Nhà văn Hoàng Anh Tú: Hạnh phúc gia đình được xây từ những điều giản dị

"Vợ tôi cũng bận rộn, tại sao chỉ cô ấy phải làm việc nhà?"

+ Anh có thể chia sẻ một kỷ niệm đặc biệt trong hành trình cùng vợ xây dựng tổ ấm - điều khiến anh cảm nhận sâu sắc nhất về giá trị gia đình?

Một thôi á? Khó quá! Bởi trên hành trình ấy, chúng tôi đã cùng nhau tạo ra vô số những kỷ niệm. Mà kỷ niệm nào cũng đáng nhớ, cũng sâu sắc, cũng góp phần tạo nên gia đình chúng tôi hôm nay. Nhưng xem nào, để tôi chọn ra một kỷ niệm nhé! Đó là vào thời điểm dịch Covid-19, khi cả nhà phải ở yên trong bốn bức tường nhiều tháng.

Có một tối, vợ tôi đề xuất cả nhà chơi trò "kể chuyện hạnh phúc". Mỗi người, từ tôi, vợ tôi, đến 3 đứa trẻ - Gia Bách, Trà My và Phương Nguyên - đều phải kể một khoảnh khắc mà mình cảm thấy hạnh phúc nhất trong ngày. Tôi nghĩ lũ trẻ sẽ kể những chuyện như được ăn món ngon hay chơi game, nhưng thật bất ngờ, cả 3 đều nhắc đến những khoảnh khắc rất nhỏ bé, như lúc cả nhà cùng rửa bát, khi bố mẹ kể chuyện cười… Tôi nhận ra rằng, giá trị gia đình không nằm ở những điều to lớn, mà chính là những khoảnh khắc rất bình dị, khi cả nhà cùng "thở chung một nhịp" và cảm nhận được sự gắn kết.

+ Quan niệm của anh về vai trò của người chồng trong gia đình hiện đại là gì?

Tôi luôn tin, người chồng trong gia đình hiện đại không chỉ là người kiếm tiền hay "trụ cột" theo nghĩa truyền thống, mà phải là bạn đồng hành thực sự của vợ. Nhà là của cả hai, cơm là cùng ăn, thì việc nhà không thể gán riêng cho ai, đó là trách nhiệm chung. Chúng tôi muốn con cái nhìn vào cha mẹ là thấy tinh thần đồng đội chứ không phải trụ cột hay hay hậu phương. Ngay trong việc giáo dục con cái, vợ chồng tôi chọn sự đồng nhất thay vì tranh nhau quyền dạy con.

+ Nhiều người đàn ông vẫn cho rằng việc nhà là "việc của phụ nữ". Anh đã vượt qua định kiến này như thế nào và có cách ứng xử ra sao trong đời sống hàng ngày?

Tôi lớn lên trong một môi trường mà mẹ tôi gần như ôm trọn việc nhà, nên ban đầu, tôi cũng bị ảnh hưởng bởi tư duy ấy. Nhưng khi lập gia đình và có con, tôi nhận ra, nếu giữ lối nghĩ đó, tôi không chỉ bất công với vợ mà còn làm gương xấu cho con.

Tôi tự đặt mình vào vị trí của Trang: Vợ tôi cũng bận rộn, tại sao chỉ cô ấy phải làm việc nhà? Từ đó, tôi chủ động tham gia, từ lau nhà, giặt đồ đến nấu ăn. Chúng tôi biến việc nhà thành hoạt động chung, có khi thành trò vui. Chẳng hạn, thi xem ai gấp quần áo nhanh hơn, hoặc phân công cho lũ trẻ những việc nhỏ để chúng thấy mình cũng là một phần của "đội". Quan trọng là tôi muốn các con thấy, việc nhà không phân biệt giới tính, mà là trách nhiệm của mọi thành viên trong gia đình.

Minh bạch và tôn trọng trong quản lý tài chính

+ Khi đứng trước những quyết định tài chính chung, vợ chồng anh thường thảo luận và đi đến thống nhất bằng cách nào?

Vợ chồng tôi có một nguyên tắc: Minh bạch và tôn trọng. Mỗi khi cần đưa ra quyết định tài chính lớn, như mua nhà, đầu tư hay chi cho việc học của con, chúng tôi sẽ ngồi lại cùng nhau, thường là vào cuối tuần, khi cả hai đều thoải mái.

Tôi thường đưa ra các ý tưởng, còn Trang sẽ phân tích tính thực tế. Cô ấy rất giỏi nhìn vấn đề từ nhiều góc độ, nên chúng tôi bổ sung cho nhau. Nếu có bất đồng, chúng tôi không quyết ngay mà để vài ngày suy nghĩ thêm. Quan trọng là chúng tôi luôn đặt lợi ích chung của gia đình lên hàng đầu.

+ Có khi nào giữa anh và vợ xảy ra bất đồng trong việc quản lý chi tiêu, và anh đã giải quyết tình huống đó ra sao để giữ được sự tôn trọng lẫn nhau?

Có chứ. Tôi nhớ lần muốn đầu tư vào một dự án sách, nhưng Trang cho rằng thời điểm đó chưa phù hợp vì cần ưu tiên chi phí học cho con. Ban đầu, tôi bực vì nghĩ cô ấy không ủng hộ đam mê của mình. Nhưng thay vì tranh cãi, chúng tôi thống nhất "tạm hoãn" cuộc thảo luận vài ngày. Trong thời gian đó, tôi suy ngẫm và thấy Trang có lý. Tôi chủ động xin lỗi, rồi đề xuất một kế hoạch khác: Dành một khoản nhỏ để thử nghiệm, đồng thời vẫn đảm bảo ngân sách học tập cho con.

Điều quan trọng là chúng tôi luôn đặt mình vào vị trí của nhau, không để cái tôi lấn át. Điều này giúp chúng tôi giữ được sự tôn trọng và không làm tổn thương nhau.

Dạy con bằng tình yêu thương và sự đồng hành, lắng nghe

+ Anh thường chia sẻ với 3 con mình về giá trị gia đình như thế nào để các con hiểu được trách nhiệm và tình yêu thương trong tổ ấm?

Tôi luôn nhắc các con: Gia đình là nơi an toàn nhất, nơi con có thể là chính mình mà không sợ bị phán xét. Tôi kể cho chúng nghe những câu chuyện thực tế, như cách bố mẹ vượt qua khó khăn, hay những lần bố mẹ sai và biết xin lỗi nhau.

Ví dụ, tôi từng chia sẻ với Gia Bách về việc tôi nóng giận với mẹ nó thế nào, nhưng sau đó nhận ra lỗi và xin lỗi. Tôi muốn con thấy rằng tình yêu thương trong gia đình không chỉ là những lời nói ngọt ngào, mà còn là trách nhiệm sửa sai và tôn trọng lẫn nhau. Tôi cũng khuyến khích các con tham gia vào việc gia đình để hiểu rằng mỗi thành viên đều có vai trò giữ gìn tổ ấm. Quan trọng nhất, tôi muốn các con thấy rằng hạnh phúc là khi cả nhà cùng cố gắng vì nhau.

+ Trong cách dạy con, anh và vợ có sự thống nhất hay khác biệt? Nếu khác biệt, anh xử lý ra sao?

Chúng tôi thống nhất ở những nguyên tắc lớn: Không dùng đòn roi, không quát tháo, mà chọn lắng nghe và đối thoại. Tuy nhiên, vẫn có sự khác biệt. Trang thường nhẹ nhàng và kiên nhẫn, còn tôi đôi khi nghiêm khắc hơn, đặc biệt với Gia Bách, vì tôi muốn con trai học về trách nhiệm từ sớm.

Khi bất đồng, chúng tôi không tranh cãi trước mặt con, mà thảo luận riêng để tìm tiếng nói chung. Ví dụ, có lần tôi muốn phạt Trà My vì con làm sai, nhưng Trang cho rằng nên giải thích để con hiểu. Cuối cùng, chúng tôi thống nhất, tôi sẽ nói chuyện, giải thích lý do, rồi mới đưa ra hình phạt nhẹ nếu cần. Bằng cách này, con vừa cảm nhận được tình yêu thương, vừa hiểu được giới hạn. Quan trọng là con luôn thấy bố mẹ là một đội, không để con lợi dụng sự khác biệt giữa hai người.

+ Người cha trong gia đình không chỉ là trụ cột mà còn là bạn đồng hành của con. Anh đã làm gì để duy trì sự gắn kết, gần gũi với 3 con của mình?

Tôi luôn cố gắng làm "đồng bọn" với các con, chứ không phải là người cha đứng từ trên cao nhìn xuống. Với Gia Bách, tôi cùng con chơi hoặc chia sẻ về game hay âm nhạc. Với Trà My và Phương Nguyên, tôi hay trò chuyện về chuyện con gái, từ việc chọn váy đến những khúc mắc bạn bè.

Mỗi tuần, cả nhà đều có "hội nghị gia đình", nơi các con được nói lên suy nghĩ, ước mơ hay thậm chí cả những bực bội. Tôi lắng nghe, đôi khi kể về những sai lầm thời trẻ của mình, để các con thấy bố cũng từng giống chúng. Tôi tôn trọng "quyền làm con", để chúng cảm thấy được thấu hiểu và an toàn khi chia sẻ.

+ Những trải nghiệm thực tế trong chính tổ ấm có ảnh hưởng thế nào đến tác phẩm của anh?

Những gì tôi viết, từ cuốn "Trồng một người cha gieo lên người mẹ và đổ đầy hạnh phúc vào những đứa trẻ" đến các bài viết trên mạng xã hội, đều bắt nguồn từ chính cuộc sống gia đình của tôi. Những khó khăn tôi và Trang cùng vượt qua, những khoảnh khắc hạnh phúc với các con, hay cả những sai lầm trong vai trò người chồng, người cha… đều trở thành chất liệu. Ví dụ, khi viết về ly hôn vẫn có thể hạnh phúc, tôi không chỉ nghĩ đến những cặp đôi tôi từng tư vấn trong "Tiệm sửa chữa hôn nhân" mà còn từ chính cách tôi và Trang giữ sự tôn trọng dù bất đồng. Trải nghiệm thực tế giúp tôi viết chân thật, gần gũi. Tôi muốn độc giả thấy rằng mình không chỉ lý thuyết, mà viết bằng trái tim của một người chồng, người cha.

+ Xin cảm ơn anh!

Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp thực hiện