Món nhà nghèo ăn, nay là đặc sản chỉ có ở Hà Giang

Hà Giang là điểm đến thu hút những bạn trẻ yêu thích phượt, đam mê những cung đường đèo đẹp tuyệt vời. Tới đây, du khách cũng được trải nghiệm những món ăn đặc sắc của nhiều dân tộc khác nhau. Du lịch Hà Giang phát triển khiến những món ăn khi nghèo khó trở thành đặc sản. Trong đó phải kể tới món mèn mén.

Mèn mén là chữ bắt nguồn từ tiếng Quan Hỏa Trung Quốc có nghĩa là bột ngô hấp. Chỉ từ cái tên thôi thì có lẽ bạn cũng biết được món ăn này được làm từ nguyên liệu gì. Dù chỉ được làm nên từ bột ngô thôi nhưng mèn mén lại mang tới hương vị hết sức đặc biệt.

Món ăn này được người dân truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ sau, vì vậy mà mèn mén Hà Giang đã trở thành truyền thống của người H’Mông.

Để làm mèn mén ngon nhất thì phải có được thứ bột ngô từ loại ngô ở nơi đây. Ngô đã lai hoặc ngô đến từ nơi khác lại không đem lại hương vị thơm ngon như giống ngô địa phương.

Nguyên liệu đơn giản, cách làm mèn mén cũng không quá phức tạp, tuy nhiên món ăn này lại có khá nhiều công đoạn. Hơn hết cần phải có được những đôi tay đầy kinh nghiệm mới có thể làm ra món mèn mén thơm ngon nhất.

Sau khi chọn được ngô ngon, hạt ngô tẻ được tách khỏi lõi ngô, xay thành bột và sàng bớt vỏ. Khi có được bột ngô vừa ý, người ta sẽ rắc thêm chút nước và đảo đều đến khi bột ngô tơi ra rồi đặt vào chõ gỗ đồ chín.

Bột ngô thường sẽ được xay thủ công bằng loại cối đá có hai thớt chồng lên nhau, rất nặng và khó thao tác. Ngô ban đầu sẽ được xay tróc hết vỏ rồi mới xay đến khi thành bột mịn. Hấp mèn mén cũng phải mất đến hai lần, hấp lần đầu để nước tẩm vào bột ngô.

Để bột ngô được tơi không bị vón cục, những người thợ có kinh nghiệm cần phải tính toán thời gian sao cho hợp lý, ngô già hay ngô non đều cần thời gian khác nhau. Với bột ngô non thì chỉ cần nước trong chảo sôi, hơi nước bắt đầu bốc lên miệng chõ là có thể hoàn thành lần đồ đầu tiên, còn với ngô già thì cần để lửa lâu hơn.

Sau lần hấp đầu tiên thì bột ngô sẽ được dỡ ra nia, đảo tơi và lọc ra những mảng ngô già lửa rồi tiếp tục đặt ngô vào chõ lần thứ hai cho bột chín hẳn, khi đó mèn mén Hà Giang mới được coi là nấu hoàn tất. Chế biến mèn mén từ lúc bắt đầu cho tới khi hoàn thành sẽ mất ít nhất là 2 đến 3 tiếng nên để kịp cho phiên chợ sáng, người dân địa phương phải dậy từ 4 - 5 giờ sáng để chuẩn bị.

Thưởng thức mèn mén phải thật chậm rãi bởi mùi thơm của món ăn lan tỏa, càng nhai càng thấy bùi ngọt, đậm đà. Mùi vị của ngô chạm vào lưỡi càng nhai kỹ lại càng thấy ngọt đậm hơn. Món ăn này có cấu trúc hơi khô và dẻo, bởi vậy khi ăn trong bữa cơm thường ngày, nó sẽ được ăn kèm cùng canh rau cải hoặc đậu để không bị nghẹn.

Ở các phiên chợ Hà Giang, mèn mén có thể ăn cùng thắng cố. Ngoài ra, người dân tộc còn ăn mèn mén cùng với những trái ớt nướng. Cũng bởi ở đây có thời tiết khắc nghiệt, vô cùng lạnh giá nên ăn đồ ăn cay nóng sẽ giúp chống rét. Ớt phải chọn loại ớt thóc, quả nhỏ xíu như hạt thóc nhưng có vị cay xé lưỡi. Ớt tóc đem nướng rồi giã cùng với muối, chấm mèn mén vào ăn cùng thì đúng chuẩn kiểu ăn của người Hà Giang.

Cũng bởi hương vị độc đáo thơm ngon của mèn mén mà nhiều du khách tới đây cũng tò mò nếm thử và mua về làm quà. Từ một món ăn của người dân nghèo đem theo những ngày lên nương rẫy lao động, mèn mén trở thành thứ đặc sản chỉ nơi đây mới có và khiến du khách nhớ nhung sau một lần nếm thử.