay gian bếp gia đình, Trần Kiệt chọn cách đối mặt với nắng bụi. Là một thạc sĩ kỹ thuật, Kiệt hiện nằm trong số hơn 70.000 nhân sự có trình độ thạc sĩ đang mưu sinh bằng nghề giao hàng (theo báo cáo của hai nền tảng giao hàng lớn nhất tại Trung Quốc là Meituan và Ele.me).

"Tiền thuê nhà không đợi bằng cấp của tôi tỏa sáng", Trần Kiệt chia sẻ. Đối với anh, việc phơi mình trên đường phố để kiếm tiền đôi khi còn nhẹ lòng hơn là ngồi trong phòng máy lạnh, giả vờ rằng mình đang có việc làm.

Tiến sĩ Biao Xiang, Giám đốc Viện Nhân học Xã hội Max Planck nhận định: "Hiện tượng này phản ánh một sự đứt gãy sâu sắc trong cấu trúc xã hội. Khi nỗ lực học tập không còn đảm bảo cho một vị trí công việc xứng đáng, người trẻ buộc phải tìm đến những giải pháp tạm thời như làm "con cái toàn thời gian" hay tìm đến văn phòng giả".

Khi ánh đèn tại các "văn phòng giả" tắt đi, những người như Thủy Chu lại trở về nhà với vỏ bọc của một nhân viên mẫn cán. Những người như Tiểu Lâm vẫn miệt mài dọn dẹp ngôi nhà của mình để nhận "lương", và Trần Kiệt vẫn tiếp tục những đơn hàng xuyên đêm.

Những công việc "giả" nhưng nỗi đau thật là hồi chuông cảnh báo về sự lãng phí nguồn nhân lực có trình độ và những tổn thương sâu sắc của một bộ phận người trẻ trong kỷ nguyên kinh tế nhiều biến động.