Nên chăng chọn "ngũ danh thắng" của Việt Nam?

Ngũ danh đèo ở Việt Nam

+ Nhất: Ô Quy Hồ; dài 50km; độ cao 2.035m (đèo cao nhất); ranh giới Lai Châu và Lào Cai.

+ Nhì: Khau Phạ; dài 35km; độ cao 1.300m; Yên Bái.

+ Ba: Pha Đin; dài 32km; độ cao 1.648m; ranh giới Sơn La và Điện Biên.

+ Bốn: Mã Phí Lèng; dài 20km; độ cao 1.200m; Hà Giang; hiểm trở nhất.

+ Năm: Hải Vân; dài 20km; độ cao 500m; ranh giới Thừa Thiên Huế và Đà Nẵng; giáp biển, có đường hầm bộ dài nhất Asean (6.280m) và Hải Vân Quan (Thiên hạ đệ nhất hùng quan).

Ngũ danh núi ở Việt Nam

+ Nhất: Fansipan; cao 3.143m; Lào Cai.

+ Nhì: Pasilung; cao 3.080m; Lai Châu; sát biên giới Việt Nam - Trung Quốc.

+ Ba: Putaleng; cao 3.049m; Lai Châu.

+ Bốn: Kỳ Quan San; cao 3.046m; ranh giới Lào Cai và Lai Châu.

+ Năm: Khuong Su Van; cao 3.012m; Lai Châu.

Ngũ danh rừng (vườn quốc gia) ở Việt Nam

+ Nhất: Phong Nha Kẻ Bàng (Quảng Bình), di sản thế giới với 123.326ha, gồm cả quần thể hang động như Sơn Đoòng, Thiên Đường, Phong Nha, Tiên Sơn, Tú Làn…

+ Nhì: Yok Đôn (Đắk Lắk) với 115.545ha; rừng khộp đặc dụng, rừng thưa lá rộng, rụng theo mùa, chủ yếu họ Dầu; khu bảo tồn voi.

+ Ba: Pù Mat (Nghệ An) với 91.113ha; giáp biên giới Việt Nam - Lào; có thác Kem hùng vĩ, rừng săng lẻ…

+ Bốn: Sông Tranh (Quảng Nam) với 76.670ha. Thành lập tháng 12/2020), khu bảo tồn hổ, nối rừng Trường Sơn và các di sản Hội An, Mỹ Sơn.

+ Năm: Cát Tiên (Đồng Nai, Lâm Đồng, Bình Phước) với 73.837ha, đón khách du lịch nhiều nhất, có sông Đồng Nai và hồ Trị An, nơi xem thú lý tưởng nhất Viêt Nam.

Ngũ danh hồ ở Việt Nam

+ Nhất: Trị An 323km2 (Đồng Nai, hồ thủy điện thuộc sông Đồng Nai), công suất 400MW (thứ 6 Việt Nam); vương quốc cá lìm kìm, cá cơm nước ngọt.

+ Nhì: Sơn La 224km2 (Sơn La, sông Đà), công suất 2.400MW (đứng đầu Việt Nam).

+ Ba: Hòa Bình 218km2 (Hòa Bình, sông Đà); công suất 1.920MW (thứ 2 VN); nổi tiếng với cá lăng, cá trắm đen, cá thủy tinh (cá nến); các món cá nướng.

+ Bốn: Thác Bà 190km2 (Yên Bái, sông Chảy); công suất 108MW; khởi công năm 1964 (đầu tiên ở Việt Nam); lừng danh với cá bỗng, cá chày, cá thầu dầu (cá mương), cá nheo, cá ngạnh, chạch và mắm tép.

+ Năm: Nà Hang 90km2 (Tuyên Quang, sông Gâm); công suất 342MW; với các đặc sản cá anh vũ, cá chép dòn, cá rô đơn tính.

Cả 5 đều là hồ thủy điện, cảnh quan cực đẹp; có nhiều đảo (Thác Bà, gần 1.300 đảo).

Ngũ danh sông ở Việt Nam (tính chảy trong lãnh thổ)

+ Nhất: Đồng Nai (Tây Nguyên và Đông Nam bộ) dài 586km. Các phụ lưu là Đa Nhim, Đa Hoai, La Ngà, Bé, Sài Gòn, Vàm Cỏ. Có 20 thủy điện trên sông Đồng Nai và các phụ lưu.

+ Nhì: sông Đà 527km (Tây Bắc, Trung du); phụ lưu chính của sông Hồng với hàng chục chi lưu. Có 54 thủy điện lớn nhỏ trên sông Đà và chi lưu.

+ Ba: sông Hồng (sông Cái, Thao, Nhị Hà) 510km (Tây Bắc, Việt Bắc, đồng bằng sông Hồng). Phụ lưu là sông Đà, sông Lô cùng hàng chục chi lưu với nhiều thủy điện.

+ Bốn: sông Mã 410km (Điện Biên và Thanh Hóa) với 7 phụ lưu là sông Chu, Bưởi, Lũng, Luồng, Soi, Cầu Chày, Quan Hóa. Có 11 thủy điện trên dòng chính và phụ lưu.

+ Năm: sông Lam 362km (Nghệ An) với 6 phụ lưu là sông La, Hiếu, Ngàn Phố, Ngàn Sâu, Giăng, Năm Giải. Có 8 thủy điện trên dòng chình và phụ lưu.

Trong Ngũ Danh Sông Việt, chỉ sông Đồng Nai bắt nguồn và chảy trọn vẹn trên lãnh thổ Việt Nam. Sông Hồng, Sông Đà bắt nguồn từ Trung Quốc; sông Mã, sông Lam bắt nguồn từ Lào. Sông Mekong 4.350km, dài thứ 12 thế giới nhưng chảy trên lãnh thổ Việt Nam chỉ 235km.

Ngũ danh thác ở Việt Nam

+ Nhất: Đỗ Quyên (suối cùng tên) ở Lộc Trì, Phú Lộc, Thừa Thiên Huế; cao khoảng 300m; trong vườn quốc gia Bạch Mã (từng là Trại Trường Huấn luyện Hướng đạo Đông Dương trước 1945).

+ Nhì: thác Bạc (suối Mường Hoa), Sapa, Lào Cai; cao chừng 200m, dưới chân đèo Ô Quy Hồ. Thi thoảng có tuyết phủ vào mùa Đông.

+ Ba: Sương Mù (suối Gấu) ở Đa Mi (độ cao 700m), Hàm Thuận Bắc, Bình Thuận; cao khoảng 100m; phải trekking (đi bộ khó khan) 6km và có dây chuyên dùng xuống thác. Xã Đa Mi có các hồ thủy điện là Đa Mi (700ha), Hàm Thuận (2.500ha) và 3 thác lớn là Sương Mù, 9 Tầng, Mây Bay (Tè Trong)

+ Bốn: Bản Giốc (sông Quây Sơn) ở Đàm Thủy, Trùng Khánh, Cao Bằng. Thác cao 70m, rộng gần 300m, sâu 60m; ngay biên giới Việt Nam - Trung Quốc, hùng vĩ và đẹp nhất ASEAN. Cùng xã có Ngườm Ngao, động trên núi dài 2.144m.

+ Năm: thác Trắng (sông Phước Giang) ở Thanh An, Minh Long, Quảng Ngãi; cao 60m, còn gọi là thác Bạch Kim, xe hơi vào tận nơi; trên thác còn 2 tầng, có hồ rất đẹp.

Độ cao Ngũ Thác có sai số nhất định, cách tính chưa thống nhất (tính cả thác hay tầng cao nhất). Thác càng cao, dòng chảy càng hẹp.

Ngũ danh cực ở Việt Nam (địa lý đất liền)

+ Cực Đông là mũi Đôi, ở Vạn Thịnh, Vạn Ninh, Khánh Hòa. Trước đây, cực Đông là mũi Điện (Mũi Đại Lãnh, Hòa Tâm, Đông Hòa, Phú Yên)

+ Cực Tây là đỉnh A Pa Chải, ở Sín Thầu, Mường Nhé, Điện Biên; ngã ba biên giới Việt Nam - Lào - Trung Quốc.

+ Cực Nam là mũi Cà Mau, ở Đất Mũi, Ngọc Hiển, Cà Mau.

+ Cực Bắc là đỉnh Lũng Cú, ở Lũng Cú, Đồng Văn, Hà Giang nhưng cực Bắc chính xác về tọa độ cách cột cờ Lũng Cú vài km về phía Bắc, trên sông Nho Quế (ranh giới Việt Nam - Trung Quốc).

+ Cực Tâm (trung tâm lãnh thổ Việt Nam) lâu nay dường như chưa ai đề cập. Tôi và Thạc sỹ Trương Hoàng Phương (tác giả Bản đồ Du lịch Việt Nam) tạm xác định, cực Tâm nằm ở tọa độ 15 49', phía Nam sông Thu Bồn, gần cầu Cửa Đại (Hội An, Quảng Nam).

Theo tôi, Quảng Nam có thể làm hồ sơ, đề nghị Liên đoàn Bản đồ Địa chất Việt Nam công nhận để dựng biểu tượng.