Hến sông La rất nhỏ, không to như hến ngoài Bắc, nên thịt hến khi bỏ vỏ cũng nhỏ xíu xiu. Vậy nhưng là thứ thịt “nhỏ mà có võ” bởi chắc chắn cũng như tôi, nếu đã một lần ăn loại hến này, bạn sẽ khó lòng mà quên được vị ngọt, thơm của nó.
Sợ con gái miền Bắc không ăn quen vị miền Trung nên trước khi nấu ăn, mẹ bạn đã hỏi tôi có ăn được cay không? Ở ngoài Bắc, hến thường nấu món gì. Tất nhiên, để được thưởng thức trọn vẹn món ăn quê, tôi “thỏ thẻ” đề nghị với mẹ bạn: “Bác cứ nấu như mọi khi nhà mình vẫn ăn là được ạ!”.
Quả nhiên, tôi đã không phải hối hận vì lời đề nghị của mình. Mẹ bạn đãi hến rất lâu, bởi con hến sông La rất nhỏ nên khâu chuẩn bị mất công hơn một chút. Hến sau khi luộc, giữ lại nước và thịt hến để riêng, tẩm ướp một chút gia vị, hành tăm bằm nhỏ.
Khi các món khác trên mâm đã xong, mẹ bạn mới bắc chảo xào hến. Chờ dầu trong chảo nóng già, mẹ bạn phi thơm hành, sau đó xúc một ít ra để riêng (sẽ rắc lên khi đĩa hến đã xào xong cùng với vài lát ớt), còn lại cho hến vào đảo đều cho đến khi hơi săn thì bỏ giá đỗ vào, nêm gia vị vừa ăn và bắc ra. Khi cho giá vào, đảo thật nhanh cùng với hành, rau răm, không đảo quá lâu để giữ được vị giòn của giá.
Giữ lại một chút hành đã xào trước đó, phi cà chua và cho hến vào đảo đều. Nước luộc hến có màu trắng sữa, đun sôi già thì đổ cà chua và hến vừa xào vào. Múc canh vào bát, rắc hành, mùi tàu, rau răm thái dài hơn một đốt ngón tay vào.
Mấy ngày ở nhà bạn, ngày nào tôi cũng “đề nghị” được ăn món hến xào và canh hến vì quá mê vị ngọt của nó. Có hôm, mẹ bạn chỉ xào hến, không cho giá đỗ và mua bánh tráng giòn tan về ăn kèm.
Đến tận bây giờ, thi thoảng, tôi vẫn nhờ bạn mua hộ hành tăm, gửi từ Hà Tĩnh ra để mỗi lần xào hoặc nấu canh hến lại sử dụng loại hành này, với hy vọng có thể tìm được chút hương vị món ăn năm nào.
Mỗi lần làm hến, tiện một công, tôi mua vài cân về tách thịt, bỏ nước luộc vào hộp và đặt trên ngăn đá, để khi bỗng dưng thèm ăn là có thể lấy ra chế biến ngay.
Một món ăn từ hến mà tôi vẫn hay nấu cho các thành viên gia đình là món cháo hến. Có thể dùng ngay nước luộc hến để ninh cháo, thịt hến xào cùng với hành khô. Khi cháo chín, xúc hến xào, hành khô, hành tươi, rau răm thái nhỏ lên trên và rắc thêm chút hạt tiêu, ăn khi cháo còn nóng hổi, thơm lừng. Món cháo này cũng rất hợp với tiết trời đang giao mùa...