pnvnonline@phunuvietnam.vn
"Ngọc trai đen" Josephine Baker
Josephine Baker thời trẻ
Josephine Baker sinh ngày 3/6/1906, tên khai sinh Freda Josephine McDonald, là một vũ công, ca sĩ và diễn viên người Pháp gốc Mỹ. Bà được Ernest Hemingway gọi là "người phụ nữ tuyệt vời nhất mà mọi người từng thấy". Josephine là một trong những nghệ sĩ giải trí thành công nhất ở Pháp và các khu vực khác của châu Âu. Bà có lượng người hâm mộ khổng lồ và được đặt các biệt danh như "Ngọc trai đen" và "Nữ thần Creole". Bà được coi là biểu tượng của vẻ đẹp và sức sống của người Mỹ da màu vào những năm 1920.
Josephine là người phụ nữ da đen đầu tiên được đóng vai chính trong một bộ phim điện ảnh (bộ phim câm mang tên "Siren of the Tropics", ra mắt năm 1927). Cùng năm đó, màn trình diễn của bà tại nhà hát Folies Bergère (Pháp) đã gây nên cơn sốt toàn Paris. Bộ trang phục với chiếc vòng cổ đính hạt và chiếc váy ngắn làm từ những quả chuối giả đã trở thành hình ảnh mang tính biểu trưng cho cả Thời đại nhạc Jazz và thời đại "Thập niên 20 bùng nổ" (một cách gọi của thập niên 1920, với sự phát triển mạnh về âm nhạc và thời trang tại các nước phương Tây). Nhân kỷ niệm 110 năm ngày sinh của bà, năm 2016, tạp chí Vogue đã mô tả chiếc váy chuối là "thao túng trí tưởng tượng của đàn ông da trắng một cách xuất sắc" và "định nghĩa lại hoàn toàn các khái niệm về chủng tộc và giới tính […] và còn tiếp tục ảnh hưởng tới ngành thời trang và âm nhạc ngày nay".
Josephine sinh ra trong một gia đình thiếu vắng hình bóng người cha. Bỏ học năm 12 tuổi, Josephine đi làm bồi bàn ở một quán rượu, sống cảnh đầu đường xó chợ, gian khổ và nghèo khó. Năm 15 tuổi, Josephine tham gia chương trình tạp kỹ của Dàn hợp xướng St. Louis và năm 19 tuổi, cô đến Paris để tham gia chương trình "La Revue Negre", mở màn tại Nhà hát des Champs-Elysees. Đây là một chương trình mang tính đột phá ở thời điểm đó, với mục đích giới thiệu tài năng của nhiều ngôi sao biểu diễn người Mỹ gốc Phi như Josephine. Tại Paris, bà trở nổi tiếng nhờ những màn khiêu vũ quyến rũ của mình. Bà đã đi lưu diễn châu Âu, biểu diễn ở nhiều nơi khác nhau. Tuy nhiên, khi đến Mỹ vào khoảng 1935, Josephine lại không được thành công như ở châu Âu, do khán giả Mỹ không muốn chấp nhận một người phụ nữ Mỹ gốc Phi như bà.
Josephine đã tham gia cuộc kháng chiến của Pháp trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Sau chiến tranh, bà được Ủy ban Giải phóng Dân tộc Pháp tặng Huân chương Kháng chiến, được quân đội Pháp tặng thưởng Huân chương Croix de Guerre (huân chương tôn vinh những người đã chiến đấu cùng phe Đồng minh chống lại phe Trục trong Thế chiến thứ hai), và được Tướng Charles de Gaulle trao huân chương Bắc Đẩu Bội tinh (huân chương cao quý nhất của Pháp, được Napoléon Bonaparte lập ra để thưởng cho những cá nhân hoặc tổ chức có đóng góp đặc biệt cho nước Pháp). Bà từng có câu hát nổi tiếng: "Tôi có hai tình yêu, đất nước của tôi và Paris".
Josephine Baker mất ngày 12/4/1975 do xuất huyết não, hưởng dương 69 tuổi. Tại khu phố Montparnasse ở phía Nam thành phố Paris, có một nơi được đặt tên là "Place Joséphine Baker" để tôn vinh bà. Vào tháng 8/2019, tên bà xuất hiện trong "Rainbow Honor Walk", một con đường nổi tiếng ở Quận Castro của bang San Francisco (Mỹ), nhằm ghi nhận những người thuộc cộng đồng LGBTQ+ "có những đóng góp đáng kể trong các lĩnh vực của họ" (Josephine là người song tính).
Lâu đài Château des Milandes ở xã Castelnaud-la-Chapelle là nơi ở của bà vào khoảng những năm 1940 và hiện là nơi lưu giữ và trưng bày những bộ trang phục nổi tiếng, những hình ảnh gia đình, Huân chương Bắc Đẩu Bội tinh của bà.