Mỹ: Người trẻ chọn làm việc cho công ty gia đình

Welsh, 25 tuổi, hiện đã có 3 năm kinh nghiệm làm nhân viên thu mua tại công ty Seelye Craftsmen của gia đình ở Plymouth, Minnesota, Mỹ. Anh chia sẻ: "Gửi hồ sơ xin việc đến những công ty xa lạ khiến tôi thấy rất lạc lõng, trái ngược với cảm giác thân quen khi trở về làm việc tại nơi tôi đã lớn lên và quen biết mọi người".

Hiện tại, Welsh có kế hoạch tiếp quản công ty cùng với em trai Joe, người cũng khiến cha của họ, ông Tom, bất ngờ với quyết định làm việc cho công ty của gia đình.

Theo các nhà kinh tế và chuyên gia phân tích kinh doanh, ngày càng nhiều người trẻ bắt đầu quan tâm hơn đến việc tham gia công ty gia đình. Xu hướng này một phần được thúc đẩy bởi thị trường lao động đang chững lại, khiến con đường tìm việc trở nên khó khăn hơn. 

Đồng thời, nhiều bậc cha mẹ và ông bà thuộc thế hệ "baby boomer" và thế hệ X - những người đang làm chủ phần lớn doanh nghiệp nhỏ ở Mỹ - cảm thấy cần phải có kế hoạch kế nhiệm khi bước vào giai đoạn nghỉ hưu.

Tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ tuyển dụng con cái trưởng thành của chủ đã tăng gấp đôi kể từ năm 2018 và tăng 13% so với cùng kỳ năm trước tính đến tháng 1/2025, theo phân tích của nhà cung cấp dịch vụ bảng lương Gusto. 

Mark Valentino, Giám đốc ngân hàng doanh nghiệp tại Citizens, cho rằng đó là sự đảo ngược so với xu hướng của những thập kỷ gần đây, khi con cái thường không muốn làm việc cho công ty gia đình mà muốn tự khởi nghiệp. 

Ông Valentino cho biết: "Lần đầu tiên trong một thế hệ, mọi người lại quan tâm và hứng thú hơn với việc tiếp quản một doanh nghiệp đã hoạt động ổn định".

Cân nhắc gắn bó với công ty của gia đình

Với nhiều người trẻ, sự quan tâm này được thúc đẩy bởi tình hình thực tế. Đại dịch Covid-19 làm đảo lộn con đường sự nghiệp của nhiều người, tiếp theo là sự trỗi dậy mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo và những bất ổn gần đây từ căng thẳng thương mại.

Năm 2020, sau khi tốt nghiệp chuyên ngành biểu diễn âm nhạc, Max Swisher không có ý định làm việc cho công ty tư vấn của mẹ. Tuy nhiên, khi công việc dạy tiếng Anh tại Nhật Bản của Max bị ảnh hưởng bởi đại dịch, mẹ đã đề nghị anh quay về làm việc cho công ty bà.

Max đã đảm nhận vị trí giám đốc công nghệ tại Content Rules - công ty tư vấn nội dung của mẹ anh. Điều này khiến bà nhen nhóm hy vọng con trai sẽ tiếp quản công ty. Trong khi đó, Max vẫn chưa hoàn toàn chắc chắn về con đường này.

 "Tôi đang cố suy xét xem liệu mình có thật sự muốn gắn bó với công ty này cả đời hay không", Max, 27 tuổi, hiện sống tại Easthampton, Massachusetts, chia sẻ.

Mẹ của Max, bà Val Swisher, cho biết con trai đã chứng minh được năng lực với đội ngũ 30 nhân viên và cả khách hàng. Tuy nhiên, bà thừa nhận đôi khi phải vật lộn để cân bằng giữa hạnh phúc của con trai và sự phát triển của công ty. 

Bà Val đã điều chỉnh mô tả công việc của Max để phù hợp hơn với sở thích của anh và cố gắng tránh giao những nhiệm vụ mà bà biết là con mình không thích.

"Không ai muốn thấy con mình không vui cả", bà Val, 62 tuổi, sống tại Calistoga, California, chia sẻ. "Nhưng công việc là công việc. Đôi khi ta phải làm những điều mình không thích", bà nói thêm, đưa ra ví dụ như phải xoa dịu một khách hàng khó tính.

Theo khảo sát năm 2024 của công ty nghiên cứu thị trường Barlow Research trên 8.754 chủ doanh nghiệp nhỏ, có đến 42% dự định chuyển giao quyền sở hữu công ty trong vòng 5 năm tới, tăng so với 36% vào năm 2019. Trong số này, 28% đang tìm kiếm một thành viên trong gia đình để tiếp quản.

Kỳ vọng và thực tế khi làm việc cho gia đình

Theo Gary Plaster, một nhà chiến lược trong lĩnh vực kinh doanh gia đình, nhiều người tuyển dụng con cái với kỳ vọng chúng sẽ tiếp quản công ty trong tương lai. Tuy nhiên, việc này tiềm ẩn nhiều rủi ro. 

Người trẻ đôi khi thiếu kinh nghiệm và kỹ năng cần thiết để quản lý doanh nghiệp hiệu quả. Chủ doanh nghiệp nên thận trọng và lập kế hoạch kế nhiệm kỹ trước khi đưa con vào công ty, bởi có thể chúng chỉ xem đây là việc tạm thời trong khi chờ đợi công việc mơ ước của mình.

2 anh em Curtis và Cliff Hovis không quá lo lắng việc để con cháu tiếp quản công ty phụ tùng ô tô của gia đình. Họ tin rằng công ty gia đình chính là con đường vững chắc nhất để thế hệ tiếp theo làm giàu. 

"Tôi không muốn các con phải chật vật theo đuổi Giấc mơ Mỹ, điều mà tôi tin là ngày càng khó đạt được", Curtis, 56 tuổi, sống tại Grove City, Pennsylvania, chia sẻ. "Tôi có thể nghỉ hưu, hoặc bán công ty. Nhưng anh trai và tôi chọn tiếp tục phát triển công ty để con cháu có thể kế nhiệm và làm tốt hơn chúng tôi".

Con gái của Curtis, Nichole, bắt đầu làm việc tại công ty vào tháng 1/2025, đảm nhận vai trò kiểm kê và định giá ngay sau khi tốt nghiệp đại học. Nichole lớn lên với suy nghĩ sẽ làm việc cho công ty gia đình, nơi mang lại cho cô cảm giác như "ngôi nhà thứ hai". 

Hiện tại, Nichole nhận mức lương 55.000 USD, mức trung bình ban đầu của phòng ban. Tuy nhiên, khác với phần lớn đồng nghiệp, cô sẽ nhận cổ phần công ty trong vài năm tới. Curtis nói: "Tôi nghĩ nhiều người đã sai lầm khi lập tức đưa con cái vào vị trí điều hành ngay sau khi ra trường. Chúng vẫn cần phải nỗ lực để xứng đáng với vị trí đó".

Alexandra Jones, sinh viên năm cuối Đại học Colorado, chưa từng nghiêm túc cân nhắc đề xuất làm cho công ty gia đình của cha, người điều hành một công ty tuyển dụng trong lĩnh vực chính trị. Cô quyết tâm theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực marketing về thời trang và sau đó bắt đầu gửi hồ sơ xin việc.

"Ý tưởng làm việc cùng cha giờ đây nghe có vẻ hấp dẫn hơn nhiều," Jones, 22 tuổi, chia sẻ. Tuy vậy, cô vẫn hy vọng có thể tự lập, một phần vì cảm thấy việc dựa vào các mối quan hệ gia đình là con đường quá dễ để thoát khỏi khó khăn. 

"Khi tôi nghe ai đó nói rằng một người được cha tuyển vào làm ở công ty gia đình trong một lĩnh vực chẳng liên quan đến chuyên ngành hay sở thích, tôi nghĩ họ thật may mắn", cô tâm sự.

Đó là trường hợp của Hannah Pisani, người đã từ lâu lên kế hoạch gắn bó với công việc kinh doanh của gia đình. Sau khi tốt nghiệp đại học năm ngoái, cô bắt đầu làm việc tại công ty truyền thông bất động sản của mẹ. Đó cũng là lúc cô gái 23 tuổi phải học cách phớt lờ ánh nhìn và phán xét từ bạn bè.

"Sẽ có người nghĩ kiểu như: "Ồ, cô ấy sẽ được ưu ái thăng chức' nhưng sự thật thì không phải vậy", Pisani, hiện sống cùng cha mẹ tại Park Ridge, Illinois, kể. Cô cho biết mình thậm chí còn làm việc chăm chỉ hơn để chứng minh với 20 nhân viên khác rằng cô xứng đáng với vị trí đó. 

Từng chứng kiến mẹ tiếp quản công ty từ bà ngoại, Pisani cảm thấy bản thân cũng có trách nhiệm đầu tư vào tương lai cho công ty nhiều hơn một nhân viên bình thường. "Tôi muốn tiếp tục di sản này. Và tôi nghĩ đó là điều thực sự có ý nghĩa", cô chia sẻ.