Minh bạch, đảm tính thống nhất trong các hoạt động quản lý nợ công

Sáng 18/11, thảo luận tại Hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công, đa số đại biểu Quốc hội tán thành việc ban hành dự án Luật sửa đổi, bổ sung nhằm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, định hướng của Đảng về sắp xếp, hoàn thiện bộ máy của hệ thống chính trị và hoàn thiện hệ thống pháp luật; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; bảo đảm đồng bộ trong cải cách thể chế và tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc thực tế phát sinh.

Một số đại biểu cho rằng, việc hoàn thiện pháp luật về quản lý nợ công phù hợp với yêu cầu siết chặt kỷ luật tài chính - ngân sách, kiểm soát chặt chẽ nợ công, nâng cao trách nhiệm giải trình và đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế.

Tăng cường vai trò giám sát thực hiện nghĩa vụ trả nợ

Về nguyên tắc quản lý nợ công (Điều 5), dự thảo Luật đã bổ sung khoản 6 tại Điều này, quy định: "Mọi nghĩa vụ nợ của Chính phủ được đối xử bình đẳng", nhiều ý kiến đại biểu bày tỏ sự đồng tình cao với tinh thần này. Các đại biểu cho rằng, điều này thể hiện tính minh bạch và bảo đảm an toàn tài chính quốc gia".

Đại biểu Tô Ái Vang (đoàn Cần Thơ) cho rằng, quy định này thể hiện sự cam kết của Chính phủ về khả năng và trách nhiệm trả nợ, theo nguyên tắc đối xử bình đẳng, cũng là một trong những tiêu chí quan trọng mà các tổ chức xếp hạng, tín nhiệm quốc tế sử dụng để đánh giá hồ sơ rủi ro, nợ của một quốc gia. "Việc luật hóa quy định trên là rất cần thiết, nhằm giúp Chính phủ dễ dàng huy động vốn trong thời gian tới", đại biểu nêu.

Để bảo đảm tính thống nhất trong các hoạt động quản lý nợ công, đại biểu Tô Ái Vang đề nghị, bổ sung quy định giao Chính phủ trách nhiệm công khai đầy đủ và kịp thời các thông tin về nghĩa vụ nợ đã vay, tình hình sử dụng và tình hình trả nợ để cơ quan giám sát thuận tiện theo dõi. Quy định riêng về các trường hợp đặc thù có thể xảy ra sẽ được ưu tiên xử lý như thế nào (ví dụ như các khoản nợ khẩn cấp để bảo đảm an ninh tài chính quốc gia, nhằm bảo đảm tính công khai và minh bạch tuyệt đối).

Bên cạnh đó, cần tăng cường vai trò của Kiểm toán Nhà nước, các cơ quan thuộc Quốc hội, trong việc kiểm toán, giám sát việc thực hiện nghĩa vụ trả nợ, đảm bảo tuân thủ nguyên tắc bình đẳng giữa các chủ nợ. Tăng cường năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý nợ công, đặc biệt là trong việc đàm phán và hiểu biết về các điều khoản pháp lý quốc tế, để áp dụng nguyên tắc này một cách linh hoạt và hiệu quả.

Liên quan đến quy định: "Mọi nghĩa vụ nợ của Chính phủ được đối xử bình đẳng", đồng quan điểm với đại biểu Tô Ái Vang nhưng đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TPHCM) cho rằng, cần cân nhắc quy định cụ thể hơn phạm vi "bình đẳng". Theo lý giải của đại biểu Tâm Hùng, trên thực tế, có những khoản nợ mang tính chất bắt buộc, có điều kiện ưu đãi, hoặc có bảo lãnh của Chính phủ, nên việc xếp ngang về mức độ ưu tiên thanh toán cần có phân loại rõ ràng.

"Việc bổ sung hướng dẫn chi tiết sẽ tránh xung đột khi xử lý các khoản nợ đến hạn trong điều kiện thị trường biến động", đại biểu Tô Ái Vang nhấn mạnh.

Thống nhất hệ thống thông tin về dữ liệu nợ công

Một vấn đề được nhiều đại biểu đề cập đến trong phiên thảo luận, đó là sự chưa thống nhất về số liệu và tính thủ công trong việc quản lý nợ công giữa các cấp.

Theo đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (đoàn Hà Nội), hiện nay chưa có quy định về hệ thống thông tin, dữ liệu, số liệu chia sẻ về nợ công giữa các cấp Trung ương và địa phương và việc tính toán, trả nợ, đối chiếu giữa các cơ quan quản lý đều được thực hiện rất thủ công. Để công tác quản lý nợ công hiệu quả hơn, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, đại biểu kiến nghị bổ sung quy định giao Bộ Tài chính trách nhiệm quy định thống nhất hệ thống thông tin về dữ liệu nợ công liên thông giữa Trung ương, địa phương và đến từng đơn vị thực hiện.

Liên quan đến vấn đề này, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TPHCM) cũng đề nghị bổ sung quy định trách nhiệm phối hợp của bộ, ngành trong việc xác nhận số liệu và thời hạn cập nhật, vì số liệu giữa các đơn vị thường chưa thống nhất, gây khó khăn khi tổng hợp dự toán nợ.

Để bảo đảm tính kịp thời và minh bạch, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị quy định cụ thể hơn thời điểm đối chiếu, thời điểm khóa số liệu và phương thức báo cáo. Đại biểu nhận định, sự chậm trễ trong báo cáo số liệu từ địa phương đang là nguyên nhân chính dẫn đến báo cáo nợ công toàn quốc bị kéo dài.