Người phụ nữ đánh máy chữ cuối cùng ở phố biển Nha Trang

30 năm mưu sinh bằng nghề đánh máy chữ

Đối với nhiều người dân TP.Nha Trang, hình ảnh người phụ nữ mưu sinh bằng chiếc máy đánh chữ ở một góc vỉa hè giao nhau giữa đường Phan Bội Châu và đường Hàn Thuyên đã trở nên quen thuộc. Hàng ngày, buổi sáng từ 8h đến 11h, buổi chiều từ 13h30 đến 16h30, chị Thư có mặt ở đây để đánh máy thuê đơn từ, văn bản cho khách.

Chị Thư theo nghề này đã hơn 30 năm. Gia đình chị có 3 thế hệ theo nghề này. Ông ngoại chị làm nghề đánh máy chữ từ những năm 60, sau đó mẹ chị kế nghiệp, rồi truyền nghề cho chị. Chị bảo, ngày trước, người đánh máy chữ thuê tập trung nhiều nhất ở đường Thống Nhất và quanh TAND tỉnh Khánh Hòa như: ông Sĩ, ông Lâm (đường Thống Nhất), ông Hải (đường Nguyễn Trãi), ông Hai Thuận (đường Phan Đình Phùng), ông Nguyên (đường Phan Bội Châu)... và đương nhiên có 3 thế hệ trong gia đình chị.

Qua thời gian, chị Thư cùng với chiếc máy đánh chữ phải dịch chuyển nơi làm việc liên tục, lúc làm trên đường Hàn Thuyên, khi qua đường Thống Nhất... và giờ đây là ở ngã tư Phan Bội Châu - Hàn Thuyên. "Ngày trước ở khu này nhiều người đánh máy chữ, nên ở khu này nhộn nhịp và đông vui lắm. Cách đây vài ba năm thì có tôi và một ông ở góc đường đối diện. Tuy nhiên, bây giờ ông ấy cũng nghỉ rồi. Ở thành phố này, bây giờ chỉ mình tôi là còn giữ nghề", chị Thư cho biết.

Những năm 80, 90 của thế kỷ trước là thời điểm nghề đánh máy chữ rất phát đạt. Thời đó, máy vi tính rồi máy photocopy chưa xuất hiện nhan nhản như bây giờ, nên công việc của những người đánh chữ thuê luôn bận rộn. Từ các loại giấy tờ của cơ quan Nhà nước, nhất là các giấy tờ nhà đất bên xây dựng, rồi giấy khai sinh, giấy phép, di chúc, điếu văn, đơn thư... Thậm chí, các giấy tờ cần sao y bản chính, mọi người cũng đều tìm đến để đánh máy.

Hơn 30 năm gắn bó với công việc, gõ không biết bao nhiêu loại đơn từ cho khách, chị Thư khá rành cách làm nhiều loại văn bản hành chính khác nhau. Chị bảo, làm nghề này cũng phải có năng khiếu và phải có kiến thức về pháp luật. Vậy nên, ngoài thời gian làm việc, chị thường tranh thủ xem thời sự, tìm hiểu các quy định, văn bản mới để cập nhật thêm thông tin, bổ sung kiến thức cho công việc của mình.

Sợ nhất là khách thuê viết đơn ly hôn

Trước đây, chị Thư đánh máy bằng các đầu ngón tay nhưng rồi theo năm tháng những phím chữ dần cũ kỹ trở nên khó đánh hơn xưa. Thế là chị tự mày mò chế ra dụng cụ để gõ phím, đó là một thanh gỗ nhỏ. Dù sử dụng bằng cách nào, từng động tác của chị vẫn nhanh nhẹn, chính xác đến từng chữ trong đơn. Nhờ sự cẩn thận, tỉ mỉ và sự tập trung của mình, chị luôn hoàn thành lá đơn trong sự hài lòng của khách hàng.

Hiện nay, viết một lá đơn bình thường, chị Thư thường lấy khoảng 20.000 đến 30.000 đồng, những đơn từ khó hơn, mất nhiều công sức thì khoảng 50.000 đồng, cao nhất cũng chỉ trăm nghìn đồng là cùng. Tuy là nghề để kiếm sống nhưng điều đó không có nghĩa chị gõ chữ kiếm tiền bằng mọi giá. Chị không nhận làm các đơn từ kiện tụng tranh chấp đất đai, bởi chị thấy những vụ kiện ấy để lại hệ lụy là người thân trong gia đình mất tình cảm với nhau.

"Tôi sẽ từ chối ngay những đơn tranh chấp đất đai, nhất là có liên quan đến người thân trong gia đình. Dù việc đánh máy chữ những đơn ấy được trả giá rất cao, thậm chí là gấp đôi ngày làm việc của mình nhưng tôi cũng lắc đầu từ chối. Nhiều người khi bị tôi từ chối thì quay sang phán xét, nói nặng nhẹ, thậm chí là chửi tôi nhưng tôi cũng bỏ hết ngoài tai", chị Thư chia sẻ.

Mấy chục năm làm nghề, chị Thư ngại nhất là viết đơn ly hôn. Vì vậy, mỗi khi có khách thuê làm đơn ly hôn, chị lại thành người hòa giải. Hỏi chuyện cặn kẽ, nếu thấy hôn nhân còn có thể cứu vãn thì lựa lời khuyên nhủ. "Mình viết đơn thuê thì có tiền nhưng biết đâu từ lá đơn đó, cả một gia đình bị tan nát, con cái lìa xa cha mẹ. Có thể người ta chưa suy nghĩ thấu đáo, bởi đơn ký rồi là mất chồng, mất vợ nên tôi hay khuyên về suy nghĩ kỹ rồi hãy quyết định. Nhiều cặp vợ chồng, sau khi nghe lời khuyên của tôi, họ lại hòa thuận như xưa, vậy là quay lại cảm ơn tôi rối rít", chị Thư kể.

Không chỉ tận tâm với nghề mà khi gặp người nghèo khổ, hoàn cảnh éo le, chị Thư thường lấy giá rẻ, có khi chỉ làm giúp. "Mỗi khi có người nghèo làm đơn xin từ thiện, đơn kêu cứu vì oan sai, tôi không lấy tiền, coi như mình đã làm một việc thiện", bà Thư tâm sự.

Nghề đánh máy chữ thuê đã giúp chị Thư nuôi sống gia đình suốt bao năm qua. Bởi vậy, dù thăng hay trầm, sự trân trọng đối với nghề trong chị vẫn không thay đổi. Chị bảo, còn sức, còn khách thì chị vẫn còn ôm lấy nghề. Đến khi nào không còn ai tìm đến để thuê đánh máy chữ nữa thì chị sẽ tính tiếp. Bây giờ, ngày qua ngày, giữa phố xá ngày càng hiện đại vẫn còn đó âm thanh lạch cạch từ chiếc máy đánh chữ của chị Thư. Đó là minh chứng lưu lại cái nghề muôn năm cũ này.