Luật sư: Cần thận trọng khi công khai biển số xe của người bị phạt nguội

Trao đổi với phóng viên Báo Phụ nữ Việt Nam, luật sư Trần Anh Tuấn, Đoàn Luật sư TPHCM, cho biết, việc công khai danh sách phương tiện vi phạm có thể mang lại những tác động tích cực đến công tác quản lý nhà nước. 

Theo luật sư Trần Anh Tuấn, cần phải thấy rằng việc công khai thông tin vi phạm giao thông có thể giúp nâng cao nhận thức của người dân về việc tuân thủ các quy định pháp luật giao thông. Khi thông tin vi phạm được công khai, cộng đồng có thể nhận thức rõ ràng hơn về các hành vi sai phạm, từ đó thúc đẩy một môi trường giao thông an toàn và lành mạnh hơn. 

Trong một số trường hợp nhất định, công khai danh tính người vi phạm có thể được xem là cần thiết và hợp lý, đặc biệt khi xét đến mục tiêu phòng ngừa và bảo vệ lợi ích cộng đồng. Trong trường hợp vi phạm giao thông, thông qua các hệ thống phạt nguội, cơ quan chức năng có thể công khai danh tính của người vi phạm để cảnh báo và răn đe đối với cộng đồng. Hành động này có thể tạo ra một sự thúc đẩy mạnh mẽ về ý thức tuân thủ pháp luật, vì người dân sẽ biết rằng mọi hành vi vi phạm có thể bị phát hiện và xử lý công khai. 

Cụ thể, việc biết rằng hành vi vi phạm sẽ bị phạt và công khai có thể giúp người tham gia giao thông cẩn trọng hơn, tránh việc vượt đèn đỏ, đi sai làn đường hay các hành vi vi phạm khác, từ đó giảm thiểu tai nạn giao thông. Điều này phù hợp với mục tiêu của Luật Giao thông đường bộ 2024, trong đó quy định rõ ràng về việc đảm bảo an toàn giao thông và xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm. 

Hơn thế, luật sư Trần Anh Tuấn cho rằng việc công khai các thông tin này cũng giúp nâng cao tính minh bạch trong công tác quản lý và xử lý vi phạm, tránh trường hợp tiêu cực hay tham nhũng trong các cơ quan chức năng. 

"Ngoài ra, việc công khai thông tin về các chủ xe vi phạm giao thông có thể góp phần xây dựng một xã hội công bằng và có trách nhiệm hơn, vì nó tạo ra một hình mẫu về sự tuân thủ pháp luật, khuyến khích các cá nhân và tổ chức chịu trách nhiệm về hành động của mình. Điều này có thể thúc đẩy ý thức công dân và tạo ra sự đồng thuận xã hội về việc bảo vệ an toàn giao thông", luật sư Trần Anh Tuấn bàn luận.

Tuy nhiên, luật sư Trần Anh Tuấn cũng đưa ý kiến, bên cạnh những lợi ích đó, việc công khai danh tính và biển số xe có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro và hệ quả nghiêm trọng, đặc biệt là đối với quyền riêng tư của cá nhân. 

"Quyền riêng tư là một trong những quyền cơ bản được bảo vệ theo Hiến pháp năm 2013 và các luật liên quan, chẳng hạn như Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (2023) và Luật An ninh mạng (2018). Cụ thể, Điều 21 Hiến pháp quy định rằng công dân có quyền bảo vệ đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, và không ai được phép xâm phạm quyền này mà không có lý do hợp pháp. 

Trong trường hợp công khai thông tin về vi phạm giao thông, việc chỉ công khai biển số xe và hành vi vi phạm mà không công khai danh tính của người vi phạm có thể không phải là vấn đề lớn ngay lập tức. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rằng biển số xe vẫn có thể dẫn đến việc nhận diện chủ sở hữu phương tiện, đặc biệt khi những thông tin này được phát tán rộng rãi qua các phương tiện truyền thông hoặc mạng xã hội. Việc công khai thông tin này có thể gây ra những hệ quả không thể lường trước. 

Đầu tiên, nó có thể dẫn đến việc lộ thông tin cá nhân của chủ phương tiện mà không có sự đồng ý của họ. Mặc dù trong một số trường hợp, biển số xe không trực tiếp tiết lộ danh tính của chủ xe nhưng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin hiện nay, việc xác định chủ sở hữu phương tiện từ biển số xe là hoàn toàn khả thi. Khi đó, các thông tin cá nhân như tên, địa chỉ, thậm chí là nơi làm việc của người bị phạt có thể bị tiết lộ mà không có sự cho phép. 

Hơn nữa, việc công khai thông tin về vi phạm giao thông cũng có thể tạo ra những vấn đề về tính công bằng trong quá trình xử lý vi phạm. Cần phải lưu ý rằng không phải mọi trường hợp vi phạm giao thông đều do người sở hữu phương tiện gây ra. Trong nhiều tình huống, phương tiện có thể được mượn, sử dụng bởi người khác mà chủ xe không hay biết. Nếu thông tin về biển số xe và hành vi vi phạm được công khai mà không rõ ràng về ai là người vi phạm thực tế, điều này có thể dẫn đến việc xử lý sai lệch, bất công đối với chủ xe. Hơn nữa, việc công khai này có thể tạo ra cơ hội cho những đối tượng xấu lợi dụng thông tin cá nhân, thậm chí là tấn công, quấy rối hoặc thực hiện hành vi lạm dụng quyền lực đối với những người bị phạt", luật sư Trần Anh Tuấn cho biết.

Do vậy, theo luật sư Trần Anh Tuấn, căn cứ pháp lý liên quan đến vấn đề này cho thấy rõ rằng, mặc dù các cơ quan chức năng có quyền xử lý vi phạm giao thông và công khai thông tin khi cần thiết nhưng việc công khai danh tính và thông tin cá nhân của người vi phạm nên tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền riêng tư. Theo Điều 8 Luật An ninh mạng (2018), mọi hành vi sử dụng thông tin cá nhân mà không có sự đồng ý của người đó đều bị coi là vi phạm pháp luật. Việc công khai danh sách phương tiện vi phạm hành chính nên được thực hiện một cách thận trọng, chỉ công khai những thông tin cần thiết nhất nhằm giúp người dân theo dõi và thực hiện nghĩa vụ của mình, tránh gây ra những hệ quả tiêu cực không đáng có.

"Tóm lại, công khai danh tính và biển số xe của người bị phạt nguội có thể mang lại lợi ích trong việc tăng cường ý thức giao thông và minh bạch trong công tác xử lý vi phạm. Tuy nhiên, việc này cũng tiềm ẩn nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với quyền riêng tư của công dân, bao gồm việc lộ thông tin cá nhân, bị quấy rối, mất uy tín, và ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội của người bị phạt. Do đó, tôi cho rằng các cơ quan chức năng nên thận trọng và tuân thủ quy định pháp luật về bảo vệ quyền lợi cá nhân, đảm bảo rằng việc công khai thông tin chỉ diễn ra trong những trường hợp thực sự cần thiết và hợp lý", luật sư Trần Anh Tuấn đưa ý kiến.