Nguyên nhân gây phát ban mùa đông và cách xử lý

1. Nguyên nhân và phân loại phát ban mùa đông

Nước và dầu từ nhiên trong da giúp da ẩm hơn và có khả năng bảo vệ lại sự xâm nhập của các yếu tố bên ngoài. Phát ban mùa đông xảy ra khi da bạn bị mất quá nhiều độ ẩm do nhiệt độ xuống thấp.

Cụ thể, việc không khí lạnh hơn, khô hơn và sử dụng máy sưởi đã khiến nước và dầu bị hút bớt ra khỏi da. Kết hợp với các yếu tố môi trường khác như lối sống, thói quen ăn uống và một số điều kiện y tế nhất định cũng có thể gây khô da và phát ban.

- Viêm da: bất kì tình trạng viêm da nào gây ra các mảng khô và ngứa có thể do lưu thông kém hoặc tiếp xúc với hóa chất mạnh, chất gây dị ứng hoặc bị nhiễm trùng

- Bệnh Rosacea: đây là một tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra các phát ban dạng mẩn đỏ và mụn nhỏ trên da (chủ yếu là da mặt)

- Nổi mề đay do lạnh: tình trạng này gây ra các vết sưng, ngứa tụ thành từng mảng khi tiếp xúc với không khí lạnh, đây là phát ban da tạm thời, tồn tại trong 1 - 2 giờ sau khi tiếp xúc với điều kiện nhiệt độ thấp.

- Vẩy nến: bệnh vẩy nến do thời tiết lạnh, khô có thể bùng phát, ngoài ra các tác nhân khác có thể bao gồm căng thẳng, hút thuốc và một số bệnh nhiễm trùng.

Các yếu tố rủi ro

Bất cứ ai cũng có thể bị phát ban mùa đông nhưng có một số nhóm người có nguy cơ bị phát ban cao hơn chẳng hạn:

- Bị bệnh liên quan tới da bao gồm: rosacea, chàm, hen suyễn, dị ứng

- Người làm việc ngoài trời trong thời gian dài

- Nhiễm virus hoặc vi khuẩn

- Nhạy cảm với các thành phần trong mỹ phẩm hoặc các sản phẩm chăm sóc da khác

- Tuổi tác cao

- Căng thẳng

- Bị mất nước do vật lý hoặc bệnh lý.

2. Triệu chứng

Phát ban mùa đông có thể lan rộng khắp cơ thể hoặc chỉ ảnh hưởng đến một số vùng cơ thể nhất định, thường là bàn tay, cánh tay do chúng tiếp xúc trực tiếp và thường xuyên với không khí lạnh hơn so với các vùng khác trên cơ thể.

Các triệu chứng phát ban mùa đông có thẻ bao gồm:

- Đỏ

- Ngứa

- Các nốt sẩn ngứa và có vảy

- Vết sưng hoặc phồng rộp

- Bong tróc da

- Viêm da.

3. Cách đối phó

Các phương pháp điều trị phát ban mùa đông nên tập trung vào việc tái tạo độ ẩm cho da và làm dịu mọi kích ứng. Mọi người có thể sử dụng kem dưỡng ẩm, dầu dưỡng để cấp ẩm và bù nước cho da.

Bác sĩ có thể kê một số loại thuốc và kem bôi ngoài da nếu tình trạng bạn gặp phải là rosacea hay viêm da bên cạnh lời khuyên về thay đổi lối sống hay các phương pháp khắc phục tại nhà khác, chẳng hạn như:

Kem dưỡng ẩm

Sau tắm, việc bôi kem dưỡng ẩm sẽ giúp da "khóa ẩm" và chống mất nước. Các sản phẩm chăm sóc chứa ure hay axit lactic có thể cấp nước cho da nhiều hơn. Lưu ý không nên chọn các sản phẩm có mùi thơm mạnh bởi chúng có thể gây kích ứng da do thành phần hóa học. Người có làn da nhạy cảm tốt nhất nên ưu tiên các sản phẩm dưỡng ẩm tự nhiên có thành phần lành tính và không mùi thơm.

Một số sản phẩm tự nhiên có thể làm dịu làn da khô nứt nẻ đặc trưng của phát ban mùa đông là gel lô hội, dầu dừa chứa thành phần kháng khuẩn, dưỡng ẩm và an toàn cho vùng da nứt nẻ.

Dầu tự nhiên

Dầu tự nhiên chứ các chất dinh dưỡng và khoáng chất cần thiết góp phần làm dịu vùng da bị kích ứng. Một đánh giá được đăng tải trên tạp chí International Journal of Molecular Sciences đã xem xét việc các loại dầu tự nhiên tác động tới làn da như thế nào cho kết quả như sau:

- Các hợp chất từ dầu dừa chẳng hạn như axit lanolin và axit lauric có thể cải thiện hàng rào bảo vệ của da và thúc đẩy quá trình chữa lành

- Dầu cây rum chứa một lượng lớn axit linoleic có tác dụng chống viêm, lý tưởng cho việc làm dịu làn da bị kích ứng

- Dầu bơ có chứa vitamin C, D và E giúp nó trở thành một loại dầu dưỡng da tuyệt vời với những người có da khô hoặc da đang bị tổn thương

- Dầu oliu có đặc tính chống viêm nhưng lại thúc đẩy quá trình mất nước qua da, làm giảm chức năng bảo vệ của da nên người bị viêm da hay da khô không nên sử dụng.

Tránh các loại chất tẩy rửa

Tiếp xúc với không khí khô lạnh có thể khiến da yếu đi và nhạy cảm hơn bình thường, vì thế mà những người bị phát ban mùa đông nên thay đổi sữa rửa mặt và sữa tắm có khả năng loại bỏ dầu trên da quá nhiều đang dùng cho mùa hè.

Nên ưu tiên các loại sữa tắm tự nhiên, không tạo bọt nhiều, tránh các sản phẩm chứa cồn, paraben hay nước hoa nhân tạo.

Máy tạo độ ẩm

Máy sưởi dường như phổ biến hơn trong các mùa đông trong những năm gần đây, tuy nhiên việc sử dụng máy sưởi không đúng cách cũng chính là nguyên nhân gây phát ban mùa đông. Để tránh tình trạng mất nước do máy sưởi, bạn nên sử dụng thêm máy tạo độ ẩm đặt trong phòng ngủ hoặc các khu vực thường sử dụng.

Nhìn chung thì phát ban mùa đông có thể kèm theo tình trạng da tróc vảy, ngứa, viêm thành mảng; các triệu chứng có thể tồi tệ hơn nếu bạn đang bị vảy nến hay viêm da. Hãy liên hệ với bác sĩ nếu tình trạng da nghiêm trọng hơn, không đáp ứng với các biện pháp cải thiện tại nhà.