Người gác cổng thầm lặng trong hệ thống y tế cơ sở

Ở mỗi làng quê, trạm y tế xã là nơi người dân gửi gắm niềm tin trong việc khám, chữa bệnh ban đầu. Với đặc thù gần dân, sát dân, cán bộ y tế cơ sở không chỉ chăm sóc sức khỏe mà còn là cầu nối trong tuyên truyền, phòng bệnh, tiêm chủng, chăm sóc bà mẹ - trẻ em. Vai trò của trạm y tế xã ngày càng khẳng định rõ, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm tải cho tuyến trên.

Gắn bó vì gần dân

Một buổi sáng đầu thu, con đường nhỏ dẫn vào xã Trường Sơn (tỉnh Bắc Ninh) đã rộn rã tiếng bước chân của bà con đến trạm y tế xã. Người đến tiêm chủng cho con, người mang theo sổ khám định kỳ, người ghé để hỏi han về bệnh sốt, ho, nhức đầu. Giữa không gian quen thuộc ấy, chị Nguyễn Thị Minh (chuyên viên y tế xã Trường Sơn) luôn tất bật với công việc, lúc đo huyết áp, lúc tư vấn, khi lại dặn dò bà con về chế độ dinh dưỡng.

Gắn bó với công tác y tế thôn bản từ năm 2016, chị Minh nhớ lại: "Ban đầu tôi phụ trách tuyên truyền, vận động người dân giữ gìn vệ sinh môi trường, theo dõi sức khỏe phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ. Đến năm 2017 tôi được tham gia các lớp đào tạo, rồi liên tục bồi dưỡng trong các giai đoạn 2019 - 2024. Tính đến nay, tôi đã có gần 9 năm công tác ở tuyến cơ sở. Có vất vả, nhưng niềm tin và sự hợp tác của bà con khiến tôi thêm gắn bó".

Ở Trường Sơn, cũng như nhiều vùng quê khác, trạm y tế xã là nơi bà con tìm đến đầu tiên khi gặp vấn đề sức khỏe. Họ không cần phải đi xa lên tỉnh hay về Trung ương, mà có thể được khám, tư vấn, cấp thuốc định kỳ ngay tại địa phương. Từ tiêm chủng mở rộng cho trẻ em, chăm sóc thai phụ, đến phòng dịch bệnh, vệ sinh môi trường - tất cả đều được triển khai ngay ở trạm.

Chị Minh kể, có những ngày mưa to, đường làng trơn trượt, thế nhưng các bà mẹ vẫn bế con, lội bộ hàng cây số đến trạm để tiêm chủng đúng hẹn. "Hình ảnh ấy khiến tôi nhớ mãi. Nó cho thấy sự tin tưởng, trách nhiệm và cũng là nguồn động viên lớn nhất để chúng tôi cố gắng hết sức mình".

Công việc của y tế cơ sở không dừng lại ở khám chữa bệnh. Hàng tháng, chị cùng đồng nghiệp phối hợp với y tế thôn bản tổ chức các buổi sinh hoạt cộng đồng ở trường học, nhà văn hóa. Họ hướng dẫn bà con phòng bệnh, vận động tiêm chủng đầy đủ, theo dõi thai kỳ và chăm sóc trẻ nhỏ. Mỗi buổi như thế, cán bộ y tế lại thêm gần dân hơn, nắm bắt được những khó khăn và nhu cầu thực tế để có giải pháp phù hợp.

Khi được hỏi về khó khăn lớn nhất, chị Minh trải lòng: "Nhiều trạm y tế xã hiện nay vẫn thiếu bác sĩ, cán bộ y tế phải kiêm nhiệm nhiều việc. Trang thiết bị còn hạn chế, có nơi máy móc cơ bản cũng chưa đủ, khiến việc khám chữa bệnh chưa đạt như mong muốn. Mức hỗ trợ cho cán bộ y tế cơ sở cũng còn thấp, đời sống chưa ổn định".

Thực tế, công việc ở tuyến xã không hề nhẹ nhàng. Bệnh nhân có khi đông dồn vào một buổi, cán bộ vừa phải làm thủ tục, vừa thăm khám, vừa hướng dẫn chăm sóc. Lúc dịch bệnh bùng phát, áp lực tăng gấp bội. Thế nhưng, chị Minh cho rằng chính sự phối hợp tích cực của chính quyền địa phương và mạng lưới y tế thôn bản đã giúp họ hoàn thành nhiệm vụ.

"Điều thuận lợi nhất của chúng tôi là được gần dân, nắm rõ địa bàn, hiểu từng hộ gia đình. Người dân coi cán bộ y tế như người thân, nên dễ lắng nghe và hợp tác. Chính tình cảm ấy tạo nên niềm tự hào lớn, để tôi và đồng nghiệp luôn thấy công việc của mình có ý nghĩa", chị nói.

Cần xây dựng Trạm y tế xã thành lá chắn vững chắc bảo vệ sức khỏe ban đầu của nhân dân

Không chỉ tự hào, chị Minh cũng nhiều lần trăn trở. Nhiều bà con mong muốn trạm được nâng cấp, có thêm thiết bị siêu âm, máy xét nghiệm cơ bản để giảm bớt việc phải chuyển tuyến. Bản thân chị cũng mong được tăng cường tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ, để họ có thể đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe tại chỗ.

Những mong mỏi ấy không chỉ của riêng chị Minh mà cũng là tiếng nói chung của nhiều cán bộ y tế cơ sở. Để người dân yên tâm gắn bó, để trạm y tế xã thật sự trở thành "người gác cổng" trong hệ thống y tế, cần thêm sự quan tâm đầu tư, cả về cơ sở vật chất lẫn chế độ chính sách.

Dẫu còn không ít khó khăn, mỗi ngày chị Minh và đồng nghiệp vẫn kiên trì bám trụ nơi tuyến đầu, lặng lẽ làm công việc chăm sóc sức khỏe ban đầu cho cộng đồng. Với họ, phần thưởng lớn nhất không nằm ở chế độ đãi ngộ, mà là nụ cười tin tưởng của người dân mỗi khi bước vào trạm y tế quen thuộc.

Trạm y tế xã không chỉ là nơi khám, cấp thuốc hay tiêm chủng; đó còn là điểm tựa tinh thần, nơi người dân được tư vấn kịp thời, được theo dõi sức khỏe bà mẹ - trẻ em, được hướng dẫn phòng bệnh và chăm sóc hàng ngày. Khi trạm y tế hoạt động hiệu quả, nhiều ca bệnh nhẹ được xử lý sớm tại chỗ, tránh được tình trạng quá tải cho bệnh viện tuyến trên, đồng thời giảm chi phí và rủi ro cho người bệnh. Vai trò phòng bệnh, tuyên truyền và giám sát dịch bệnh của cán bộ y tế thôn bản cũng góp phần quan trọng trong việc phát hiện sớm và ứng phó kịp thời với các ổ dịch.

Để phát huy hết giá trị này, cần có đầu tư thích đáng cho cơ sở vật chất, trang thiết bị tối thiểu, và nhất là nâng cao năng lực chuyên môn thông qua đào tạo thường xuyên. Cần chính sách đãi ngộ hợp lý để giữ chân cán bộ y tế cơ sở, đồng thời khuyến khích sự phối hợp chặt chẽ giữa trạm y tế, chính quyền địa phương và cộng đồng.

Khi trạm y tế xã được đầu tư cả về con người lẫn trang thiết bị, chăm sóc sức khỏe ban đầu sẽ thực sự trở thành lá chắn vững chắc cho sức khỏe cộng đồng - nền tảng để xây dựng một xã hội khỏe mạnh, bền vững.